Quân đội luôn nắm chắc tay súng để sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc trong bất cứ tình huống nào, nhưng chiến tranh là điều không ai mong muốn. Để tránh những hậu quả khủng khiếp và mất mát đau thương mà chiến tranh có thể gây ra, chúng ta phải tìm cách bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; phải chủ động phòng ngừa, chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để giữ gìn sự bình yên, ngăn đất nước khỏi phải lâm cơn nguy biến.

Kế sách tối ưu để bảo vệ Tổ quốc trong thời bình là không phải dùng đến biện pháp quân sự mà bằng biện pháp hòa bình, tất nhiên phải dựa trên sức mạnh răn đe của đất nước trước những đe dọa từ bên ngoài. Trong vai trò là bộ phận quan trọng của nền ngoại giao Nhà nước Việt Nam, đối ngoại quốc phòng đã góp phần thực hiện nhiệm vụ khó khăn đó.

Với mục tiêu thiết lập và phát triển quan hệ về quốc phòng với tất cả các nước trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau nhằm góp phần vào công cuộc củng cố quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng vũ trang, giữ vững môi trường hòa bình, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa (XHCN), đối ngoại quốc phòng chính là phương thức bảo vệ Tổ quốc từ xa, bằng biện pháp hòa bình.

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch thăm Bộ tư lệnh Hải quân Nga.

Trong một thế giới ngày càng phụ thuộc lẫn nhau, an ninh của Việt Nam không thể tách rời an ninh khu vực và thế giới. Trong khi những thách thức an ninh truyền thống như xung đột, chiến tranh cục bộ, tranh chấp lãnh thổ hay cạnh tranh chiến lược... vẫn đang diễn ra gay gắt, thì những thách thức an ninh phi truyền thống như khủng bố, an ninh không gian mạng, an ninh năng lượng, nguồn nước, lương thực, biến đổi khí hậu... cũng nổi lên mạnh mẽ. Với Việt Nam, chúng ta cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, nhất là trong giữ vững an ninh chính trị, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển, bảo vệ chế độ XHCN.

Trong bối cảnh đó, thông qua các mối quan hệ đối ngoại quốc phòng, Việt Nam đã tăng cường sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau với nhân dân và chính phủ các nước, tạo cơ sở mở rộng hợp tác, giải quyết các mâu thuẫn nhằm ngăn chặn và đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Trong thời đại hội nhập quốc tế, thực lực đất nước không chỉ ở sức mạnh kinh tế, mà còn bao gồm cả vị thế, uy tín quốc tế, thể hiện qua các quan hệ song phương, đa phương và sự đóng góp của Việt Nam cho các hoạt động, tổ chức quốc tế vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển. Hướng tới mục tiêu đó, đối ngoại quốc phòng đã chủ động tham gia vào sân chơi khu vực và toàn cầu. Có thể nói trong nỗ lực hội nhập này, đối ngoại quốc phòng đã đạt nhiều kết quả. Cho đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ, hợp tác quốc phòng với hơn 80 nước và các tổ chức quốc tế, trong đó có Liên hợp quốc (LHQ), EU và tất cả 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an LHQ; triển khai 32 cơ quan tùy viên quốc phòng thường trú tại nước ngoài và kiêm nhiệm tại 7 nước cùng tùy viên quân sự; có 26 nước lập cơ quan tùy viên quân sự tại nước ta và 20 nước kiêm nhiệm.

Những chuyến thăm viếng cấp cao, những cuộc đối thoại quốc phòng, an ninh thường xuyên ở nhiều cấp độ với các quốc gia trong khối ASEAN, Trung Quốc, Nga, Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Ấn Độ... những thỏa thuận hợp tác song phương và đa phương... đã giúp các nước thấy rõ thiện chí của Việt Nam trong việc thúc đẩy, duy trì môi trường hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới. Cái mà chúng ta thu được là lòng tin của cộng đồng quốc tế, là thế trận từ bên ngoài, khi nhân dân thế giới, các nước bạn bè, các nước đối tác sẵn sàng đứng về phía Việt Nam khi đất nước chúng ta có nguy cơ bị xâm lược. Trong thành công chung của đối ngoại Việt Nam, biết vận dụng khéo léo bài học “kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại”, đối ngoại quốc phòng đã có vai trò đóng góp thiết thực.

Không chỉ tìm sự ủng hộ của bạn bè thế giới, đối ngoại quốc phòng còn chủ động, tích cực tham gia vào các cơ chế đa phương để giải quyết vấn đề khu vực và toàn cầu. Ngày nay, chúng ta đến với các diễn đàn quốc tế không phải chỉ lắng nghe mà với sáng kiến, với tinh thần chủ động trong định hình, dẫn dắt những vấn đề chung của khu vực. Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN với các nước đối tác (ADMM+), một cơ chế hợp tác đặc thù quy tụ lãnh đạo Bộ Quốc phòng không chỉ các nước ASEAN mà còn nhiều nước có vai trò lớn trên thế giới như Trung Quốc, Mỹ, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản... ra đời chính từ sáng kiến của Việt Nam.

Hay hãy nhìn vào con số hơn 20 hội nghị và hoạt động quân sự, quốc phòng của ASEAN mà Bộ Quốc phòng Việt Nam chủ trì tổ chức trong năm 2020-năm Việt Nam là Chủ tịch ASEAN, mới thấy rõ nỗ lực và mong muốn của Việt Nam đóng góp với khu vực và thế giới. Không những thế, nó còn khẳng định năng lực, tiếng nói, vị thế của Việt Nam trong việc hiện thực hóa các cơ chế hợp tác quốc phòng và các cấu trúc an ninh khu vực đã định hình.

Thông qua hoạt động đối ngoại quốc phòng, hình ảnh Việt Nam càng thêm nổi rõ. Khi đoàn xe Việt Nam tham gia lực lượng Gìn giữ hòa bình LHQ treo cờ và gắn chữ “Việt Nam” đi qua khu vực xung đột vũ trang ở châu Phi, cả hai bên đối đầu đều đón chào, không gây xung đột để bảo đảm an toàn. Đó là bằng chứng cho thấy Việt Nam được nhiều bạn bè quốc tế nể phục và quý trọng. Việt Nam không chỉ là ngọn cờ tinh thần với các nước thuộc địa trong quá khứ đấu tranh giải phóng dân tộc, mà đang là động lực thực sự góp phần vào hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới.

TƯỜNG LINH