Những ngày vừa qua, vấn đề bạo lực học đường tiếp tục gây bức xúc dư luận trong cả nước với vụ cô giáo ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình xử phạt học sinh bằng những cái tát của các bạn trong lớp. Sự việc này khiến cho nhiều người nhớ lại vụ cô giáo ở Trường THCS Thọ Xuân, huyện Đan Phượng, TP Hà Nội cũng xử phạt học sinh lớp 6 bằng cách cho hai bạn tát nhau cách đây không lâu. Cô giáo này sau đó đã bị xử lý kỷ luật khiển trách.

Thực tế không phải hiện nay vấn đề bạo lực học đường mới “nóng” mà theo các chuyên gia nghiên cứu thì vấn đề này ở nước ta đã có dấu hiệu gia tăng trong khoảng 30 năm trở lại đây, không chỉ ở các tỉnh miền núi, nông thôn mà cả thành phố trong đó có Thủ đô Hà Nội. Thông tin từ Tổng đài 111 (Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em) cho biết, nhiều học sinh ở nội thành và ngoại thành Thủ đô từng là nạn nhân của các vụ bạo hành và xâm hại rất thương tâm. Có vụ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần trẻ em, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng như vụ việc một số học sinh lớp 12 Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền và Trường THPT Ứng Hòa A (huyện Ứng Hòa) đánh nhau dẫn đến một học sinh bị tử vong hồi tháng 3-2018... Bạo lực học đường xảy ra dưới nhiều hình thức khác nhau, như: Bạo lực thể chất (tát, đá, xô đẩy, kéo tóc, bạt tai, đánh đập...); bạo lực tinh thần (mắng chửi, đe dọa, bắt phạt, đặt điều, sỉ nhục...); bạo lực tình dục (xâm hại, quấy rối...). Có người cho rằng, bạo lực học đường cũng có thể bao gồm cả hành vi bắt nạt giữa các học sinh với nhau, sự cô lập một số bạn học sinh trong cùng một lớp, hoặc các hình thức kỷ luật của giáo viên và cán bộ trong nhà trường... Theo Th.s Nguyễn Thị Mai Hương (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) thì có nhiều nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường. Đó là nguyên nhân từ gia đình (ảnh hưởng của bạo lực gia đình, từ cách giáo dục con cái, hay do trẻ sống trong gia đình khuyết thiếu...); từ trường học, bạn bè và từ phía xã hội (ảnh hưởng từ game, phim ảnh bạo lực...).

leftcenterrightdel
Học sinh Trường THCS Trưng Vương hưởng ứng Lễ phát động Tháng ATGT và an ninh trường học. Ảnh: DUY ANH

Trước thực trạng bạo lực học đường có những diễn biến phức tạp như vậy, thời gian qua, TP Hà Nội đã chỉ đạo các cấp, ngành triển khai nhiều biện pháp góp phần hạn chế vấn nạn bạo lực học đường trên địa bàn. Cụ thể là ban hành kế hoạch tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2016-2020; thực hiện môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường. Thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố, Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội đã hướng dẫn các trường thực hiện nhiều hoạt động thiết thực như: Đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa trong trường học; thực hiện quy tắc ứng xử văn hóa trong hệ thống giáo dục phổ thông; xây dựng trường học thân thiện, phòng, chống xâm hại và bạo lực học đường... Đến nay, 1.577 trường phổ thông trên địa bàn đã thành lập Phòng tham vấn học đường, 138 cán bộ của 221 trường phổ thông đã được tập huấn tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và được cấp chứng chỉ để tham gia tư vấn học đường. Việc lập đường dây nóng hỗ trợ phòng, chống bạo lực học đường và thông tin về Tổng đài 111 cũng được triển khai đến các trường học.

