Khơi tiếp mạch ngầm tình yêu Hà Nội

Ông Nguyễn Bá Đạm-người đã có những cống hiến thầm lặng cho văn hóa và lối sống của Thủ đô vinh dự được nhận Giải thưởng Lớn khi đã bước vào tuổi xưa nay hiếm. PGS Nguyễn Văn Huy, nhà thơ Phan Vũ, cựu Đại sứ Pháp tại Việt Nam Jean Noel Poirier, ông Quách Văn Địch... lần lượt được tôn vinh ở các hạng mục: Ý tưởng, Tác phẩm, Việc làm-Vì tình yêu Hà Nội.

Hội ngộ những tình yêu Hà Nội

Ông Nguyễn Bá Đạm, chủ nhân của “Giải thưởng Lớn-Vì tình yêu Hà Nội” năm nay đã ở tuổi 96. Tay chống gậy, chân bước đi chậm chạp bước lên bục nhận giải thưởng và đón bó hoa tươi thắm của Ban tổ chức trong niềm xúc động khôn tả. Ông giáo ở tuổi xưa nay hiếm ấy vẫn minh mẫn chia sẻ về công việc lặng thầm cũng như niềm vui của mình: “Mặc dù tuổi cao, sức yếu nhưng tôi vẫn viết báo, tạp chí mỹ thuật, tháng nào tôi cũng có bài đăng; tôi luôn cố gắng làm cho Hà Nội mỗi ngày một đẹp. Giải thưởng này đối với tôi là một vinh dự và đầy bất ngờ…”.

Ông Nguyễn Bá Đạm sinh năm 1922 tại Làng Mọc, Giáp Nhất (nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội). Những ai đã biết đến ông đều rất ấn tượng về một “tâm hồn Hà Nội” thâm trầm, sâu sắc. Ông có một lối sống giản dị, nền nếp và không kém phần tao nhã, thanh lịch trong đam mê sưu tầm đồ cổ và giao du trọng thị với các danh sĩ Hà Nội cùng thời. Nhiều người coi ông như người bạn tri kỷ của họa sĩ Bùi Xuân Phái, bởi ông từng làm mẫu cho hàng trăm bức ký họa chân dung của danh họa này. Ông cũng là bạn của một số danh họa như: Nguyễn Tư Nghiêm, Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng và từng chơi rất thân với nhà văn Nguyễn Tuân lúc sinh thời. Có lẽ bởi thế ông được mọi người coi như một nhân chứng sống ở mảnh đất ngàn năm văn hiến này.

Dự án "Nghệ thuật cho một không gian sống tốt đẹp hơn" ở phố Phùng Hưng được trao giải ở hạng mục "Việc làm-Vì tình yêu Hà Nội"

Trân trọng từng nét văn hóa của Thủ đô, ông Nguyễn Bá Đạm đã gom nhặt những ký ức, trải nghiệm của bản thân để cho ra đời tác phẩm “Thuở ấy Hà Nội”, “Hà Nội những câu chuyện kể từ cuối thế kỷ 19-20” và tới đây là tập “Hà Nội xưa kia” (dự kiến sẽ ra mắt bạn đọc vào cuối năm 2018) rồi “Những chuyện chưa kể về các danh họa Hà Nội”... Lựa chọn nhà giáo Nguyễn Bá Đạm để trao “Giải thưởng Lớn-Vì tình yêu Hà Nội”, theo Ban tổ chức đó là một sự tri ân của thế hệ sau đối với người lưu giữ ký ức của Hà Nội, là hiện thân của “Tâm hồn Hà Nội”.

Được tôn vinh ở hạng mục “Ý tưởng-Vì tình yêu Hà Nội” với đề xuất Bảo tồn và phát huy di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối (xã Kim Chung, huyện Hoài Đức), PGS Nguyễn Văn Huy nói rằng, ông rất xúc động và bất ngờ khi được trao giải thưởng đặc biệt này. Tự nhận lấy trách nhiệm bảo vệ quá khứ, lịch sử của Hà Nội cũng là thái độ của PGS Nguyễn Văn Huy và các nhà khoa học khi lên tiếng về di chỉ Vườn Chuối-nơi cư trú của các cư dân đầu tiên của Hà Nội từ hàng ngàn năm trước. Những đề xuất về việc bảo tồn và phát huy di chỉ Vườn Chuối đã có tác động tích cực đối với công tác di sản ở Hà Nội.

