Bộ Tổng Tham mưu - 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành

Khi giao nhiệm vụ cho đồng chí Hoàng Văn Thái, Tổng Tham mưu trưởng đầu tiên của Quân đội ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị: ... Ta vừa giành được độc lập, tự do, Chính phủ lâm thời đã quyết định tổ chức Bộ Quốc phòng, nay Đoàn thể (Đảng) lập BTTM. BTTM là cơ quan quân sự cơ mật của Đoàn thể, là cơ quan quan trọng của quân đội, có nhiệm vụ: Tổ chức, huấn luyện quân đội cho giỏi, tổ chức nắm địch, nắm ta rõ ràng; bày mưu kế khôn khéo; tổ chức chỉ huy thông suốt, bí mật, nhanh chóng, kịp thời, chính xác để đánh thắng mọi kẻ thù, bảo vệ cách mạng...

75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành (7-9-1945 / 7-9-2020), các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân viên thuộc BTTM luôn ghi nhớ lời căn dặn của Bác, hun đúc nên truyền thống “Trung thành-mưu lược, tận tụy-sáng tạo, đoàn kết-hiệp đồng, quyết chiến-quyết thắng”.

Những ngày đầu thành lập

BTTM  lúc mới thành lập bao gồm các phòng: Tác chiến-Đồ bản, Tình báo, Thông tin liên lạc quân sự, Văn phòng và Đội vệ binh; trụ sở đặt tại nhà số 16 phố rue Riquier (nay là nhà số 18 phố Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, Hà Nội). Đầu năm 1946, Trung ương Quân ủy quyết định thành lập Tổ đảng ở BTTM với danh nghĩa một “Phân chi bộ Đảng” sinh hoạt chung trong Chi bộ Bộ Quốc phòng, đồng chí Hoàng Văn Thái được chỉ định làm Tổ trưởng. Đây là tổ chức đảng tiền thân của Đảng bộ BTTM-Cơ quan Bộ Quốc phòng ngày nay.

Cán bộ Phòng Nhân sự (Phòng 1) - Bộ Tổng Tham mưu năm 1946. Ảnh tư liệu

Ngay sau khi được thành lập, BTTM đã tiến hành nhiều công tác cấp bách, to lớn trong xây dựng và phát triển LLVT nhân dân và chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Công tác xây dựng LLVT được BTTM chỉ đạo và tổ chức chặt chẽ. Từ tháng 5-1946, tổ chức quân đội thống nhất lấy tên là Quân đội Quốc gia Việt Nam; từ tiểu đội đến trung đoàn được tổ chức theo “tam tam chế” (mỗi đơn vị có 3 đơn vị trực thuộc). Đến cuối năm 1946 đã tổ chức được 31 trung đoàn và 25 chi đội, đồng thời đẩy mạnh xây dựng lực lượng dân quân du kích.

Công tác huấn luyện được tiến hành tích cực, nhất là khâu đào tạo cán bộ. BTTM đã mở lớp quân chính Bắc Sơn; giúp Bộ Quốc phòng tổ chức Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn trên cơ sở Trường Huấn luyện cán bộ Việt Nam (nay là Trường Sĩ quan Lục quân 1) và các lớp bổ túc ở Sơn Tây; tổ chức Trường Lục quân Trung học Quảng Ngãi, đào tạo cán bộ cho khu vực miền Trung và các trường quân chính đào tạo cán bộ sơ cấp cho các chiến khu nhằm kịp thời cung cấp cán bộ cho quân đội.

Quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành

BTTM vừa ra đời, dân tộc ta lại bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thực hiện Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh và mệnh lệnh chiến đấu của Tổng Tư lệnh, BTTM đã kịp thời chuyển mệnh lệnh chiến đấu đến LLVT trong cả nước, tổ chức, chỉ đạo cuộc chiến đấu ở Thủ đô Hà Nội và các thị xã giành thắng lợi quan trọng, bước đầu làm thất bại kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của địch, tạo đà cho bước phát triển của cuộc kháng chiến và làm nên thắng lợi của Chiến dịch Việt Bắc Thu-Đông 1947.

