Thuật ngữ “học tập trực tuyến” không còn xa lạ với nhiều người trong nhiều năm gần đây, đặc biệt là khi các hoạt động khoa học, giáo dục, kinh tế, xã hội cần tiếp cận với Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Thế nhưng, dường như các doanh nghiệp lớn đã nhanh hơn nhiều so với giáo dục phổ thông (và một số trường đại học) trong việc tổ chức công tác đào tạo qua mạng, nhiều công nhân và cán bộ kỹ thuật được học tập dưới hình thức trực tuyến, còn nhà trường vẫn cố giữ cách đào tạo truyền thống. Đó là một nghịch lý mà hiện nay bộc lộ rõ nét.

Vào năm 1986, những khóa học qua mạng đã được tổ chức tại Trường Đại học John F.Kennedy ở California (Hoa Kỳ). Đến nay, ở Mỹ đã có tổng số 27 triệu người đăng ký học tập trực tuyến.

leftcenterrightdel
Học sinh Trường THCS Nguyễn Trãi (Hà Nội) học online ở nhà. Ảnh: UYÊN NHI

Học tập trực tuyến là một phương thức học “ảo” thông qua một máy vi tính hoặc một điện thoại thông minh (smartphone), kết nối mạng với một máy chủ ở một nơi khác, mà ở đó có lưu giữ những bài giảng điện tử cùng những phần mềm cần thiết cho người học. Với cách học tập như thế thì các cá nhân, tổ chức đều có thể tự lập ra một trường học trực tuyến (E-school). Trường học này sẽ nhận đào tạo, tổ chức học, ra bài tập, thu học phí...

Với điều kiện người học có ứng dụng kết nối mạng như nói ở trên, họ có thể học ở mọi lúc, mọi nơi (U-learning:

Ubiquitous learning) hay học tập di động (M-learning: Mobile learning). Cách thức học này có nhiều ưu điểm:

- Người học đỡ tốn thời gian đi lại từ nơi ở đến nơi học;

- Người học giảm được chi phí giao thông trong việc học tập;

- Người học giảm được khoản chi cho khóa học vì học phí cho học trực tuyến rất rẻ;

- Người học có thể đăng ký nhiều khóa học;

- Tài nguyên học tập rất nhiều, người học có thể tiếp cận và truy cập nguồn tài nguyên to lớn này.

Giáo viên chuẩn bị bài giảng cho học sinh qua Kênh H1 Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội trong thời gian nghỉ vì dịch Covid-19. Ảnh: THU HÀ 

Trong học tập trực tuyến, có khóa học được tổ chức dưới sự hướng dẫn của giáo viên, nhưng cũng có thể chọn khóa học tự tương tác (Interactive Self pace Courses). Các khóa học sẽ chuyển tải bài học đến học viên dưới hình thức hình ảnh hoặc âm thanh qua đường truyền băng thông rộng hoặc qua kết nối không dây (Wifi, WiMix), qua mạng nội bộ (LAN).

Trên thực tế, khi đặt ra yêu cầu phải tổ chức học tập trực tuyến cho học sinh, chúng ta thấy rằng, có nơi, 100% trường học vẫn giữ nguyên cách giảng dạy truyền thống. Có nơi, trong trường học có lưu giữ và chia sẻ tài nguyên học tập cho người học, nhưng không nhiều. Cũng có nơi, nhà trường có nhiều tài nguyên học tập lưu giữ trong máy, nhưng vẫn dùng cách dạy truyền thống là chính.

Trong điều kiện phải kéo dài tình trạng đóng cửa trường học, giáo dục phải hơn bao giờ hết đẩy mạnh việc học tập trực tuyến. Thế nhưng hiện nay, không ít giáo viên đang rất lúng túng với việc tổ chức dạy học trên mạng và cũng có nơi, học sinh thông thạo khai thác trên mạng hơn giáo viên.

Ở những nơi không có máy vi tính, phải tổ chức cho học sinh học trên vô tuyến truyền hình. Việc học này đòi hỏi nhà trường phải có kế hoạch với đài truyền hình của từng địa phương. Việc truyền đạt tri thức của thầy trên truyền hình nằm trong khả năng, nhưng kiểm tra bài và chấm bài tập sẽ phải dùng cách khác. Thực tế, hình thức này đang được triển khai ở nhiều tỉnh, thành phố kể cả Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và những địa bàn không thể triển khai dạy học online. Ở những nơi mà nhà trường và nhà dân không có ti vi thì phải dùng cách gửi bài của thầy giáo, cô giáo đến từng học sinh, học sinh làm bài rồi cha mẹ, anh chị mang bài của học sinh nộp lại để thầy, cô kiểm tra.

Trong điều kiện dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, các thầy thuốc phải xông xáo tại những địa bàn có dịch, lăn lộn ngày đêm ở bệnh viện hay trong nơi tập trung người cách ly, thì thầy giáo, cô giáo cũng phải tỏa xuống nắm tình hình học tập, giúp học sinh học, có điều kiện đến đâu thì tận dụng triển khai việc học đến đó, đừng để năm học 2019-2020 thất bại.

GS, TS PHẠM TẤT DONG