QĐND - Ngày 11-4-2013, UBND tỉnh Hà Giang phối hợp với Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức lễ công bố “Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn giai đoạn 2012-2020, tầm nhìn 2030” và xúc tiến đầu tư tại thành phố Hà Nội.

Trước buổi lễ công bố quy hoạch Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, Báo Quân đội nhân dân cuối tuần đã có cuộc trao đổi cùng TS Nguyễn Lê Huy, Trưởng ban quản lý Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn.

TS Nguyễn Lê Huy.

 

Tiến sĩ Nguyễn Lê Huy cho biết: Cao nguyên đá Đồng Văn là cao nguyên duy nhất của Việt Nam và thứ 2 của Đông Nam Á được gia nhập mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu (GGN). Cao nguyên có diện tích hơn 2000km2, là một vùng gồm 4 huyện vùng cao của Hà Giang (Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Quản Bạ) với 68 xã và trên 25 vạn dân, trong đó hơn 80% đồng bào dân tộc Mông. Đây là vùng khó khăn đặc thù của cả nước. Những tài nguyên phục vụ dân sinh và kinh tế như đất canh tác và nguồn nước sinh hoạt, nước canh tác, chất đốt... còn rất thiếu thốn. Bên cạnh những thiếu thốn đó, hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế xã hội cũng còn rất yếu kém. Hạ tầng cơ sở bị ảnh hưởng rất nhiều do địa hình của cao nguyên đá. Những năm trước, thu nhập bình quân trên đầu người của đồng bào vùng Cao nguyên đá Đồng Văn chỉ bằng 60% so với tỉnh và bằng 40% so với của cả nước.

Phóng viên (PV): Ở 4 huyện vùng cao của Hà Giang, khó khăn là thứ thường trực, trong khi tiềm năng phát triển kinh tế cơ bản là hạn chế. Nay, việc Cao nguyên đá Đồng Văn được công nhận là GGN có thể trở thành một cơ hội lớn trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo nơi đây, thưa ông?

TS Nguyễn Lê Huy: Nhận thức được những khó khăn, lãnh đạo tỉnh sau nhiều năm suy nghĩ, tìm tòi con đường đi, đã lựa chọn con đường xây dựng công viên địa chất để đưa miền cao nguyên đá tới những bước phát triển bền vững.

Ngày 3-10-2010, Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn được gia nhập mạng lưới GGN. Đây là bước ngoặt cho sự phát triển của miền cao nguyên đá.

Sau khi Cao nguyên đá Đồng Văn được gia nhập GGN, việc đầu tiên mà lãnh đạo tỉnh quan tâm là chỉ đạo xây dựng quy hoạch tổng thể của Công viên địa chất Toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn. Trong quá trình xây dựng quy hoạch, chúng tôi đã được các chuyên gia Đại học Quốc gia Hà Nội tư vấn tận tình, xây dựng quy hoạch theo hướng bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Công viên địa chất các nước có đặc thù rất khác với Đồng Văn. Hầu hết các công viên đó được chuyển từ các khu du lịch sang nên có sẵn cơ sở hạ tầng tốt, lại không có nhiều dân sinh sống trong khu vực. Trong khi đó, Cao nguyên đá Đồng Văn hiện có tới hơn 25 vạn dân sinh sống. Vì thế, cần xây dựng theo hướng gắn việc bảo tồn với phát triển kinh tế-xã hội và đa dạng sinh học. Đây là mô hình mới của mạng lưới công viên địa chất toàn cầu. Theo đó, trước hết, chúng tôi quan tâm tới bảo tồn di sản nhằm thực hiện cam kết với cộng đồng quốc tế. Thứ hai, là khai thác giá trị của các di sản phục vụ phát triển kinh tế theo hướng phát triển du lịch, coi du lịch là sinh kế mới cho cộng đồng các đồng bào dân tộc trên vùng cao nguyên đá.

PV: Để có thể thực hiện thành công mô hình kết hợp giữa bảo tồn và khai thác Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang và các đơn vị phối hợp đã có những hành động gì, thưa ông?

TS Nguyễn Lê Huy: Việc tổ chức lễ công bố “Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn giai đoạn 2012-2020 và tầm nhìn 2030” vào ngày 11-4 là một hoạt động quảng bá hình ảnh Cao nguyên đá Đồng Văn tới đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế. Qua sự kiện này, chúng tôi cũng kêu gọi thu hút đầu tư cho miền cao nguyên đá.

