leftcenterrightdel
Bà Cả Tám, mẹ liệt sĩ ở Tiên Sơn, Bắc Ninh. Ảnh: TRẦN HỒNG

Ngay từ những buổi đầu dựng nước, nhân dân ta đã biết lập đền, miếu thờ cúng, phong thần từ đức thánh đến thành hoàng làng để tri ân, tưởng nhớ những người có công với nước như: Đền Hùng (thờ các Vua Hùng), Đền Gióng (thờ Thánh Gióng)... Cùng với sự phát triển của lịch sử, đến các triều đại phong kiến Việt Nam như: Đinh, Lê, Lý, Trần… đã ban hành và thực hiện nhất quán chế độ, chính sách đãi ngộ đối với những người đã quên mình vì nước, vì dân và thân nhân của họ. Sử cũ có ghi về chế độ tặng và tuất: “Thần tông, năm Thịnh Đức thứ ba (1655), định lệ tặng và tuất cho quan và binh chết trận. Phàm các chánh đội trưởng, đội trưởng ở các dinh cơ đội thuyền có dự cai quản cùng những binh lính được cử đi đánh giặc mà hết sức cố đánh, giản hoặc có người chết trận thì cai đội cai thuyền được tặng chức tả hiệu điểm và mỗi viên được cấp 20 mẫu quan điền; chánh đội trưởng và đội trưởng được gia tặng chức hữu hiệu điểm và mỗi viên được cấp 15 mẫu quan điền; binh lính thì được cấp 5 mẫu quan điền và cho con được miễn trừ việc quan, nếu chưa có con thì anh em hay cháu gọi bằng chú, bác ruột, một người được miễn việc quan”(1). Những sắc chỉ của vua ban thời kỳ bấy giờ đã được dân chúng đồng tình ủng hộ, qua đó, động viên tinh thần chiến dấu dũng cảm của người lính trên chiến trường và hậu phương của họ.

Kết tinh truyền thống, đạo lý của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam luôn đề cao truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc để ghi nhớ công lao những người đã dũng cảm chiến đấu, hy sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. “Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn liệt sĩ” (2).

Tháng 6-1947, đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Hội Phụ nữ Cứu quốc, Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc, Cục Chính trị Quân đội quốc gia Việt Nam, Nha Thông tin tuyên truyền và một số địa phương đã họp tại Đại Từ (Bắc Thái) để bàn về công tác thương binh, liệt sĩ. Tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khởi xướng lấy ngày 27-7 làm “Ngày Thương binh toàn quốc” (sau đổi thành Ngày Thương binh-Liệt sĩ) và tổ chức hằng năm trên cả nước để bày tỏ tình cảm, lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân đối với những người đã đóng góp máu, thịt của mình cho sự nghiệp cách mạng. Tư tưởng, hành động của Bác Hồ thực sự đã tiếp nối được truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” đậm chất nhân văn của dân tộc Việt Nam.

Thấm nhuần tư tưởng của Người, gần 72 năm qua, tuy điều kiện đất nước còn gặp nhiều khó khăn, song Đảng, Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với công tác chăm lo cho các đối tượng người có công trên cả nước. Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành và quan tâm bố trí nguồn lực để thực hiện nhiều chủ trương, chính sách ưu đãi người có công. Hệ thống chính sách ngày càng được hoàn thiện, mở rộng đối tượng; dù ngân sách Nhà nước còn hạn hẹp nhưng mức hỗ trợ ngày càng tăng.

Các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” được phát triển rộng khắp trong cả nước, với nhiều chương trình sinh động, thiết thực như: Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”; nhà tình nghĩa; vườn cây tình nghĩa; sổ tiết kiệm tình nghĩa; chăm sóc bố mẹ liệt sĩ già yếu cô đơn, con liệt sĩ mồ côi; phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Sức mạnh tổng hợp của cộng đồng, xã hội được nhân lên, góp phần ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người có công, tiếp tục làm sáng ngời đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Cho đến nay, việc xác nhận các đối tượng người có công với cách mạng cơ bản đã hoàn thành với trên 9 triệu người (trong đó có trên 1,2 triệu liệt sĩ, 127.000 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, trên 800.000 thương binh, 110.000 người hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày và gần 320.000 người hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm chất độc hóa học được công nhận...). Nhiều chế độ ưu đãi được bổ sung so với trước như chế độ trợ cấp người phục vụ đối với Bà mẹ Việt Nam anh hùng còn sống tại gia đình; chế độ trợ cấp người phục vụ đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học có tỷ lệ suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên sống tại gia đình; chế độ thờ cúng liệt sĩ; chi trả chế độ cho các đối tượng theo Quyết định 142, 290, 62 và 49 của Thủ tưởng Chính phủ… Hằng năm, Chủ tịch nước cũng dành gần 1.000 tỷ đồng tặng quà cho các đối tượng chính sách nhân dịp Tết Nguyên đán và dịp kỷ niệm Ngày Thương binh-Liệt sĩ.

