Nhịp đập "trái tim" tàu buồm

Nơi không chỉ có tiếng ồn

“Trên này thì gió biển lồng lộng và mát rượi, lại thương anh em đang trong khoang máy”. Trung tá, bác sĩ Phạm Tuấn Khanh tâm sự với chúng tôi như vậy. Anh là một trong 119 thành viên trên Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn tham gia chuyến thực hành huấn luyện đường dài trên biển kết hợp thăm, giao lưu với hải quân Singapore và Indonesia, diễn ra từ giữa tháng 4 đến nửa cuối tháng 5 năm nay.

Khắc phục sự cố kỹ thuật tại khoang máy của Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn.

Nói rồi, anh kéo chúng tôi xuống tham quan khoang máy của con tàu. Sau 3 lần “bẻ làn” cầu thang, chúng tôi đã đặt chân xuống nơi thấp nhất của tàu buồm. Đó là một “thế giới” khác hẳn với những gì ở trên boong tàu. Sự khác biệt rõ nhất có lẽ là sức nóng và tiếng ồn ở nơi đây. Mồ hôi dần rịn ra khi chúng tôi tiến sâu vào khoang máy. Nằm ở giữa là cỗ máy chính vận hành guồng quay chân vịt chính, hai bên là hai máy phụ cấp nguồn cho tất cả các trang thiết bị điện trên tàu.

Để duy trì hoạt động của khoang máy, cán bộ, nhân viên ngành cơ điện thay phiên đi ca, với 8 ca/ngày đêm, trực 24/24 giờ. Với quân số hiện có, mỗi người đảm nhiệm trực 3 ca/ngày đêm.

- Nhiệt độ trong khoang máy lúc này khoảng bao nhiêu đồng chí ơi?

- Khoảng 50 độ anh ạ!-Trung úy Nguyễn Cảnh Thân, Phó trưởng ngành cơ điện Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn nói thật to để át tiếng gầm của động cơ.

Nói rồi, Thân ra hiệu cho chúng tôi đi về phía bên trái máy chính, thao tác phím trên màn hình điện tử, rồi chỉ cho chúng tôi con số “98 độ C”. Đó là nhiệt độ môi chất làm mát cho động cơ.

- Tiếng ồn trong khoang máy có thể định lượng được không?-chúng tôi hỏi tiếp.

- Không anh ạ!-Nguyễn Cảnh Thân trả lời. Lại là một câu như hét lên bên tai tôi. Chỉ chừng đó thôi cũng đủ thấy mức độ tiếng ồn ở nơi đang nằm dưới mực nước biển lớn đến thế nào.

Chiếc bàn dọc hành lang chật hẹp ở khoang máy là nơi hai nhân viên ngành 5 ngồi trực, luân phiên đi kiểm tra và ghi lại số liệu vào sổ sách. Công việc của các anh là theo dõi sát sao tình trạng kỹ thuật và hoạt động của máy móc, trang bị, bảo đảm cho trang bị kỹ thuật trên tàu hoạt động tốt, đồng thời sẵn sàng điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu sử dụng của tàu ở từng thời điểm khác nhau. Bên cạnh đó, các anh phải thường xuyên duy trì chế độ bảo quản, bảo dưỡng các trang thiết bị theo quy định của nhà sản xuất. Mỗi lần tiếng máy tàu có biểu hiện bất thường như rú to hơn hoặc nhỏ dần đi hay có tiếng động lạ, việc đầu tiên của ngành 5 là phải ngay lập tức kiểm tra những âm thanh ấy phát ra từ trang bị nào, sau đó kiểm tra thực trạng, phán đoán nguyên nhân, đặc biệt chú ý đến các thông số trên các đồng hồ và đề ra biện pháp khắc phục...

Sau một thời gian ngắn trong khoang máy, thứ mà chúng tôi cảm nhận được không chỉ là sức nóng, tiếng ồn, mà còn có cả mùi dầu và khói...

