Đây là vụ phóng tên lửa đầu tiên của Triều Tiên sau gần một năm kể từ vụ thử tên lửa tầm xa hồi tháng 4-2020. Nó cũng là vụ việc nhạy cảm đầu tiên trong quan hệ Mỹ-Triều kể từ khi ông Joe Biden tiếp quản Nhà Trắng từ người tiền nhiệm Donald Trump. Dù chưa phải là vũ khí chiến lược tầm xa có thể đe dọa an ninh của Mỹ nhưng những quả tên lửa mà Triều Tiên vừa phóng được cho là có thể sẽ phá tan lớp sương mù bao phủ, giúp làm lộ rõ hình hài của mối quan hệ Mỹ-Triều dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden.

leftcenterrightdel
Một vụ thử vũ khí của Triều Tiên. (Ảnh minh họa: AFP/KCNA)

Đã gần một năm nay, các cuộc đàm phán về vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên cũng như quan hệ Mỹ-Triều rơi vào trạng thái đình trệ do sự bất đồng xung quanh tiến độ phi hạt nhân hóa, cũng như thời điểm nới lỏng các lệnh trừng phạt. Sau cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều lần đầu tiên tại Singapore hồi tháng 6-2018, sự kiện gây chấn động bởi thỏa thuận Triều Tiên sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân để đổi lấy việc bình thường hóa, cũng như viện trợ kinh tế từ Mỹ, quan hệ giữa Washington và Bình Nhưỡng hầu như không tiến triển. Trong khi Triều Tiên muốn có viện trợ kinh tế, cũng như hành động cụ thể bình thường hóa quan hệ Mỹ-Triều trước khi tiến hành các bước phi hạt nhân hóa, thì Washington lại yêu cầu Bình Nhưỡng trước hết phải giải giáp hoàn toàn chương trình hạt nhân theo cách có thể kiểm chứng được, rồi mới tính tới khả năng dỡ bỏ lệnh cấm vận, cũng như bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Chính cách tiếp cận và lập trường quá khác biệt trong cách thức, lộ trình phi hạt nhân hóa, mà các nhà phân tích ví chẳng khác nào như cuộc tranh cãi không hồi kết “con gà có trước hay quả trứng có trước?”, khiến cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ hai giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un vào tháng 2-2019 tại Hà Nội cũng như nhiều cuộc thương lượng, đàm phán tiếp theo đều không tạo được bước đi cụ thể nào trong việc hiện thực hóa thỏa thuận phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên mà hai bên ký tại Singapore.

Đối đầu căng thẳng trên chính trường Mỹ trong năm bầu cử tổng thống càng đẩy vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên thành chủ đề thứ yếu với dư luận và chính giới Mỹ. Ngược lại, Bình Nhưỡng cũng không vội vàng lộ rõ toan tính cũng như con bài mặc cả của mình khi chính trường Mỹ còn chưa rõ ràng, nhất là vào thời điểm ông Donald Trump đang tỏ ra thất thế trong nỗ lực tiếp tục nắm giữ chiếc ghế quyền lực trong Nhà Trắng. 

Nay khi chính trường Mỹ đã an bài, chính quyền của ông Joe Biden lại đang tìm kiếm cách tiếp cận mới với Triều Tiên theo hướng khác với quan điểm “từ trên xuống” của ông Donald Trump và “từ dưới lên” dưới thời ông Barack Obama, thì đây là thời điểm thuận lợi để Triều Tiên nhắc nhở Mỹ về vấn đề đang tồn tại trong quan hệ giữa hai nước. Trong bối cảnh đó, các vụ phóng tên lửa không chỉ là hành động đáp trả của Bình Nhưỡng với các cuộc tập trận Mỹ-Hàn mà còn gửi thông điệp tới Mỹ và các quốc gia liên quan rằng, Triều Tiên sẽ không ngồi yên nếu yêu cầu của mình không được đáp ứng, rằng Bình Nhưỡng sẽ tiếp tục thái độ cứng rắn với Washington.

Thêm vào đó, đây còn có thể coi là động thái thăm dò, thử phản ứng xem chính sách của ông Joe Biden với Triều Tiên sẽ khác như thế nào so với người tiền nhiệm Donald Trump. Tính chất thăm dò có thể thấy rõ qua bước đi ngày càng cứng rắn của Bình Nhưỡng. Nếu như vụ phóng tên lửa đầu tiên chẳng gây chút phản ứng rõ ràng nào bởi đây là loại tên lửa tầm ngắn không nằm trong lệnh cấm của Liên hợp quốc (LHQ), thì vụ thử thứ hai với loại tên lửa đạn đạo có tầm bắn xa hơn nhiều đã khiến Washington phải giật mình.

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Mỹ Joe Biden ngay lập tức tuyên bố việc Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo là hành động vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ, đồng thời cảnh báo Washington sẽ có hành động đáp trả tương xứng nếu Triều Tiên tiếp tục leo thang các vụ thử tên lửa. Mặc dù chính quyền của ông Joe Biden chưa hoạch định rõ ràng chính sách đối với Triều Tiên, nhưng động thái mới nhất của Mỹ cho thấy chắc chắn Washington sẽ tỏ ra cứng rắn với Bình Nhưỡng, tiếp tục duy trì áp lực tối đa với Triều Tiên, kể cả những biện pháp trừng phạt hà khắc, để buộc Triều Tiên phải chấp nhận thông điệp của Mỹ rằng “con đường duy nhất cho sự tồn tại của Bình Nhưỡng là từ bỏ vũ khí hạt nhân”. Tuy nhiên, cách tiếp cận và giải quyết vấn đề của vị Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ sẽ có những khác biệt với người tiền nhiệm, đó là “ưu tiên hợp tác toàn diện với các đồng minh” để tiến hành phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, thay vì những biện pháp đơn phương dưới thời ông Donald Trump.

Tương lai bất ổn trong quan hệ Mỹ-Triều và vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đã hiện rõ. Thông điệp cứng rắn mà cả hai bên đưa ra cho thấy, nếu muốn đóng băng hoặc cắt giảm kho vũ khí của Triều Tiên, thì sự nhượng bộ từ phía Mỹ cũng như Triều Tiên là điều không thể thiếu. Vụ thử tên lửa của Triều Tiên dù làm tình hình nóng lên nhưng nó sẽ không đóng kín cánh cửa đàm phán giữa hai nước. Quá khứ cho thấy, tên lửa chỉ là một trong những con bài mặc cả trong toan tính chiến lược của hai bên nhằm giành lợi thế trên bàn đàm phán, chứ ít khả năng dẫn tới một cuộc đối đầu quân sự Mỹ-Triều.

TƯỜNG LINH