Một năm rưỡi vật lộn với dịch bệnh, kinh tế thế giới tụt dốc thê thảm. Những con số thống kê cho thấy GDP toàn cầu trong năm 2020 giảm 3,6%, tổng mức thiệt hại lên tới hàng chục nghìn tỷ USD. Dịch bệnh còn đẩy thêm cả trăm triệu người vào cảnh nghèo đói, xóa đi nhiều thành tựu giảm nghèo mà thế giới phải nỗ lực hàng thập kỷ mới đạt được. Ngoại trừ vài nước hiếm hoi có mức tăng trưởng dương, các nền kinh tế trên thế giới đều lâm vào suy thoái trong năm 2020.

Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp kiệt quệ, không còn đủ sức duy trì hoạt động, người dân thì mỏi mệt sau thời gian dài cố thủ trong nhà chống dịch, nền kinh tế các nước giờ chẳng khác nào những cơ thể yếu ớt sau cơn đột quỵ, rất cần liều thuốc bổ đặc biệt để vực dậy. Cũng giống như sau các cuộc khủng hoảng từng xảy ra như khủng hoảng tài chính-tiền tệ năm 2008, các gói cứu trợ và kích thích tiêu dùng liên tục được chính phủ các nước tung ra để tái khởi động nền kinh tế.

leftcenterrightdel
Một năm rưỡi vật lộn với dịch bệnh covid 19, kinh tế thế giới tụt dốc thê thảm . Ảnh: AFP

“Không thắt lưng buộc bụng trong một thế giới hậu Covid-19” đã trở thành khẩu hiệu vào thời điểm hiện tại, khi các hạn chế chống dịch từng bước được dỡ bỏ và nhịp sống nhộn nhịp trở lại. Cũng dễ hiểu bởi không có các khoản cứu trợ thì nhiều ngành kinh tế vốn tê liệt bởi Covid-19 như du lịch, hàng không, dịch vụ chẳng còn nguồn lực nào để tiếp tục tồn tại, người dân không rút hầu bao mua sắm thì sản xuất, dịch vụ cũng tê liệt.

Chính vì thế mà thế giới đang chứng kiến những kế hoạch giải cứu với quy mô lớn chưa từng có liên tục xuất hiện. Mới vài tháng trước, Thượng viện Mỹ vừa thông qua gói cứu trợ mà báo chí mô tả là “dự luật lịch sử” bởi trị giá lên tới 1.900 tỷ USD, thế mà Tổng thống Joe Biden đã lại đặt tiếp lên bàn làm việc của quốc hội bản kế hoạch chi tiêu khổng lồ thứ hai, với 3.000 tỷ USD dành cho cơ sở hạ tầng cùng 4.000 tỷ USD cho kế hoạch việc làm và kế hoạch gia đình.

Ở châu Âu, ngay cả Thủ tướng Đức Angela Merkel, người luôn trung thành với tư duy truyền thống phản đối việc vay mượn để thúc đẩy tăng trưởng, nay cũng phải thay đổi quan điểm khi chứng kiến sự tàn phá khủng khiếp của đại dịch. Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí thông qua kế hoạch phục hồi kinh tế trị giá 750 tỷ euro. Nhưng đây cũng chỉ là phần lẻ trong gói ngân sách dài hạn lên tới 1.800 tỷ euro từ nay đến năm 2027 nhằm giải quyết những hậu quả về kinh tế và xã hội của Covid-19.

Với cường quốc kinh tế thứ hai thế giới-Trung Quốc, dù kiểm soát dịch bệnh khá hiệu quả và duy trì được đà tăng trưởng dương, nước này vẫn quyết định thông qua gói kích thích kinh tế lớn nhất trong lịch sử trị giá 2.000 nhân dân tệ (559 tỷ USD) để hỗ trợ cho việc miễn thuế, lùi thời hạn đóng bảo hiểm xã hội, giảm lãi suất ngân hàng, giảm giá điện... cho doanh nghiệp, đồng thời tạo thêm công ăn việc làm cho số lao động bị mất việc vì dịch bệnh. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tuyên bố: “Thời điểm phi thường thì cần những nỗ lực phi thường. Giờ chúng tôi có thể mang nước đến để cá sống sót”. Đề cập tới sự cần thiết phải trợ giúp cho lực lượng lao động đông tới 900 triệu người ở Trung Quốc, ông Lý Khắc Cường giải thích: “Đây là 900 triệu cái miệng cần được ăn nếu họ bị mất việc, nhưng cũng sẽ là 900 triệu đôi tay tạo ra thịnh vượng nếu họ có việc làm”.

Chắc phải thời gian lâu nữa, người ta mới đánh giá hết tác động của các gói kích thích kinh tế. Tuy nhiên, liều thuốc bổ kịp thời này cũng đã giúp nền kinh tế thế giới và các nước hồi tỉnh. Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu trong năm nay sẽ ở mức 5,6%, trong khi con số mà Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đưa ra là 6,4%, cao gần gấp đôi so với dự báo vào tháng 10-2020. Nếu trở thành hiện thực, con số này sẽ đánh dấu mức tăng trưởng nhanh nhất của nền kinh tế thế giới kể từ năm 1976. Đây là những tín hiệu tích cực nếu biết rằng năm 2020, kinh tế thế giới đã sụt giảm tới 3,6%.

 Sự phục hồi cũng có thể thấy ở hầu hết các nền kinh tế chủ chốt của thế giới. Kết thúc quý I-2021, kinh tế Mỹ tăng trưởng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức cao nhất kể từ năm 1984. Kinh tế Trung Quốc, vốn tê liệt trong suốt năm 2020, cũng đang phục hồi thần kỳ với mức tăng trưởng ngoạn mục 18,3% trong quý I-2021. Với Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), tăng trưởng năm nay có thể đạt 4,3%, cao hơn nhiều so mức dự báo 3,8% hồi tháng 2. Kinh tế Nhật Bản cũng đang khởi sắc, khi các chỉ số kinh tế được đánh giá ở mức lạc quan nhất trong thang đo 5 mức của nước này.

Có điều, khi các nhà máy in tiền phải chạy hết công suất để thỏa mãn yêu cầu của các kế hoạch cứu trợ thì những cơn sóng ngầm cũng dần lộ diện. Nhiều nhà kinh tế lo ngại rằng các gói kích thích tiền tệ đang lớn tới mức có thể gây nghẹt thở cho các nền kinh tế, bởi liều thuốc bổ tuy quý nhưng quá mạnh thì lại rất dễ dẫn đến những cú sốc như lạm phát hay rối loạn trên thị trường tài chính. Đây không phải là lời cảnh báo, bởi trên thực tế, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ trong tháng 4-2021 đã tăng 4,2% so với cùng kỳ năm 2020, mức tăng cao nhất kể từ năm 2008. Lạm phát ở Trung Quốc trong tháng 4-2021 cũng ở mức cao nhất kể từ tháng 10-2017 và có thể sẽ còn tăng cao nữa trong quý II và quý IV-2021.

Virus SARS-CoV-2 đang bị đẩy lùi thì “virus lạm phát” lại có nguy cơ xuất hiện. Đây là thách thức mà các nước cần quan tâm bởi các nền kinh tế tuy đã hồi tỉnh nhưng vẫn còn khá yếu ớt và rất dễ tổn thương. 

TƯỜNG LINH