Nghĩa tình với Lữ đoàn Công binh 131 Hải quân

Chẳng thế mà ngót một phần tư thế kỷ đã qua, quan hệ kết nghĩa giữa hai đơn vị vẫn không ngừng được bồi đắp bởi các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân viên và phóng viên với nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả.

Đại tá Đào Văn Bạn-Lữ đoàn trưởng tặng quà hỗ trợ các ngư dân ở tỉnh Ninh Bình vươn khơi bám biển. Ảnh: XUÂN DŨNG

Vào những năm đầu thập niên 1990, cả nước rầm rộ phong trào hướng về biển, đảo thiêng liêng với nhiều hoạt động sôi nổi, trong đó có hình thức kết nghĩa giữa các đơn vị, địa phương trên đất liền với quân và dân trên các đảo và các đơn vị làm nhiệm vụ bảo vệ biển, đảo. Lãnh đạo, chỉ huy Phòng biên tập Báo QĐND Cuối tuần lúc đó bàn việc kết nghĩa với một đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ trên biển, đảo. Nhà báo Triệu Phương Quế, bấy giờ là phóng viên phụ trách nội dung quốc phòng-an ninh của báo, đề xuất phòng nên kết nghĩa với Trung đoàn Công binh 131 Hải quân (sau này phát triển thành lữ đoàn), là đơn vị chuyên xây dựng các công trình trên biển, đảo. Anh Quế nguyên là phóng viên Báo Hải quân, bạn thân của Thiếu tá Nguyễn Kiều Kinh. Khi anh Quế được điều động về công tác tại Báo QĐND thì anh Kiều Kinh cũng được điều động về công tác tại Trung đoàn Công binh 131 Hải quân (về sau, anh Kiều Kinh phát triển lên đến Chính ủy trung đoàn). Cơ duyên kết nghĩa giữa hai đơn vị bắt đầu từ đấy.

Được sự đồng ý của Ban biên tập Báo QĐND và Bộ tư lệnh Hải quân, một ngày cuối thu năm 1995, lễ kết nghĩa giữa hai đơn vị đã được tổ chức trọng thể ở cơ quan trung đoàn bộ đóng tại Hải Phòng. Mặc dù là đơn vị thường xuyên cơ động phân tán đi làm nhiệm vụ tại nhiều địa bàn trên cả nước, nhưng hôm đó, hầu như toàn bộ lãnh đạo, chỉ huy Trung đoàn Công binh 131 Hải quân đều có mặt đông đủ. Phía Phòng biên tập Báo QĐND Cuối tuần, ngoài toàn thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên của báo còn có thêm 4 danh ca của Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) là “người nhà” của bản báo, đó là NSND Lê Dung cùng 3 học trò xuất sắc của chị là Mỹ Linh, Trung Anh và Thu Hồng. Một cuộc khởi đầu thật sôi động và sang trọng. Lễ kết nghĩa được tổ chức đúng dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Trung đoàn Công binh 131 Hải quân (6-11-1975 / 6-11-1995). Dịp ấy cũng vừa kỷ niệm 45 năm Ngày Báo QĐND xuất bản số đầu tiên (20-10-1950 / 20-10-1995) và Báo QĐND Cuối tuần cũng vừa kỷ niệm 5 năm xuất bản (7-7-1990 / 7-7-1995). Một sự trùng hợp thật vô cùng ý nghĩa.

Từ đó đến nay, mối quan hệ kết nghĩa trên đây được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân viên, phóng viên của hai đơn vị chăm lo bồi đắp bằng các hoạt động phối hợp thiết thực và hiệu quả, góp thêm động lực để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đôi bên. Thời bấy giờ, Báo QĐND Cuối tuần có tới 4 phóng viên là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam nên nhiều chuyến đi thực tế về các đơn vị cơ sở của trung đoàn để viết báo tuyên truyền đăng trên “báo nhà”, còn có khá nhiều bài thơ, bút ký viết về trung đoàn đăng trên nhiều tờ báo văn nghệ ở Trung ương. Câu thơ “Những người lính kê cao Tổ quốc” của nhà thơ Đỗ Trung Lai trở thành “biệt danh” nổi tiếng của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Công binh 131 Hải quân.