Giai đoạn này, BTTM một mặt khẩn trương xây dựng tổ chức lực lượng quân đội, quyết định tổ chức 3 thứ quân, đề xuất phương án tổ chức biên chế các đại đoàn chủ lực thuộc Bộ Quốc phòng và trung đoàn chủ lực thuộc liên khu. Mặt khác chỉ đạo tổ chức nhiều chiến dịch, nhiều đợt hoạt động tác chiến trên các hướng chiến trường để bộ đội chủ lực rèn luyện đánh vận động. Cơ quan tham mưu cũng qua đó nghiên cứu tập trung chỉ đạo đánh cứ điểm.

Từ năm 1948 đến năm 1950, BTTM đã chỉ đạo mở hơn 30 chiến dịch, trong đó có những chiến dịch tiêu biểu như: Chiến dịch Đông Bắc I và II; Chiến dịch Quảng Nam-Đà Nẵng; Chiến dịch Sông Thao; Chiến dịch Lê Lợi... Sau đó là thắng lợi của Chiến dịch Biên Giới và liên tiếp là các chiến dịch mới, làm phá sản ngay từ đầu ý đồ, mục tiêu chủ yếu Kế hoạch Navarre của địch. Từ đó đã tiến tới thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

 Cũng giai đoạn này, BTTM đã phát triển thêm một số đơn vị. Đến tháng 7-1950, tổ chức của BTTM gồm: Cục Tác chiến, Cục Quân báo, Cục Quân huấn, Cục Dân quân, Cục Thông tin liên lạc, Cục Quân lực, Phòng Mật mã, Phòng Chính trị, Ban Nghiên cứu Thủy quân, Ban Nghiên cứu Không quân, Báo Quân chính tập san, Văn phòng và Trung đoàn 246 bảo vệ Bộ Tổng tư lệnh. Ngoài ra, BTTM được ủy nhiệm chỉ đạo Cục Công binh, Cục Pháo binh.

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ đánh dấu bước phát triển vượt bậc của nghệ thuật quân sự Việt Nam; thể hiện sự lãnh đạo tài tình của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Bộ Tổng chỉ huy và sự mưu lược, sáng tạo của cơ quan tham mưu chiến lược. BTTM từ chỗ còn ít kinh nghiệm đã từng bước phát triển, trưởng thành, hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ của cơ quan tham mưu chiến lược của quân đội, của Đảng; trực tiếp chỉ huy các chiến dịch dưới sự lãnh đạo của Tổng Quân ủy và đồng chí Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp.

Từ năm 1954, BTTM cùng cả nước bước vào thời kỳ mới: Bảo vệ vững chắc miền Bắc xã hội chủ nghĩa, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Để phục vụ nhiệm vụ trong tình hình mới, BTTM đã tổ chức xây dựng LLVT hai miền Nam-Bắc có bước phát triển nhảy vọt về số lượng và chất lượng. Ta đã có một quân đội mạnh ở miền Bắc với đủ các quân binh chủng hiện đại và tương đối hiện đại; một LLVT mạnh ở miền Nam với đủ các thành phần ba thứ quân được tăng cường một số binh chủng. Đặc biệt là đã mở được tuyến chi viện tăng cường cho miền Nam như tuyến đường vận tải chiến lược đường bộ với việc thành lập Đoàn 559 và tuyến vận tải biển.

Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hóa chiến tranh” và Chiến tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mỹ lần lượt bị ta làm cho thất bại. BTTM tiếp tục chỉ huy LLVT đẩy mạnh tác chiến, tạo thế, tạo lực, chớp thời cơ chiến lược cùng toàn dân tiến hành cuộc tổng tiến công và nổi dậy, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vào năm 1975.

