Trong điều kiện nước ta phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, làm thế nào để phong trào thi đua khắc phục được mặt trái của cơ chế thị trường, tạo ra môi trường lành mạnh cho mọi thành phần kinh tế, mọi tập thể, cá nhân cùng thi đua góp sức thực hiện các mục tiêu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc? Nhân kỷ niệm 69 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11-6-1948 / 11-6-2017), phóng viên Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần đã có cuộc trò chuyện cùng đồng chí Đặng Thị Ngọc Thịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam xoay quanh chủ đề Thi đua yêu nước trong nền kinh tế thị trường, định hướng XHCN.

Thi đua cần đổi mới tư duy

Phóng viên (PV): Thưa Phó chủ tịch nước, ở mỗi thời kỳ cách mạng, công tác tổ chức phong trào thi đua yêu nước luôn đặt ra những yêu cầu mới. Theo đồng chí trong tình hình hiện nay, những yêu cầu mới đó là gì?

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh: Lịch sử đấu tranh giữ nước và xây dựng đất nước của dân tộc ta gắn liền với sự hình thành và phát triển các phong trào thi đua yêu nước. Trong đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc cũng như trong thời bình xây dựng đất nước hiện nay, các phong trào thi đua ngày càng có ý nghĩa xã hội to lớn, biến thành các cao trào của toàn dân, toàn quân và toàn xã hội. Nó thực sự đã, đang và sẽ mãi mãi là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn cách mạng. Mỗi một giai đoạn cách mạng, không thể thiếu các phong trào thi đua ái quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Chỉ có dưới chế độ dân chủ nhân dân và XHCN, dưới chế độ mà nhân dân lao động làm chủ nước nhà, thì mới có phong trào thi đua”. Vận dụng tư tưởng này, trong tình hình hiện nay, đất nước ta đang thực hiện xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế, đặt ra các yêu cầu mới về phong trào thi đua.

leftcenterrightdel
Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh. Ảnh: Lã Anh 

Yêu cầu đầu tiên, chúng ta cần tập trung đẩy mạnh các phong trào thi đua đã có, hướng vào các nhiệm vụ trọng tâm, đột phá về phát triển kinh tế-xã hội, thi đua lao động giỏi, sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tạo môi trường, động lực mới cho phát triển; xây dựng và phát triển văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, tác động của biến đổi khí hậu, bảo đảm an sinh xã hội, góp phần nâng cao chất lượng đời sống nhân dân; thực hiện tốt phong trào thi đua trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội để phát huy sức mạnh tổng hợp, ổn định chính trị, giữ vững độc lập chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ.

Tiếp theo, các phong trào thi đua cần hướng vào đổi mới tư duy sáng tạo, có tầm nhìn chiến lược và cách tiếp cận tốt với những ý tưởng mới trong quản lý, khởi nghiệp, sản xuất kinh doanh, nghiên cứu khoa học, v.v.. góp phần đưa nước ta hòa nhịp cùng thời đại mới.

Cuối cùng, cần gắn phong trào thi đua với công tác xây dựng Đảng trong sạch, chính quyền vững mạnh; kết hợp quán triệt sâu sắc tư tưởng thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; thực hiện tốt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về đổi mới công tác thi đua, khen thưởng. Đặc biệt là Luật Thi đua, khen thưởng và các văn bản hướng dẫn thi hành; phát huy cao độ nội lực, tranh thủ tối đa ngoại lực, vượt qua khó khăn, thách thức, xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, tận dụng tốt cơ hội và thành tựu của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, đặc biệt là Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay.

Điển hình phải trung thực

PV: Để phong trào thi đua yêu nước xuất hiện ngày càng nhiều nhân tố điển hình tiên tiến và việc khen thưởng không bị sót, lọt điển hình, theo đồng chí, chúng ta cần chú ý những vấn đề gì?

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh: Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã dạy: “Một tấm gương sống còn giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Các phong trào thi đua trong những năm qua đã có nhiều đơn vị làm rất tốt. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận nhiều nơi công tác phát hiện, bồi dưỡng và nhân rộng về những tấm gương tập thể, cá nhân tiêu biểu để cổ vũ, tạo sự nêu gương trong toàn xã hội còn hạn chế; phương thức triển khai nhân rộng còn lúng túng. Trong bình xét và suy tôn các danh hiệu thi đua còn có hiện tượng nể nang, cào bằng, hoặc suy tôn theo cách luân phiên nên chưa bảo đảm tính tiêu biểu. Một số nơi tỷ lệ khen thưởng cho cán bộ lãnh đạo, quản lý còn nhiều. Tỷ lệ khen thưởng cho cá nhân người lao động, người trực tiếp sản xuất tuy đã được chú ý nhưng chưa cao; hoặc còn tình trạng như báo đã nêu còn sót, lọt những điển hình rất xứng đáng trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Do vậy, trong công tác thi đua, khen thưởng cần chú ý một số nội dung như thành tích của các gương điển hình phải trung thực, có sức thuyết phục, cảm hóa mạnh mẽ, lôi cuốn được mọi người. Bên cạnh đó, các cơ quan thông tin truyền thông từ Trung ương đến địa phương cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan làm thi đua, khen thưởng để tuyên truyền một cách thường xuyên, kịp thời phong trào thi đua yêu nước, nhân rộng những việc làm cao đẹp của các cá nhân và tập thể điển hình tiên tiến trong cả nước; dành thời lượng thích đáng cho việc phát sóng, chuyên trang chuyên mục tuyên truyền, đưa tin gương người tốt, việc tốt để khích lệ phong trào thi đua trong các cấp, các ngành và mọi người dân.

