Rất tiếc, dự báo Covid-19 chẳng qua cũng như cúm mùa sẽ nhanh chóng qua đi khi bán cầu Bắc chuyển sang mùa hè đã không thành hiện thực. Tuyên bố của bà Margaret Harris, người phát ngôn Tổ chức Y tế thế giới (WHO), rằng đại dịch Covid-19 là “một cơn sóng duy nhất” chứ không lên xuống theo mùa đã làm tiêu tan những hy vọng.

Không những thế, theo ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, những kết quả nghiên cứu về huyết thanh đang vẽ nên một bức tranh đầy cảnh báo về việc mọi người vẫn dễ bị nhiễm Covid-19, ngay cả ở những nơi đã trải qua những đợt bùng phát nghiêm trọng. Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha từng tin rằng họ đã trải qua giai đoạn tồi tệ nhất của dịch bệnh thì nay vẫn đang phải vật lộn với những đợt bùng phát mới. Một số quốc gia ít bị ảnh hưởng trong thời gian đầu bùng phát dịch lại đang chứng kiến làn sóng lây nhiễm và tử vong gia tăng chóng mặt.

leftcenterrightdel
Xe tiêu tẩy chuyên dụng của Trung tâm Ứng cứu sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân miền Trung phun khử khuẩn tại phố cổ Hội An. Ảnh minh họa/qdnd.vn

Xem ra, sự tai quái của những con virus SARS-CoV-2 đã khiến dịch bệnh diễn biến không theo quy luật như người ta dự đoán. Nhưng có một sự thật thì đã rõ ràng: Covid-19 là thảm họa thế kỷ mà sức tàn phá của nó đã vượt quá mức chịu đựng của bất kỳ quốc gia nào, ngay cả với các cường quốc kinh tế đầy sức mạnh như Mỹ, Trung Quốc. Báo cáo mới nhất của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo, do tác động của Covid-19, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới sẽ giảm 4,9% trong năm 2020.

Cách ly, giãn cách xã hội dù chứng tỏ là biện pháp công hiệu trong ngăn chặn dịch bệnh, nhưng thời gian áp dụng càng dài thì tổn hại về kinh tế và xã hội càng lớn. Đặc biệt, việc phải áp dụng đi, áp dụng lại biện pháp đó luôn gây ảnh hưởng lớn, nhất là với kinh tế. Trong khi đó, thế giới ngày càng nhận thức rõ thêm rằng, ngay cả những nơi chống dịch thành công nhất cũng không thể tuyên bố chiến thắng hoàn toàn Covid-19.

Ra khỏi tình trạng ngặt nghèo để lấy lại nhịp sống bình thường, tháo bỏ dần các biện pháp kiểm soát dịch bệnh để tái khởi động nền kinh tế, tránh cơn suy thoái thêm trầm trọng đã trở thành lối thoát không thể khác. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc thế giới phải học cách “sống chung” với Covid-19. Phát biểu trong cuộc họp báo hôm 29-6, Tổng giám đốc WHO Tedros khẳng định: “Câu hỏi quan trọng mà tất cả các quốc gia sẽ phải đối mặt trong những tháng tới là làm thế nào để sống chung với virus SARS-CoV-2. Đó chính là bình thường mới”.

Đây quả là thử thách không nhỏ, nhất là trong bối cảnh vaccine phòng dịch còn trong giai đoạn thử nghiệm. Nhưng hơn nửa năm chiến đấu với dịch bệnh đã giúp thế giới rút ra nhiều kinh nghiệm về phương cách “sống chung”, rằng chỉ có tỉnh táo và linh hoạt thì mới có thể đối phó thành công với đại dịch nguy hiểm như Covid-19.

Thế giới không có con đường nào khác là “phải chiến đấu với đại dịch bằng công cụ mà chúng ta có”, như lời của Tổng giám đốc WHO Tedros. Mỗi nước phải căn cứ vào tình hình thực tế của mình mà lựa chọn giải pháp cho phù hợp. Thụy Điển đã khá thành công khi không ban hành lệnh cách ly xã hội mà tin tưởng vào sự tự giác giãn cách của người dân sẽ giúp hạn chế sự lây lan của virus. Các doanh nghiệp Hàn Quốc chống dịch bằng cách bố trí nhân viên ngồi theo hình dích dắc, tắt điều hòa hai tiếng một lần để mở cửa thông gió. Nước Anh thì có kinh nghiệm trong việc áp dụng biện pháp phong tỏa cục bộ thay vì phong tỏa toàn bộ...

Với Việt Nam, khi cần thiết, chúng ta đã áp dụng cách ly toàn xã hội trên phạm vi toàn quốc theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ. Khi đà lây lan của dịch bệnh được chặn lại, chúng ta lại chuyển sang thực hiện Chỉ thị 19, vừa đẩy mạnh phòng, chống dịch, vừa khởi động lại và tiếp tục phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh và ổn định xã hội. Sự tỉnh táo, linh hoạt cùng khả năng duy trì sự cân bằng giữa an ninh y tế và an ninh kinh tế-xã hội đã giúp chúng ta thành công, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài.

Cũng cần phải nhận thấy rằng, Covid-19 nguy hiểm chết người nhưng đối phó với nó lại có thể bằng những biện pháp đơn giản như hạn chế đi lại khi không cần thiết, đeo khẩu trang nơi tập trung đông người và trên các phương tiện giao thông công cộng, rửa tay bằng xà phòng, vệ sinh sát khuẩn nơi ở và làm việc... Điều quan trọng là cùng chia sẻ nhận thức và hành động của cộng đồng. Nếu như ngay từ đầu chiếc khẩu trang đã trở thành vật bất ly thân mỗi khi ra đường như hiện nay, chứ không phải là chủ đề tranh cãi căng thẳng, thậm chí đến mức quy định đeo khẩu trang nơi công cộng bị quy kết là vi phạm nhân quyền, thì không biết bao nhiêu người trên thế giới đã không bị nhiễm bệnh. 

Điều đó cho chúng ta bài học về trách nhiệm của nhà nước và ý thức của người dân trong cuộc chiến với đại dịch Covid-19. Thực tiễn trên thế giới cho thấy những nơi đối phó dịch bệnh thành công nhất là những nơi có được sự đồng hành của nhà nước và người dân, những nơi nhà nước có được sự tin tưởng và hậu thuẫn của người dân, những nơi nhà nước chứng tỏ và được người dân công nhận là nhà nước “của dân, do dân, vì dân”.

TƯỜNG LINH