Cùng với chính sách của Đảng và Nhà nước, Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” được phát triển rộng khắp trong cả nước. Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” của địa phương vận động được gần 5.200 tỷ đồng. Phong trào tặng sổ tiết kiệm của cả nước được 63.523 sổ với tổng kinh phí gần 2.900 tỷ đồng. Xây dựng mới trên 44.650 nhà tình nghĩa, sửa chữa 40.760 nhà tình nghĩa trị giá hơn 10.700 tỷ đồng. (3)

Riêng trong năm 2018, Bộ Tài chính đã giao dự toán 30.523,3 tỷ đồng cho Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội để thực hiện chính sách trợ cấp ưu đãi cho người có công(4). Và nhân dịp kỷ niệm 72 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7-1947 / 27-7-2019), Ngân sách Nhà nước đã bố trí hơn 332,5 tỷ đồng để trao quà tặng người có công với cách mạng(5).

Với sự nỗ lực chăm lo của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội, cùng với sự cố gắng vươn lên của chính mình, đời sống vật chất, tinh thần của người có công ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, chúng ta chưa bằng lòng với những kết quả đã đạt được khi còn nhiều thương binh, bệnh binh vẫn bị những vết thương giày vò; nhiều liệt sĩ chưa tìm được hài cốt, chưa xác định được danh tính; vẫn còn những người, những gia đình chưa được hưởng đầy đủ ưu đãi... Đây là những điều day dứt trong lòng người thân và trong mỗi chúng ta.

Với trách nhiệm lớn lao và nghĩa tình sâu nặng, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta nguyện tiếp tục chăm lo chu đáo để đời sống vật chất, tinh thần của người có công ngày càng đầy đủ và tốt đẹp hơn. “Phấn đấu đến năm 2020, 100% gia đình người có công có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình của người dân nơi cư trú” (6).

Để đạt được mục tiêu trên, thời gian tới, thiết nghĩ, mỗi bộ, ngành, địa phương cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, xác định việc thực hiện chính sách ưu đãi người có công là bổn phận, nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chăm lo cho người có công và gia đình người có công. Trong đó chú trọng vào: Rà soát, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về ưu đãi người có công theo hướng mở rộng đối tượng, tăng mức hỗ trợ, bảo đảm công khai, minh bạch và phù hợp tình hình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước ta; bố trí tăng ngân sách Nhà nước, đẩy mạnh huy động, đa dạng hóa nguồn lực xã hội, tổ chức thực hiện tốt hơn nữa Pháp lệnh và các chính sách ưu đãi người có công với cách mạng, quan tâm chăm lo y tế, giáo dục, dạy nghề, tạo việc làm, nhà ở... trước hết là đối với những người, những gia đình còn nhiều khó khăn trong cuộc sống; làm tốt hơn nữa công tác tu bổ, tôn tạo mộ, nghĩa trang liệt sĩ, các công trình ghi công; đẩy nhanh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; nhanh chóng giải quyết hồ sơ tồn đọng. Phấn đấu đến năm 2020, giải quyết cơ bản hồ sơ đề nghị xác định người có công còn tồn đọng.

Song song với đó là phát triển sâu rộng các phong trào: “Đền ơn đáp nghĩa’’, ‘‘Uống nước nhớ nguồn’’, “Xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng’’… với nhiều chương trình phong phú, thiết thực, để cùng chung tay với Nhà nước chăm lo tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần người có công và gia đình người có công với cách mạng.

LÊ DUY THÀNH

(1)- Phan Huy Chú - Lịch triều hiến chương loại chí, Tập 3, Nxb KHXH, H. 1992, tr. 36.

(2)- Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 10, Nxb CTQG, H. 2001, tr. 3.

(3)- Hội nghị biểu dương Người có công với cách mạng tiêu biểu toàn quốc năm 2018- http://www.molisa.gov.vn/vi/pages/chitiettin.aspx?IDNews=28085,

ngày 19-7-2018.

(4)- Hơn 30.523 tỷ đồng chi trả trợ cấp ưu đãi người có công- http://www.molisa.gov.vn/vi/Pages/chitiettin.aspx?IDNews=29138, ngày 27-12-2018.

(5)- Dành hơn 332,5 tỷ đồng tặng quà cho người có công-http://www.molisa.gov.vn/vi/Pages/chitiettin.aspx?IDNews=29568, ngày 11-6-2019.

(6)- Phát biểu của Thủ tướng tại Hội nghị biểu dương người có công với cách mạng tiêu biểu toàn quốc năm 2017-http://nguyenxuanphuc.

chinhphu.vn/Home/Phat-bieu-cua-Thu-tuong-tai-Hoi-nghi-bieu-duong-nguoi-co-cong-voi-cach-mang-tieu-bieu-toan-quoc-nam-2017/20177/26866.vgp, ngày 26-7-2017.