 Là một trong những trường phổ thông đi đầu ở Hà Nội thành lập Văn phòng tư vấn tâm lý học đường, 17 năm qua, Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (quận Ba Đình) thực hiện rất hiệu quả trong việc tư vấn tâm lý, hỗ trợ học sinh giải tỏa căng thẳng, áp lực trong học tập, rèn luyện, tâm sinh lý lứa tuổi, định hướng nghề nghiệp. Trò chuyện với chúng tôi, NGƯT, TS Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, cho biết: Từ khi thành lập năm 1989 đến nay, trường thực hiện mục tiêu giáo dục nhân văn và đáp ứng nhu cầu người học; sẵn sàng tiếp nhận tất cả học sinh cá biệt, học lực yếu kém, vi phạm kỷ luật bị các trường khác đuổi học. Nhà trường rất chú trọng xây dựng phong cách học sinh trường Đinh Tiên Hoàng với 5 tự: Tự học sáng tạo, tự chủ, tự tin, tự trọng, tự chịu trách nhiệm. Bên cạnh giáo dục kiến thức, nhà trường cũng quan tâm phát triển văn hóa đọc và thực hiện văn hóa ứng xử trong nhà trường, trong đó thường xuyên tổ chức hoạt động dã ngoại để giáo dục kỹ năng sống, tạo sự gắn kết cho học sinh, giúp các em hiểu nhau, quan tâm giúp đỡ nhau. Với đội ngũ giáo viên thì không lấy tiêu chuẩn bằng cấp làm thước đo mà đánh giá sự tận tâm, tình thương yêu đối với học trò, phương pháp sư phạm của họ có phù hợp với học sinh hay không... Chính vì vậy, nhiều học sinh yếu kém khi vào trường đã biết tự rèn luyện, có tiến bộ rõ rệt, tốt nghiệp ra trường trở thành công dân tốt.

“Lắng nghe học sinh từ trái tim, bảo vệ học sinh bằng hành động” là khẩu hiệu mà chúng tôi thấy khi đến Trường THCS Trưng Vương (quận Hoàn Kiếm). Đây là ngôi trường có lịch sử hơn 100 năm ở Thủ đô không chỉ có truyền thống dạy tốt-học tốt mà còn có rất nhiều hoạt động ngoại khóa, giáo dục kỹ năng cho học sinh tự bảo vệ bản thân và bảo vệ các bạn cùng trường, cùng lớp trước nạn bạo lực học đường. Mới đây Liên đội trường tổ chức diễn đàn “Lắng nghe tiếng nói học sinh” để thầy, cô giáo được lắng nghe, thấu hiểu hơn những băn khoăn, trăn trở của học sinh. Tại diễn đàn này, các em đã đặt ra nhiều câu hỏi như: “Khi học sinh đi ra ngoài trường, có hành động xâm phạm đến một học sinh nào đấy, thầy cô có biện pháp gì để bảo vệ học sinh và ngăn chặn hành vi ấy?”; “Hiện nay nhiều bạn bị chê bai về ngoại hình dẫn đến những biểu hiện trầm cảm. Vậy theo thầy cô thì làm thế nào để phòng tránh?”... Những câu hỏi ấy khiến cho các nhà giáo cũng phải suy nghĩ nghiêm túc để từ đó có thể điều chỉnh phương pháp giáo dục, giúp các em phát triển toàn diện, ngăn chặn hành vi bạo lực trong và ngoài trường học.

 Có thể nói, cùng với phương châm giáo dục nhân văn, lấy học sinh làm trung tâm, tổ chức các diễn đàn bổ ích như các trường nói trên, thời gian qua, nhiều trường phổ thông trên địa bàn Hà Nội cũng đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật, đạo đức, lối sống, lồng ghép vào các môn học Giáo dục công dân, Đạo đức, cải tiến giờ sinh hoạt lớp, hoạt động tập thể; định hướng sử dụng internet, mạng xã hội đúng quy định, giải trí lành mạnh để hạn chế các tác động tiêu cực đến cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh.

