Năm nay, các nhà lãnh đạo và đại diện các quốc gia đã không trực tiếp tới trụ sở LHQ ở New York, mà chỉ gửi tới đó hơn 170 bản ghi hình các bài phát biểu của mình... Những trăn trở, lo toan và hy vọng về một thế giới tốt đẹp hơn những gì đang hiện hữu đã toát lên trong tuyệt đại đa số các bài phát biểu đó. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, trên thế giới hiện nay những khoảng cách lợi quyền và quan điểm về các vấn đề quốc tế giữa các quốc gia đã gia tăng hơn bao giờ hết.

Theo lời Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres, thế giới đã bị đảo lộn bởi đại dịch Covid-19 đến mức không còn nhận ra được nữa. LHQ không bỗng dưng mà được như hôm nay: Đã diễn ra tới hai cuộc thế chiến, hàng triệu người hy sinh và một cuộc diệt chủng Do Thái Holocoust mới đủ thuyết phục được các nhà lãnh đạo các quốc gia chấp nhận một sự hợp tác quốc tế trên diễn đàn LHQ theo các chuẩn mực luật pháp chung... Nói gì thì nói, chính nhờ những nỗ lực của LHQ mà thế giới trong suốt thời gian dài tới kỷ lục vừa qua đã tránh được một cuộc thế chiến “nóng” thứ ba giữa các cường quốc. Ông Guterres nhấn mạnh: “Đó là thành tựu xuất sắc mà các thành viên LHQ có thể tự hào và chúng ta phải gìn giữ nó...”.

leftcenterrightdel
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres trong kỳ họp thứ 75 của Đại hội đồng LHQ tại thành phố New York, Mỹ, hôm 22-9. Ảnh: AFP

Tổng thư ký LHQ cũng thêm một lần kêu gọi sử dụng cách tiếp cận đa chiều đối với những vấn đề đang đứng trước thế giới. Dù không ai muốn có một “chính phủ toàn thế giới” nhưng các quốc gia cần phải phối hợp với nhau để hoàn thiện cơ chế điều hành toàn cầu. Ông Guterres cũng nhấn mạnh, sự hợp tác quốc tế có tầm quan trọng sống còn đối với việc giải quyết các vấn đề nóng bỏng hiện nay. Và trong điều kiện của đại dịch Covid-19, sự hợp tác đó càng có ý nghĩa cấp thiết hơn...

Trên diễn đàn LHQ, đại diện nhiều quốc gia cũng đồng tình với ông Guterres và cho rằng, giá trị của LHQ đã được khẳng định bằng khả năng liên kết thế giới và thuyết phục ngồi vào bàn đàm phán thay vì nổ súng trên sa trường... Tuy nhiên, kỳ họp thường niên lần thứ 75 cho thấy, đang tồn tại quá nhiều mâu thuẫn, thậm chí trầm kha, giữa các quốc gia trong nhìn nhận và giải quyết hàng loạt vấn đề quốc tế nổi cộm. Đau đâu kêu đấy, phần lớn các bài phát biểu trong băng video gửi tới LHQ chỉ cho thấy rõ hơn những mối quan tâm và quan điểm của các nước đối với các vấn đề quốc tế nổi cộm...

Tổng thống Nga Vladimir Putin sau khi đánh giá cao vai trò của LHQ trong việc gìn giữ hòa bình, đã nhấn mạnh rằng, LHQ cần phải thay đổi để thích ứng với hiện thực mới và Hội đồng Bảo an phải được mở rộng hơn để bao quát hơn đối với quyền lợi của mọi quốc gia. Ông Vladimir Putin cũng khẳng định lại quyền phủ quyết của 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, coi đó là sự phản ánh cán cân hiện thực về quân sự-chính trị trên thế giới. Tuy nhiên, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan lại nhấn mạnh tới nhu cầu phải cải cách Hội đồng Bảo an LHQ, mỗi người nhấn giọng theo góc nhìn mang tính “lợi nhà” là trên hết...

