Ngày 8-3, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố chấp nhận lời mời gặp mặt của nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Cuộc gặp mặt sẽ diễn ra vào tháng 5, địa điểm chưa xác định. Dù cuộc gặp chưa diễn ra, dù kết quả chưa thể dự đoán, nhưng sự chấp nhận gặp mặt của ông Donald Trump đã mở ra một lối thoát rất sáng về tương lai của Bán đảo Triều Tiên.

Trong hai thập niên qua, một cuộc đối thoại thượng đỉnh với người đứng đầu nước Mỹ để bàn về tương lai của Bán đảo Triều Tiên luôn được các nhà lãnh đạo Triều Tiên quan tâm. Tuy nhiên, chưa một cuộc gặp nào được tổ chức. Tổng thống Jimmy Carter và Bill Clinton từng đến Triều Tiên nhưng đều là sau khi kết thúc nhiệm kỳ. Nguyên nhân không phải là điều gì xa lạ. Hai nước có lịch sử thù địch và luôn thiếu tin tưởng lẫn nhau. Washington luôn khăng khăng quan điểm về việc Triều Tiên phải dừng, tiến tới hủy bỏ mọi chương trình hạt nhân. Trong khi, vũ khí hạt nhân được Triều Tiên khẳng định là “thanh gươm công lý” bảo vệ chế độ.

leftcenterrightdel
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Sự đối đầu về quan điểm khiến mối quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên luôn là một trong những mối quan hệ phức tạp, mang nhiều màu sắc thù hận nhất thế giới.

Vì sao Triều Tiên mong muốn đối thoại thượng đỉnh với Mỹ, thậm chí còn tuyên bố sẽ đình chỉ các cuộc thử nghiệm hạt nhân và vũ khí trong thời gian diễn ra đàm phán? Đây là lần đầu tiên Triều Tiên bày tỏ rõ ràng về việc đưa phi hạt nhân hóa lên bàn đàm phán.

Về mặt ngoại giao, quyết định của Triều Tiên là kết quả nỗ lực của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in để giảm căng thẳng trên bán đảo và khiến Mỹ-Triều đối thoại. Ông Moon Jae-in đã mời được đoàn vận động viên và đội “cổ động viên mỹ nữ” của Triều Tiên tham gia Olympic mùa đông tháng trước tại PyeongChang. Đây được coi là một sự kiện đánh dấu sâu đậm nỗ lực hàn gắn hai miền Triều Tiên. Cùng đó là sự mở cửa của Bình Nhưỡng với thế giới bên ngoài.

Tuy nhiên, nỗ lực ngoại giao của Tổng thống Hàn Quốc không phải là yếu tố duy nhất quyết định hành động của Triều Tiên. Kinh tế Triều Tiên đang gặp khó khăn do các lệnh trừng phạt của Mỹ và quốc tế. Với việc giải trừ vũ khí hạt nhân, Bình Nhưỡng có thể yêu cầu Mỹ và Liên hợp quốc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt gây sức ép lên nền kinh tế khó khăn của đất nước. Trong các cuộc đàm phán trước đây, Triều Tiên cũng đã đưa ra các yêu cầu về tài chính. Năm 1994, Hàn Quốc đồng ý chi trả hầu hết chi phí 4 tỷ USD cho lò phản ứng nước nhẹ ở Triều Tiên để thay thế lò phản ứng có thể sản xuất plutonium dùng trong quân sự.

Mặt khác, theo giới chức Mỹ, Triều Tiên có thể sẵn sàng đóng băng mọi đầu đạn hạt nhân và dừng thử nghiệm tên lửa trong thời gian đối thoại với Mỹ, nhưng Bình Nhưỡng vẫn có thể tiếp tục các công việc về kỹ thuật trong lúc theo đuổi nỗ lực ngoại giao. Các công việc kỹ thuật bao gồm hoàn tất phát triển khả năng có thể mang đầu đạn hạt nhân hồi quyển, sản xuất khung tên lửa, động cơ, bệ phóng di động, tăng cường sản lượng plutonium và uranium được làm giàu để chế tạo bom.

Điều kiện tiên quyết để Triều Tiên giải trừ vũ khí hạt nhân là an ninh quốc gia được bảo đảm. Tuy nhiên, đó lại là điều không có gì bảo đảm, theo quan điểm của Bình Nhưỡng. Vì thế, “lời hứa” để có được cuộc gặp thượng đỉnh với Mỹ chỉ là tạm dừng chương trình hạt nhân trong thời gian đối thoại. Đó là tất cả những gì Bình Nhưỡng có thể làm khi những điều kiện phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên chưa ngã ngũ.

So với quan điểm “truyền thống”, lần này Washington đã tỏ ra “mềm mỏng” hơn. Nhà Trắng đã xác nhận cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Kim Jong-un mà chưa đưa ra một điều kiện cụ thể nào. Điều này phần nào thể hiện sự lo ngại rằng, nếu Washington kiên quyết không nhượng bộ Triều Tiên, Hàn Quốc sẽ tin rằng người Mỹ không bao giờ đi chung con đường với họ và khi đó, Seoul sẽ lại phải tính đến những phương án khác...

Đến hiện tại, một cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử giữa Mỹ và Triều Tiên hoàn toàn có thể trở thành hiện thực. Việc ấy đáng được coi là bước đột phá của một trong những mối quan hệ phức tạp nhất thế giới hiện đại. Tuy nhiên, để Bán đảo Triều Tiên thực sự phi hạt nhân hóa, quá trình này còn rất dài, mà trong đó, điều kiện tiên quyết là sự bảo đảm an ninh cho Triều Tiên.

THANH HÀ