Tôi được điều động về Phòng biên tập Báo QĐND Cuối tuần năm 2005, khi báo và trung đoàn kết nghĩa đã chẵn 10 năm. Tuy nhiên, tôi lại có một “cơ duyên” khác với đơn vị. Ấy là vào mùa hè năm 1989, tôi là chàng trung úy, phóng viên đã xin đi nhờ theo một con tàu của Công ty Vận tải biển Phú Khánh để ra Trường Sa. Dịp ấy, cả nước đang có phong trào mỗi tỉnh và thành phố tặng bộ đội Trường Sa một ngôi nhà. Con tàu tôi đi nhờ đang chở nhà “cao cẳng” ra cho bộ đội công binh xây dựng ở các đảo. Tại đó đang có 3 khung xây dựng của một tiểu đoàn công binh hải quân do Thượng úy, kỹ sư Vũ Tiến Quỳnh, Phó tiểu đoàn trưởng phụ trách. Một lần sang “thâm nhập” bên tàu của công binh hải quân, nghe tôi giới thiệu quê ở Tuyên Hóa (Quảng Bình), Vũ Tiến Quỳnh reo lên: “Đơn vị chúng tôi là hậu duệ của “Đội 8 thủy lôi” đây!”. Tôi ngẩn người ra, cố nhớ xem cái đội ấy là đội gì. Vũ Tiến Quỳnh vẫn hào hởi: “Đội 8 thủy lôi” gỡ bom Mỹ ở sông Gianh quê anh hồi đánh Mỹ đấy!”. Ồ, nhớ rồi! Ngày ấy, làng tôi là một “túi bom” vì vừa có đường sắt, vừa có cả đường chiến lược 12A chạy qua; lại có con sông Gianh vừa là tuyến vận tải đường thủy, vừa là nơi neo đậu sơ tán của tàu hải quân đóng ở vùng Thanh Khê-cảng Gianh. Đầu năm 1968, máy bay Mỹ đã rải thủy lôi phong tỏa con sông Gianh quê tôi. Hồi đó, công binh hải quân ta chỉ mới có 2 tiểu đoàn công trình và 1 đại đội bom mìn, thường được gọi là “Đội 8 thủy lôi”. Giữa năm 1967, “Đội 8 thủy lôi” đã cử mấy chuyên gia vào quê tôi, lặn xuống lòng sông mang hai quả thủy lôi lên mổ xẻ nghiên cứu để tìm cách trị chúng. Sang năm 1968, “Đội 8 thủy lôi” lại được lệnh vào sông Gianh thông luồng khai tuyến. Suốt 3 tháng ròng rã bất kể mưa nắng… Đội 8 được sự giúp đỡ của bà con hai bờ sông và sự phối hợp của dân quân địa phương, đã rà phá hàng trăm quả thủy lôi trên lòng sông và cảng biển. Từ đây, hàng hóa theo tàu thủy từ Hải Phòng vào cảng Gianh, ngược sông Son lên nhập vào đường Trường Sơn; hoặc theo tàu hỏa vào ga Tân Ấp, thả trôi theo sông Gianh xuống vùng Ba Đồn, rồi lại ngược theo đường 15B lên Trường Sơn... Sau chiến dịch này, “Đội 8 thủy lôi” được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba và 4 chiến sĩ của đội được tặng thưởng Huân chương Chiến công các hạng. Tháng 11-1975, “Đội 8 thủy lôi” cùng một số đơn vị công binh hải quân phía Bắc được sáp nhập thành Trung đoàn Công binh 131 Hải quân…

Đại diện lãnh đạo, chỉ huy Lữ đoàn Công binh 131 Hải quân chúc mừng Phòng biên tập Báo QĐND Cuối tuần nhân Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6). Ảnh: HOÀNG LIÊN

Tôi trở thành “người nhà” của trung đoàn là vì mối “nhân duyên” trên đây. Thấm thoắt đã hơn ba chục năm, Vũ Tiến Quỳnh từ Tiểu đoàn phó kỹ thuật lên Trung đoàn trưởng và nay đã nghỉ hưu. Năm 2005, Trung đoàn Công binh 131 Hải quân được Nhà nước tuyên dương Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai và năm 2013 được “nâng cấp” thành Lữ đoàn Công binh 131 Hải quân. Ngần ấy năm thân quen với đơn vị trên danh nghĩa chung-riêng, tôi đã được đến nhiều phân đội của lữ đoàn đang làm nhiệm vụ tại nhiều địa bàn trên cả nước. Có biết bao kỷ niệm sâu sắc về đơn vị. Ví như dịp có lần cách nay hơn chục năm đến thăm cơ sở 2 của lữ đoàn đóng ở Cam Ranh, tôi được biết ngoài nhiệm vụ xây dựng các công trình trên biển, đảo, lữ đoàn còn có nhiệm vụ khai thác và vận chuyển đất trồng, phân chuồng và hạt giống cho bộ đội ở Trường Sa tăng gia sản xuất. Hoặc như có lần đi du lịch Côn Đảo, tôi bất ngờ gặp một phân đội của lữ đoàn đang làm đường dân sinh xuyên đảo, đúng dịp bố đẻ của đồng chí phụ trách lực lượng ở đây đang ốm thập tử nhất sinh và mong con trai về kịp... Hoặc như chuyện tháng 8-1989, tôi có cuộc phỏng vấn Trung đội trưởng Đào Văn Bạn vừa trở về từ Trường Sa. Tròn 30 năm sau, tôi lại có cuộc phỏng vấn anh trên cương vị lữ đoàn trưởng đương nhiệm…

Còn nhớ hồi tháng 11-2010, Báo QĐND phối hợp với tổ chức “Hành trình xanh” vận chuyển gần 10 tấn hàng do sinh viên các trường đại học ở Hải Phòng quyên góp gửi tặng bà con huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Trên đường về Hải Phòng nhận hàng, tôi ghé vào trung đoàn thăm anh em và hỏi chuyện về mấy công trình đang thi công ở vùng lũ miền Trung. Khi đó, Trung đoàn trưởng Vũ Tiến Quỳnh đã nhờ tôi chuyển 10 suất quà của trung đoàn tặng cô trò Trường Mầm non Thiết Sơn của xã Thạch Hóa quê tôi. Anh bảo: Các đoàn cứu trợ thường chỉ chú ý đến các trường phổ thông và đối tượng chính sách mà hay “quên” khối mầm non. Các trường này chi tiêu chủ yếu do dân đóng góp. Nay dân bị lũ lụt như thế thì lấy gì mà nuôi cô trò?

Một cử chỉ ân cần tình nghĩa của đồng chí chỉ huy Trung đoàn Công binh 131 Hải quân khiến tôi nhớ lại câu chuyện của “Đội 8 thủy lôi” năm xưa trên sông Gianh rực lửa. Và nói “tình riêng” của tôi với Lữ đoàn Công binh 131 Hải quân hôm nay là vì những chuyện như thế…

TUYÊN HÓA