Một số quốc gia cũng tận dụng diễn đàn LHQ để hướng sự chú ý chung tới những khúc mắc của mình đối với các cường quốc. Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky, nhắc tới vấn đề bán đảo Krym và những gì đang diễn ra tại Donbass. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lên án “việc sử dụng vũ khí hóa học” và yêu cầu Moscow đưa ra lời giải thích thỏa đáng về vụ đầu độc nhà hoạt động đối lập Aleksey Navalnyy...

Năm nay, đại dịch Covid-19 đầy đau đớn đã trở thành chủ đề bị chính trị hóa. Tổng thống Mỹ Donald Trump trong bài phát biểu của mình đã dành dung lượng không nhỏ để “tấn công” Trung Quốc trong những câu chuyện liên quan tới đại dịch Covid-19 và cuộc đấu tranh bảo vệ môi trường. Có lẽ ông Donald Trump trên diễn đàn quốc tế của LHQ muốn thêm một lần hướng tới các cử tri Mỹ trong những vấn đề mang nặng tính dân túy hiện nay. Không ngẫu nhiên mà bên cạnh các khẩu hiệu bài Trung, ông Donald Trump còn nhấn mạnh tới những nỗ lực của mình để góp phần giải quyết hệ lụy của cuộc xung đột trường niên tại Trung Đông. Tổng thống Mỹ đã kết thúc phần tổng hợp các thành tựu của mình trong nhiệm kỳ đang tới hồi cuối bằng cách nói đầy hình ảnh: “There is no blood in the sand. Those days are, hopefully, over...” (Máu sẽ không rơi trên cát nữa. Tôi hy vọng rằng thời của chiến tranh (tại Trung Đông) đã trôi qua...). Thật ra, chỉ có thực tế sắp tới mới đưa ra được câu trả lời rằng ông Donald Trump đã đoán đúng hay sai...

Cũng phải nói rằng, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước những gì mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tung ra trên diễn đàn LHQ, đã bày tỏ thái độ mềm mỏng thận trọng quen thuộc qua việc nhấn mạnh rằng, Trung Quốc không muốn gây ra cuộc chiến tranh lạnh mới để mọi sự “quá mù ra mưa”. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bài phát biểu của mình đã kêu gọi thế giới hãy ngừng chính trị hóa đại dịch, hãy cùng nỗ lực tìm kiếm vaccine chống Covid-19. Đồng thời, lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Trung Quốc ở cấp cao nhất như ông Tập Cận Bình cam kết rằng, sau 40 năm nữa, Bắc Kinh sẽ đạt được độ “trung lập các-bon”...

Hầu hết các nước thành viên LHQ đều bày tỏ mong muốn tổ chức quốc tế lớn nhất thế giới này cũng phải cải cách sao cho đáp ứng ngày một tốt hơn những thách thức mới. Đặc biệt, phải làm sao để ngăn chặn những mưu toan muốn thông qua LHQ áp đặt thế giới một trật tự đơn cực theo nguyên tắc thuần túy “mạnh vì gạo, bạo vì tiền” với vai trò chủ soái bất khả xâm phạm của các siêu cường, đặc biệt là Hoa Kỳ... Thực tế cho thấy, không ai có thể đảo ngược diễn tiến lịch sử tự nhiên của xã hội loài người và tư duy “một mình một chợ” đã thực sự trở nên lỗi thời. Thế giới, như Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã nói trên diễn đàn LHQ nhân danh Nhóm Hiệp ước An ninh tập thể (bao gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Liên bang Nga), đã quá mệt mỏi bởi những đường giới tuyến “chia uyên rẽ thúy”. Chính vì thế nên một “sân chơi” như LHQ càng trở nên cần thiết để có thể tỉnh táo tìm ra những giải pháp hòa nhã và hòa bình cho các vấn đề gây tranh cãi, thậm chí để ngăn chặn cả những nguy cơ bùng nổ chiến sự...

HỒNG THANH QUANG