Chúng tôi trở lại mạn tàu khi mặt trời đang mấp mé chạm xuống mặt biển mênh mông. Gió càng lúc càng lồng lộng. Các thành viên tham gia hải trình ra hóng mát nhiều hơn và dõi theo vệt đi của những con tàu hàng đang xuôi ngược. Hình dung lại những khuôn mặt vừa gặp trong khoang máy, tôi chợt nhận ra đó là những gương mặt mình ít gặp ở hai bên mạn hay trên boong tàu, dẫu tàu đã chạy ngót nghét 30 ngày trên biển. Cũng dễ hiểu, bởi anh em ngành 5 vẫn đang ngày đêm thay nhau gắn mình với nơi nóng nực nhất, ồn ã nhất của con tàu để cho động cơ chính và những động cơ phụ của tàu luôn vận hành tốt nhất. Những công việc lặng thầm ấy giúp chân vịt đủ sức đưa tàu đi đúng hành trình, bảo đảm thời gian theo kế hoạch; để những phòng nghỉ luôn đủ sáng, đủ mát, giúp mỗi thành viên có sức khỏe hoàn thành hải trình dài; và để hệ thống lọc nước biển có đủ điện để cho ra nước ngọt-thứ không thể thiếu đối với mỗi thành viên trong suốt hàng chục ngày trên biển...

Mang theo niềm cảm mến các chiến sĩ ngành 5 đang ăm ắp trong lòng xuống phòng nghỉ, tôi thấy Đại úy Phan Thành Huy, Trưởng ngành cơ điện ở cùng phòng với nhóm phóng viên, đang thiêm thiếp ngủ. Có lẽ anh đã rất mệt sau bao đêm không tròn giấc...

Mỗi hải trình, một lần thử thách

Vì ở chung phòng nên chúng tôi biết Huy thường xuyên dậy lúc nửa đêm. Có những đêm, vì tàu chao lắc mạnh khi đè sóng lớn, mỏ neo dao động gõ những tiếng ầm vang vào thành mũi; hay khi sóng biển giội những tiếng rầm rầm vào hai bên mạn, chúng tôi tỉnh giấc. Khi ấy, thường sẽ có một trong 7 chiếc giường không có người nằm, và đó luôn là chiếc giường của Đại úy Phan Thành Huy. Thiếu ngủ nên bọng mắt Huy ngày một thâm quầng. Vậy nhưng khi được hỏi về những vất vả mà anh và cán bộ, chiến sĩ Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn nói chung, ngành 5 nói riêng đã và đang trải qua, anh chỉ cười hiền: “Đó là công việc thường ngày nên cũng quen rồi anh ạ”. Lời chia sẻ của Huy dung dị, giản đơn song hàm chứa trong đó trách nhiệm lớn lao của người chiến sĩ tàu buồm khiến chúng tôi xúc động.

Hành trình quen thuộc của Huy đêm đêm là đi kiểm tra một vòng kín trên boong thượng, rồi khu vực cabin, boong chính... và điểm đến quan trọng nhất là khoang máy. Anh chia sẻ: Một trong những nội dung được lưu ý nhất trong quá trình kiểm tra là thông số của máy móc. Trước mỗi xê dịch về thông số, ngành 5 phải phán đoán ngay những nguy cơ có thể xảy ra. Ví dụ như thông số về nhiệt độ hay áp suất của các thành phần như nhiên liệu, dầu bôi trơn, khí nạp, khí ga... đôi khi tăng với biên độ rất nhỏ so với tiêu chuẩn nhưng cũng đủ để dự báo những hỏng hóc phức tạp có thể phát sinh. Bởi thế, kiểm tra là một trong những biện pháp quan trọng để phòng ngừa hỏng hóc.