Về cơ bản giải pháp phòng, chống từ xa được toàn ngành đưa ra khá đầy đủ. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn đối với đội ngũ nhà giáo hiện nay là phải đối diện với nhiều trường hợp học sinh chưa ngoan có hành vi thiếu lễ phép với thầy cô. Muốn học sinh tốt lên thì phải nghiêm khắc, đôi khi phải có biện pháp cứng rắn để rèn giũa các em. Những nhà giáo tích cực rèn giũa các em như vậy lại rất dễ bị rơi vào nạn bạo hành. Do đó, để các nhà giáo tận tâm giáo dục học sinh nhận thức tốt, các bậc phụ huynh và xã hội cũng cần có cái nhìn đúng đắn, công bằng với nhà giáo. Thực tế, có trường hợp bạo hành không phải là bản chất, động cơ xấu mà chỉ là hành vi bột phát, thiếu phương pháp sư phạm cần rút kinh nghiệm sâu sắc. Giải quyết hài hòa các mối quan hệ giáo viên với học sinh, nhà trường và gia đình thì sẽ góp phần tạo lập môi trường giáo dục an toàn và thân thiện.

Ông Kiều Cao Trinh, Phó trưởng phòng Chính trị tư tưởng, Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội:

Nhà giáo phải luôn cố gắng kiềm chế

Trong gần 10 năm giảng dạy ở trường THPT, làm chủ nhiệm rồi đến bí thư đoàn trường, tôi cũng từng gặp không ít học sinh nghịch ngợm, chứng kiến học sinh hiên ngang đánh nhau ngay giữa sân trường. Kinh nghiệm cho thấy, với đội ngũ nhà giáo, mỗi ngày đến trường, ngoài chuyên môn dạy kiến thức cho học sinh, cũng cần có kỹ năng về nghiệp vụ sư phạm như: Kỹ năng kiềm chế, phán đoán tình hình, diễn biến sự việc để có phương hướng giải quyết hợp lý. Cổ nhân đã dạy rằng, kiềm chế được đến mức độ nào thì tốt đến mức độ đó. Trong giải quyết tình huống thì cần phải lấy tình cảm, tình thương và trách nhiệm của mình đối với học trò để xử lý trước.

leftcenterrightdel
 

Mỗi cán bộ, nhà giáo hãy là tấm gương mẫu mực để cho học sinh noi theo: Phẩm chất tốt-chuyên môn giỏi-phong cách đẹp. Phải hết sức tránh sự phân biệt đối xử, không công bằng đối với học trò. Bởi sự đối xử không công bằng của thầy, cô giáo sẽ gây ức chế làm tổn thương tinh thần học tập của học sinh. Đôi khi đó là nguyên nhân có thể dẫn tới bạo lực học đường.

Thầy giáo Đỗ Đức Mạnh, Tổng phụ trách Đội Trường THCS Trưng Vương: Gắn kết nhà trường - gia đình - học sinh

Bạo lực thường xảy ra khi học sinh bị ức chế về tinh thần, từ việc học tập, quan hệ bạn bè trong lớp, trong trường và từ phía gia đình. Để ngăn chặn các vụ bạo lực học đường xảy ra, theo tôi cần có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa gia đình, nhà trường và học sinh. Phần lớn thời gian của học sinh là sinh hoạt tại trường, có sự giám sát của thầy cô, do vậy, thầy, cô giáo phải là người bạn đồng hành với học sinh để quan sát, nắm bắt những hành động khác lạ của các em, nhất là giai đoạn thay đổi tâm lý lứa tuổi để kịp thời động viên, uốn nắn các em. Về phía gia đình, cần liên hệ chặt chẽ với nhà trường, thầy, cô giáo để hiểu con mình đang có vấn đề gì ở trường hay không vì có những em ở nhà rất ngoan nhưng khi đến trường lại bộc lộ cá tính rất mạnh. Phụ huynh phải quan tâm sâu sát con cái, nắm được mối quan hệ của con ở trường và bên ngoài xã hội để quản lý và bảo vệ con một cách tốt nhất, ngăn chặn kịp thời những tình huống xấu phát sinh.

leftcenterrightdel
 

PHÚC ANH (ghi)

MINH THÀNH