Sự nguy hiểm cùng mức độ tàn phá khủng khiếp của đại dịch Covid-19 đang làm thế giới chao đảo. Không ai có thể hình dung sau 8 tháng hoành hành, dịch bệnh đã cướp đi sinh mạng gần 800.000 người trong tổng số gần 22 triệu ca nhiễm bệnh. Trong bối cảnh tốc độ lây lan virus SARS-CoV-2 không hề giảm và số người thiệt mạng vẫn tăng nhanh, vaccine ngừa Covid-19 trở thành thứ được cả thế giới mong đợi.

Hầu như không có ngày nào, những thông tin liên quan đến quá trình nghiên cứu, thử nghiệm vaccine không xuất hiện trên báo chí khắp toàn cầu. Thậm chí, để giải tỏa bớt tâm lý nóng ruột của dư luận, không ít giai thoại đã xuất hiện. Chẳng hạn như để đẩy nhanh tiến độ bào chế vaccine, có những người đứng đầu dự án nghiên cứu vaccine đã dùng ngay cơ thể mình để tiêm thử nghiệm...

leftcenterrightdel
Vaccine Covid-19 giờ trở thành một cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các nước trên thế giới. Ảnh: Insider

Có thể thấy, chừng nào còn chưa có vaccine ngừa Covid-19 thì sức khỏe, tính mạng con người còn bị đe dọa, cuộc sống trên thế giới còn bị đảo lộn, kinh tế toàn cầu còn chìm trong suy thoái và tương lai của nhiều chính trị gia còn bị đặt dấu hỏi. Vaccine ngừa Covid-19 đã trở thành liều thuốc cứu thế giới khỏi cơn đại dịch thế kỷ. Tầm ảnh hưởng của nó đã mang tính toàn cầu.

Chính vì thế, không có gì ngạc nhiên khi ai cũng muốn trở thành người đầu tiên chế tạo thành công liều thuốc quý giá này. Nó không chỉ giúp người ta thoát khỏi mối đe dọa đang đè nặng hằng ngày mà còn tạo cơ hội cho người chiến thắng trong cuộc đua bào chế vaccine khẳng định tiềm lực của một quốc gia, nắm lấy vai trò dẫn dắt thế giới trong cuộc chiến với đại dịch. Hệ quả là liều thuốc thông thường trị bệnh bỗng biến thành công cụ định vị tư thế quốc gia, khẳng định vai trò của các siêu cường.

Không phải ngẫu nhiên khi vaccine ngừa Covid-19 mà Nga vừa tuyên bố chế tạo thành công lại được đặt tên là Sputnik V, bởi đó cũng là tên của vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới được Liên Xô phóng lên quỹ đạo năm 1957. Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Nga Vladimir Putin lại trực tiếp đứng ra thông báo về cú đột phá này của nước Nga. Những động thái đó không chỉ nhằm khuếch trương thành công của nước Nga mà còn để khẳng định với thế giới rằng nước Nga vẫn là một cường quốc đầy tiềm lực, cho dù đang phải đối mặt với không ít khó khăn do bị cấm vận và giá dầu tụt giảm.

Tất nhiên, các cường quốc khác cũng không chịu chậm chân. Mỹ, Anh, Đức, Pháp đã bỏ ra cả chục tỷ USD cho các nghiên cứu chế tạo vaccine ngừa Covid-19. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong số hơn 140 loại vaccine đang được phát triển, 6 loại đã bước vào giai đoạn thử nghiệm lâm sàng thứ ba trên diện rộng nhằm đánh giá mức độ an toàn và thời gian tác dụng của thuốc. Đó là 3 loại của Trung Quốc, 1 loại của Đại học Oxford (Anh) và công ty dược phẩm đa quốc gia Anh-Thụy Điển AstraZeneca, 1 loại khác của công ty Moderna (Mỹ) và Viện Nghiên cứu dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ, loại cuối cùng là sự phối hợp của công ty BioNTech (Đức), Fosun Pharma (Trung Quốc) và Pfizer (Mỹ).

Không chỉ đua bào chế vaccine, các nước còn đua tiếp cận vaccine. Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn bỏ tiền để độc quyền sở hữu nghiên cứu của một công ty Đức về loại vaccine tiềm năng chống SARS-CoV-2 từng dẫn đến phản ứng gay gắt của chính giới và người dân Đức. Câu chuyện của Đức cũng lặp lại với Pháp khá căng thẳng, đến mức khi tờ L’Express đăng hẳn một bài viết với câu hỏi: Làm thế nào để vaccine ngừa Covid-19 của Viện Pasteur Pháp thành của Mỹ?

Ai cũng muốn mình là nước đầu tiên sở hữu vaccine. Vì thế, chưa biết kết quả thử nghiệm cuối cùng thế nào, các nước giàu đã dốc hầu bao cả chục tỷ USD cho các hãng dược, chỉ cốt sao giành được quyền có vaccine trước mà không cần biết nhu cầu của nước khác thế nào. Cạnh tranh sở hữu vaccine đã biến thành cuộc đua “đặt cọc”. Chưa xuất hiện chính thức, vaccine ngừa Covid-19 đã bị chi phối bởi quy luật thị trường, quy luật của kẻ mạnh.

Thậm chí, nhiều nhà phân tích còn dự báo rằng, vì nắm vai trò quyết định sự sống và cái chết, sắp tới, vaccine ngừa Covid-19 còn là thứ để phân định ai mới là đồng minh của nhau trên thực tế chứ không phải đồng minh trên giấy. Khả năng tiếp cận với vaccine sẽ giúp nhiều nước hiểu vị trí của mình ở đâu trong mối quan hệ quốc tế vốn luôn được các bên tung hứng bằng những mỹ từ hào nhoáng. Chưa hết, thế giới từng biết đến các hình thức ngoại giao, như: “Ngoại giao bóng bàn”, “ngoại giao bóng rổ”, “ngoại giao bóng đá”. Đại dịch Covid-19 làm xuất hiện thêm hình thức “ngoại giao khẩu trang” và sắp tới có thể là “ngoại giao vaccine”.

Tổng giám đốc WTO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã phải lên tiếng cảnh báo về nguy cơ cạnh tranh vaccine có thể tạo ra “chủ nghĩa dân tộc vaccine và giá cả tăng vọt”. Ông nhấn mạnh, các nước giàu hơn dù có sở hữu vaccine cũng không thể trở thành những “thiên đường an toàn” trước virus SARS-CoV-2 nếu các nước nghèo vẫn đứng trước nguy cơ lây nhiễm. Trái đất là ngôi nhà chung thì mọi thứ xảy ra trong ngôi nhà đó đương nhiên tác động đến mọi thành viên trong gia đình. Dịch Covid-19 không biên giới thì dù muốn hay không, việc ngăn dịch, dập dịch phải là nỗ lực chung toàn cầu.

TƯỜNG LINH