Đầu tháng 5, Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn hành trình trở về Việt Nam sau khi hoàn thành chuyến thăm, giao lưu với hải quân hai nước Indonesia và Singapore. Đó cũng là lúc cán bộ, chiến sĩ ngành 5 nhễ nhại mồ hôi khắc phục sự cố không mong muốn. Máy tàu nóng bất thường. Hệ thống điều hòa tại các phòng “bật cũng như không”. Sau một hồi “bắt bệnh”, Phan Thành Huy và cán bộ, nhân viên ngành 5 xác định hệ thống làm mát bằng nước biển bị tắc do trong quá trình cập cảng đã hút vào các loại túi nilon trôi nổi trên biển. Nếu hệ thống làm mát bằng nước biển không hoạt động hoặc hoạt động kém hiệu quả thì sẽ không thể làm mát môi chất (chất làm mát trực tiếp cho máy). Hệ quả kéo theo là các loại máy sẽ nóng rất nhanh, nguy cơ hỏng hóc lớn.

Sau khi phương án xử lý được đưa ra, cán bộ, nhân viên ngành 5 tập trung bên mạn trái kiểm tra lại sơ đồ thiết kế của tàu; xác định vị trí đầu ống hút nước biển làm mát máy chính. Kính lặn, ống thở, phao cứu sinh được triển khai. Sau khi mang đeo đầy đủ các trang thiết bị, với dáng người vạm vỡ, Trung úy QNCN Đặng Quốc Huy, nhân viên ngành cơ điện bắt đầu ngụp lặn dưới mạn tàu tìm cách khơi thông đường ống. Giữa cái nắng chang chang trên khu vực gần vùng xích đạo, bao ánh mắt dõi xuống biển, chăm chú, hồi hộp cùng mỗi lần ngoi lên ngụp xuống của Huy. Niềm cảm phục, mến thương những người lính tàu buồm cứ thế trào dâng trong lòng bao người.

Trung úy QNCN Đặng Quốc Huy lặn biển khắc phục sự cố trên Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn. Ảnh: HOÀNG HÀ

Sau nhiều lần ngụp lặn của Đặng Quốc Huy, đường ống làm mát bằng nước biển cơ bản đã được làm sạch, khiến nhiều người thở phào nhẹ nhõm. Vậy nhưng, khi các máy phụ hoạt động để tái cung cấp điện cho các hệ thống tiêu thụ điện trên tàu chưa được bao lâu thì lại phải cắt điện do máy tiếp tục nóng. Phán đoán lại được đưa ra và sau khi khu biệt lại, ngành 5 xác định nguyên nhân cơ bản nhất là do tàu hoạt động toàn tải trong một thời gian dài nên quá nhiệt dẫn đến nước làm mát không đủ hạ nhiệt cho máy. Thiếu tá Lê Xuân Châu, giảng viên Khoa Cơ điện (Học viện Hải quân) cùng tham gia hải trình cũng cơ động xuống khoang máy “hợp lực” cùng cán bộ, nhân viên ngành 5 khắc phục sự cố. Giữa tiếng ầm ầm của động cơ máy chính, mọi người chủ yếu giao tiếp, hiệp đồng bằng ký hiệu để khắc phục sự cố. Một hệ thống làm mát được tăng cường thêm cho máy chính và máy phụ. Sự cố đã được xử lý dứt điểm, tiếng máy tàu lại tiếp tục đều đều rền vang giữa trập trùng sóng nước...

Kể từ khi được đưa vào biên chế của Học viện Hải quân (tháng 3-2016), tính cả chuyến đi này, Tàu buồm 286/Lê Quý Đôn đã thực hiện 3 chuyến huấn luyện đường dài trên biển kết hợp thăm, giao lưu với 6 nước trong khu vực ASEAN là: Brunei, Philippines, Thái Lan, Campuchia, Singapore và Indonesia. Trên những hành trình ấy, con tàu với những cánh buồm trắng đã vượt qua hàng nghìn hải lý bằng sự nỗ lực cố gắng của cả tập thể tàu, trong đó có ngành 5-“trái tim” của con tàu.

Ghi chép của PHẠM HOÀNG HÀ