Một tình yêu Hà Nội được tôn vinh ở hạng mục “Việc làm-Vì tình yêu Hà Nội” đó là ông Quách Văn Địch (nhà sưu tầm đồ cổ ở quận Long Biên, TP Hà Nội). Ông Địch đã bỏ ra gần chục cây vàng để mua hai chiếc mỏ neo cổ quý hiếm dưới sông Hồng, rồi lại tự nguyện hiến tặng Bảo tàng Hà Nội dù hiện vật này đã được trả giá nhiều tỷ đồng... Lý do để ông Địch vượt qua cám dỗ của món tiền khủng ấy nằm ở suy nghĩ rất tình: “Cặp mỏ neo cổ nằm trong lòng Hà Nội, rất có thể là dấu tích của những con thuyền đã từng cập bến Thăng Long trong lịch sử xa xưa. Giữ lại được chúng để làm chứng tích để người dân nơi đây chiêm ngưỡng, để phục vụ cho văn hóa Hà Nội thì sẽ tốt hơn rất nhiều so với bán ra nước ngoài”. Không chỉ giữ lại, ông còn bắt đầu hành trình tìm nguồn gốc xuất xứ cho cặp mỏ neo trước khi trao tặng Bảo tàng Hà Nội. Đồng giải ở hạng mục “Việc làm-Vì tình yêu Hà Nội” này là việc xây dựng “phố bích họa” Phùng Hưng do UBND quận Hoàn Kiếm, Korea Foundation và UN-Habitat phối hợp thực hiện trong khuôn khổ Dự án hợp tác chung Việt Nam-Hàn Quốc mang tên “Nghệ thuật cho một không gian sống tốt đẹp hơn”. 

Các cá nhân và tập thể được đề cử giải thưởng năm nay nhận hoa và chứng nhận từ Ban tổ chức cùng đại diện gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái

Ở hạng mục “Tác phẩm-Vì tình yêu Hà Nội”, hai tác phẩm được tôn vinh là tập thơ “Ta còn em” của nhà thơ Phan Vũ và bộ phim “Mon Hanoi” (Hà Nội của tôi) của cựu Đại sứ Pháp tại Việt Nam Jean Noel Poirier. Lễ trao giải không có sự hiện diện của chủ nhân giải thưởng này vì nhà thơ Phan Vũ sức khỏe yếu còn Jean Noel Poirier thì cũng không kịp sang Việt Nam. Thế nhưng Phan Vũ vẫn khiến cả khán phòng lặng đi khi Ban tổ chức phát lại bài hát “Em ơi, Hà Nội phố” do nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc từ bài thơ “Ta còn em” của  ông và Jean Noel Poirier lại khiến khán phòng trở nên ấm áp hơn khi nghe ông nói bằng tiếng Việt trong một clip ngắn gửi từ Pháp, chia sẻ dự định làm một bộ phim thứ hai về Hà Nội.

Dòng chảy không ngừng lớn mạnh

Qua 11 mùa giải, Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội đã trở thành nơi hội ngộ của những tình yêu Hà Nội. Không phân biệt tuổi tác, trình độ chuyên môn, nghề nghiệp, quốc gia… tất cả đã đóng góp cho Hà Nội bằng những ý tưởng, việc làm thiết thực và ý nghĩa. Nhìn lại mùa giải năm nay có thể thấy đây vẫn là một cuộc chạy tiếp sức để tình yêu Hà Nội còn mãi với thời gian.

Nhà thơ Bằng Việt, Chủ tịch Hội đồng giám khảo (HĐGK) giải thưởng này cho biết, năm nay, từ 40 hồ sơ đề cử, trải qua 2 vòng chấm chung khảo, HĐGK tiếp tục bổ sung điều chỉnh sàng lọc để đưa ra 12 đề cử chính thức. “Đây là một công việc thực sự khó khăn, nhưng đầy hào hứng. Có thể những tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm, được chọn đề cử năm nay, chúng ta từng được nghe đây đó trong dư luận. Nhưng khi được soi chiếu dưới góc độ “Vì tình yêu Hà Nội” đúng như tiêu chí của giải thì vẻ đẹp bất ngờ của chúng lại hiện lên khiến chúng ta thêm cảm phục, trân trọng”-tác giả bài thơ “Bếp lửa” chia sẻ.

Giải đáp cho những câu hỏi liệu hằng năm có liên tục xuất hiện những con người “Vì tình yêu Hà Nội” hay không để Ban tổ chức trao giải; liệu trao mãi có đến ngày sẽ “hết vốn” đề cử?... ông Lê Xuân Thành, Tổng biên tập Báo Thể thao & Văn hóa-đơn vị tổ chức giải thưởng khẳng định: “Có một dòng chảy của những tình yêu Hà Nội vẫn không ngừng lớn mạnh trong cuộc sống đời thường vất vả, xô bồ hôm nay. Vẫn còn nhiều hồ sơ xứng đáng được đưa vào danh sách đề cử chính thức, không chỉ 6 giải thưởng mà chúng tôi cũng như HĐGK còn muốn trao nhiều hơn nữa, bởi tất cả đều là những tác phẩm, ý tưởng, việc làm truyền cảm hứng mạnh mẽ trong công chúng”.

Một mùa giải nữa lại qua đi, những tác phẩm, ý tưởng, việc làm vì tình yêu Hà Nội lại tiếp tục khơi những mạch ngầm quý báu, bồi đắp các giá trị lịch sử, văn hóa cho người Hà Nội. Nó cũng khiến cho chúng ta thêm tin, thêm yêu Hà Nội hơn bao giờ hết.