Cuối cùng, công tác khen thưởng phải kịp thời, đúng người, đúng việc, lấy hiệu quả thực tế, kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị làm thước đo khen thưởng. Chú trọng, quan tâm phát hiện nhân tố mới, điển hình trong lao động sản xuất và sáng tạo; tăng cường khen đột xuất và thành tích đặc biệt xuất sắc cho tập thể, cá nhân, những công nhân, nông dân, chiến sĩ, người lao động trực tiếp trong sản xuất, công tác ở những vùng khó khăn, nguy hiểm, những gương dũng cảm trong chiến đấu, cứu người, cứu tài sản của nhân dân, nhằm tạo động lực phát triển và tạo sự lan tỏa sâu rộng trong xã hội.

Cạnh tranh khơi dậy sức sáng tạo

PV: Có quan điểm cho rằng, thời nay xây dựng kinh tế thị trường thì thi đua thực chất là cạnh tranh trong mọi lĩnh vực. Đề nghị đồng chí chia sẻ suy nghĩ của mình về quan điểm trên?

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh: Từ lý luận và thực tiễn cho thấy, kinh tế thị trường không gây trở ngại cho phong trào thi đua yêu nước mà ngược lại thúc đẩy phong trào phát triển, bởi lẽ kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tạo ra động lực, lợi ích và chúng ta phải biết điều tiết cơ chế lợi ích một cách hài hòa giữa lợi ích nhà nước, tập thể và cá nhân, đồng thời tác động, kết hợp một cách chặt chẽ hai loại động lực tinh thần và vật chất nhằm tạo nên sức mạnh nội sinh to lớn của phong trào.

Thi đua không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền lợi của mỗi công dân, mỗi cán bộ, đảng viên. Thi đua cũng mang tính chất cạnh tranh, thậm chí "ganh đua" để tiến lên, để có những cá nhân, tập thể tiên phong đi trước, nhất là khi đứng trước những vấn đề phức tạp, khó khăn, những vấn đề mới... Nhìn nhận toàn diện và có chiều sâu thì cạnh tranh lành mạnh, đúng luật chính là thi đua. Cũng chính tính cạnh tranh này còn khơi dậy ý thức tự giác và sức sáng tạo của mọi người. Bác Hồ nói "Càng khó khăn càng phải thi đua", "Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua". Thi đua và yêu nước không những là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam mà còn là động lực của cách mạng. Mỗi khi có kẻ thù xâm lược thì truyền thống ấy lại trỗi lên như những làn sóng quét sạch kẻ thù ra khỏi bờ cõi của Tổ quốc. Trong hòa bình, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay thì truyền thống yêu nước và phong trào thi đua yêu nước lại tiếp tục được phát huy cao độ thông qua các hành động, việc làm cụ thể…

Đánh giá cao các phong trào thi đua của quân đội

PV: Thưa Phó chủ tịch nước, Phong trào thi đua Quyết thắng trong Quân đội nhân dân Việt Nam có vị trí, vai trò thế nào đối với phong trào thi đua của cả nước? Đồng chí có chia sẻ gì về Phong trào thi đua Quyết thắng hiện nay?

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh: Tôi luôn chú ý và đánh giá cao các phong trào thi đua của Quân đội, Công an, đặc biệt là các phong trào "Thi đua Quyết thắng", "Vì an ninh Tổ quốc"... Các phong trào này không thể tách rời phong trào chung của cả nước. Công tác thi đua, khen thưởng và Phong trào thi đua Quyết thắng của toàn quân luôn luôn được Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương đánh giá cao, là tốp đứng đầu trong Khối các bộ, ngành, địa phương của cả nước. Số đơn vị và cá nhân được phong tặng, truy tặng các danh hiệu thi đua cao quý thì lực lượng vũ trang luôn chiếm tỷ lệ cao. Bộ Quốc phòng cũng là đơn vị liên tục được Chính phủ tặng cờ Đơn vị xuất sắc trong Phong trào thi đua Quyết thắng. Đại hội thi đua Quyết thắng thường được chọn là một trong những đại hội được Trung ương chỉ đạo điểm, tiến tới Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc.

Tôi thấy điểm nổi bật của Phong trào thi đua Quyết thắng trong quân đội hiện nay là: Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, lãnh đạo, chỉ huy các cấp, các đơn vị đã nhận thức đúng đắn vị trí, ý nghĩa to lớn của công tác thi đua, khen thưởng nói chung, Phong trào thi đua Quyết thắng nói riêng trong quân đội, nên đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao các phong trào thi đua và công tác khen thưởng. Do đó phong trào đã thực sự là động lực thúc đẩy mọi tổ chức, mọi cán bộ, chiến sĩ thi đua, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, sẵn sàng chiến đấu và phục vụ chiến đấu, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; đồng thời luôn hướng tới xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; làm cho quân đội thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân./.

PV: Trân trọng cảm ơn Phó chủ tịch nước!

HOÀNG LIÊN VIỆT (thực hiện)