Đối với việc bảo tồn di sản, chúng tôi đặc biệt chú trọng tới việc giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng với giá trị của cao nguyên đá. Chúng tôi đã đào tạo trên 600 tuyên truyền viên cơ sở là các trưởng bản, cán bộ xã, giáo viên các trường học trên địa bàn. Thông qua đó, chúng tôi mong muốn truyền tải thông tin về quản lý bảo tồn di sản tới người dân qua ngôn ngữ địa phương, khắc phục được bất đồng ngôn ngữ.

Đối với vế thứ hai, tức khai thác, hiện tại chúng tôi tập trung vào quảng bá hình ảnh của Cao nguyên đá Đồng Văn bằng nhiều hình thức. Đơn cử như dự án xây dựng trung tâm thông tin tại hai cảng hàng không quốc tế Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Hy vọng khi có được trung tâm thông tin, chúng tôi sẽ dễ dàng kết nối với du khách trong và ngoài nước.

Cao nguyên đá Đồng Văn hứa hẹn một bước đột phá trong phát triển kinh tế-xã hội. Ảnh: Huy Quân

 

PV: Từ ngày Cao nguyên đá Đồng Văn được gia nhập mạng lưới GGN đến nay đã được hơn 2 năm. Trong khoảng thời gian ấy, đã có những thay đổi nào hiện diện, thưa ông?

TS Nguyễn Lê Huy: Sau 2 năm xây dựng và phát triển Cao nguyên đá Đồng Văn, đã có nhiều thay đổi. Đầu tiên, cũng là thay đổi đặc biệt quan trọng, là nhận thức của các cấp chính quyền, đồng bào vùng cao về giá trị của di sản đã thay đổi đáng kể. Tôi xin kể một ví dụ, cách đây chưa lâu, tôi cử hai cán bộ đến kiểm tra tại khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn. Lúc quay ra, hai cán bộ đó đã bị cộng đồng dân cư giữ lại vì tưởng họ xâm phạm di sản. Hai cán bộ đó phải xuất trình giấy tờ chứng minh là người của Ban quản lý mới “thoát” được.

Thay đổi thứ nữa là lượng khách du lịch. Trong số 33 vạn du khách trong năm 2012 đến Hà Giang, hầu hết đều lên Cao nguyên đá Đồng Văn. Ngay trong 3 tháng đầu năm nay, chúng tôi đã đón trên 10 vạn khách du lịch, trong đó có nhiều khách quốc tế.

PV: Trong công tác quản lý di sản luôn tồn tại một mâu thuẫn. Đó là mâu thuẫn giữa bảo tồn và khai thác. Hà Giang giải quyết mâu thuẫn này bằng cách nào?

TS Nguyễn Lê Huy: Để tránh mâu thuẫn, ngay trong nội dung quy hoạch, chúng tôi đã chú trọng kết hợp hài hòa trong quản lý di sản và phát triển du lịch. Theo đó, cộng đồng sẽ tham gia bảo tồn. Các vùng có di sản đều được quản lý nghiêm ngặt theo quy chế của Ban quản lý và quy chế phối hợp giữa Ban quản lý với UBND 4 huyện vùng Cao nguyên đá Đồng Văn.

Sau khi quy hoạch tổng thể được phê duyệt, Hà Giang đã xây dựng 3 quy hoạch chi tiết, trong đó có quy hoạch bảo tồn và nghiên cứu khoa học. Ban quản lý cũng đã nhờ chuyên gia Đại học Quốc gia Hà Nội tiếp tục đánh giá nghiên cứu giá trị Cao nguyên đá Đồng Văn.

PV: Để Cao nguyên đá Đồng Văn thực sự trở thành địa điểm thu hút du khách, ngoài giá trị bản thân của di sản, Hà Giang còn tạo thêm những sản phẩm du lịch hấp dẫn?

TS Nguyễn Lê Huy: Chúng tôi đang hướng tới một nền nông nghiệp du lịch. Theo đó, phát triển theo hướng du lịch trải nghiệm, lấy nền nông nghiệp làm sản phẩm du lịch.

Tuy nhiên, hiện chúng tôi còn gặp rất nhiều khó khăn. Khách du lịch ngày càng biết đến Cao nguyên đá Đồng Văn, trong khi cơ sở vật chất hiện tại không đáp ứng đủ nhu cầu của khách du lịch vào dịp cuối tuần. Tỉnh đã thông qua một số dự án xây khách sạn, nhà nghỉ trong khu vực. Hy vọng thông qua việc công bố quy hoạch, sẽ thu hút được các nhà đầu tư đến với cao nguyên đá.

PV: Xin cảm ơn ông!

HÀN NGỌC LAN (thực hiện)