Giai đoạn đất nước hòa bình, BTTM tiếp tục thực hiện tốt các nhiệm vụ trong chỉ đạo phòng thủ, tổ chức xây dựng lực lượng, công tác huấn luyện, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quốc phòng, quản lý vùng trời, quản lý bay, phòng, chống thiên tai, tham gia xây dựng kinh tế; chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quốc tế đối với Campuchia.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cơ quan tham mưu chiến lược trong thời kỳ mới, BTTM đã tham mưu giúp Bộ Quốc phòng kiện toàn, chấn chỉnh tổ chức biên chế một số cơ quan, đơn vị thuộc BTTM và cơ quan Bộ Quốc phòng; tham mưu đề xuất với lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng xây dựng nhiều chiến lược, đề án quan trọng như: Chiến lược quốc phòng Việt Nam; Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia; Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng...

Truyền thống quý báu

Quá trình 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân viên BTTM đã lập nhiều chiến công và thành tích xuất sắc, tích lũy nhiều kinh nghiệm, hun đúc nên truyền thống quý báu: “Trung thành-mưu lược; tận tụy-sáng tạo; đoàn kết-hiệp đồng; quyết chiến-quyết thắng”.

75 năm qua, BTTM luôn luôn trung thành tuyệt đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và nhân dân; với sự nghiệp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng của đất nước; chủ động vượt qua khó khăn, thử thách, nhất là khi kẻ thù có âm mưu và thủ đoạn chiến lược mới, khi nhiệm vụ của cách mạng và của quân đội đặt ra những yêu cầu cao... Phẩm chất trung thành, mưu lược được BTTM thể hiện ở việc nắm địch, lừa địch và chi phối được địch, buộc chúng phải hành động theo chủ trương và cách đánh của ta, dụ và hãm địch vào thế trận ta bày sẵn, đánh địch bằng mưu, thắng địch bằng kế, bằng sự kết hợp giữa thế và lực. Luôn biết đầu tư trí tuệ, sức lực vào việc nghiên cứu phát hiện quy luật chiến tranh, quy luật hoạt động của đối phương để bày mưu kế đánh thắng kẻ thù xâm lược; biết đề xuất chiến lược, sách lược quân sự, quốc phòng của đất nước, biết kết hợp cách đánh truyền thống với cách đánh hiện đại, góp phần hình thành, phát triển khoa học, nghệ thuật quân sự Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Các thế hệ BTTM ở bất cứ thời kỳ nào cũng đều tận tụy, sáng tạo, hiến dâng cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng. Đó là sự nhạy bén trong việc phát hiện và nắm bắt thời cơ, biết tranh thủ khi có thời cơ, biết tạo ra và thúc đẩy thời cơ phát triển, tham mưu cho Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng hạ quyết tâm kịp thời, chính xác, tổ chức và chỉ huy kiên quyết, táo bạo, kết hợp giữa thế, lực và thời ở tầm chiến lược, trong các tình huống chiến lược, trong chiến dịch và trong chiến đấu. Đó là sáng tạo các nguyên tắc, phương thức tác chiến chiến lược, phương châm chiến dịch, chiến thuật, đáp ứng yêu cầu của các cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững môi trường hòa bình ổn định để phát triển đất nước...

Là cơ quan chỉ huy, tham mưu cao nhất của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam, BTTM làm tốt mối quan hệ đoàn kết-hiệp đồng các cơ quan, đơn vị trong mọi hoạt động quân sự, quốc phòng và quan hệ với các cơ quan Đảng, Nhà nước, các địa phương và với quân đội các nước. Nhờ vậy, trong chiến tranh gian khổ, ác liệt cũng như trong hòa bình, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, BTTM đều bảo đảm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Truyền thống quyết chiến, quyết thắng của BTTM đã được Trung ương Đảng, Bác Hồ, nhân dân và quân đội truyền cho các thế hệ cán bộ trong 75 năm qua; được các thế hệ của BTTM xây dựng, truyền thụ cho nhau ngay từ ngày đầu thành lập đến nay. Tinh thần này được thể hiện ngay trong việc “bày mưu kế khôn khéo” để xây dựng, phát triển lực lượng, hình thành các phương án tác chiến, phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam; trong việc tham mưu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; trong việc tổ chức chỉ huy thông suốt, bí mật, nhanh chóng, kịp thời, chính xác để đánh thắng mọi kẻ thù, bảo vệ cách mạng như Bác Hồ đã dạy.

DUY LINH (tổng hợp)