Cách đây hơn một năm (ngày 19-9-2020), cực chẳng đã, ông Suga Yoshihide đành phải lên thay người tiền nhiệm là Shinzo Abe vì ông này xin từ chức (chiều 28-8-2020) với lý do bệnh viêm loét đại tràng. Ông Abe từng làm Thủ tướng Nhật tới 4 nhiệm kỳ (2006-2007, 2012-2014, 2014-2017 và 2017-2020). Đảm nhiệm cương vị người đứng đầu nội các ở Nhật Bản là một vinh hạnh lớn, nhưng đó cũng là trọng trách đòi hỏi nhiều hy sinh và thể lực phải rất tốt. Điều đó, không phải ai cũng kham nổi một cách trọn vẹn như mong muốn.

Ông Suga Yoshihide cho rằng: Sức lực của con người là có hạn. Vì thế, trong thời gian này, ông muốn tập trung vào việc chống lại đại dịch Covid-19. Bởi vậy, ông không thể vừa lãnh đạo cuộc chiến chống Covid-19 một cách hiệu quả, lại vừa phải nghĩ tới việc tiếp tục ra tranh cử vào vị trí thủ lĩnh LDP. Mặt khác, ông sẽ rời khỏi ghế thủ tướng ngay sau khi LDP có chủ tịch mới (vào ngày 29-9), mà không đợi tới khi bầu cử Quốc hội diễn ra (theo quy định của hiến pháp là không muộn hơn ngày 28-10-2021). Và trái với truyền thống, Thủ tướng Suga cũng không giải tán Quốc hội đương nhiệm vài tháng trước bầu cử, do có những ý kiến phản đối trong chính nội bộ LDP.

Thật ra, như nhiều nhà quan sát nhận định, việc ông Suga đưa ra quyết định ngày 3-9 không chỉ có một lý do và cũng không là điều quá bất ngờ đối với dư luận quốc tế. Trong bài phát biểu đầu năm mới 2021, Thủ tướng Suga đã cam kết kiểm soát đại dịch Covid-19. Thế nhưng, nói và làm trong hoàn cảnh thế giới năm 2021 là điều không dễ giống nhau, vì mọi lý thuyết đều quá xơ cứng, còn virus SARS-CoV-2 thì lại biến hóa khôn lường. Và như đổ thêm dầu vào lửa, việc quyết định vẫn tiến hành Olympic Tokyo hồi trung tuần tháng 7-2021 khiến uy tín nội các Nhật Bản và cá nhân Thủ tướng Suga bị suy giảm nghiêm trọng. Ở ngay thời điểm đó, nhiều nhà quan sát đã tiên đoán trước việc từ chức ngày một gần hơn của đương kim Thủ tướng Suga Yoshihide. Và điều đó tất yếu sẽ là đòn chí tử đối với cả LDP trong cuộc bầu cử Quốc hội mùa thu 2021. Nhiều nhà quan sát cũng dự đoán là trước cuối tháng 10 này, LDP có thể sẽ thất bại ở đại bộ phận các địa phương trong cuộc chạy đua vào Quốc hội.

Thực tế là trong những tháng qua, chỉ số tín nhiệm của nội các trên đất nước mặt trời mọc suy giảm một cách tệ hại chưa từng có: Xuống tận 28%! Các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng bĩ cực đó là những con số đen tối trong cuộc chiến chống lại đại dịch Covid-19. Cụ thể là do trong tháng 8 vừa qua, biến chủng Delta đã tán phát quá mạnh trong thời gian diễn ra Olympic Tokyo. Chỉ riêng trong ngày 2-9, Nhật Bản đã ghi nhận con số kỷ lục người dương tính với Covid-19 là 2.158. Đó là giọt nước tràn ly cho tuyên bố ngày 3-9 của thủ tướng về tương lai chính trị của mình.

Ông Suga hiển nhiên đã biết rất rõ, trong những điều kiện như hiện nay, phần lớn thành viên của LDP đều cho rằng, ông không nên tiếp tục làm thủ lĩnh trong cuộc vận động tranh cử Quốc hội, vì điều đó sẽ tạo ra nguy cơ thất bại rất lớn. Xã hội Nhật Bản rất nhạy cảm với tác động từ các quyết định có thể gây những hệ lụy của nội các và luôn là “trăm dâu đổ một đầu tằm”, thủ tướng phải gánh hết mọi chỉ trích của dư luận xã hội đối với chính phủ. Ngay ở thời điểm hiện tại, trong những cuộc bầu cử ở các địa phương đã xuất hiện một số dấu hiệu không lành đối với LDP. Thí dụ ở Yokohama, sau cuộc bầu cử diễn ra vào tháng 8 vừa qua, vị trí thị trưởng đã bất ngờ lọt vào tay một ứng cử viên đối lập ít danh tiếng là Takeharu Yamanaki, sinh năm 1972. Điều đáng lưu ý là Yamanaki đã nhận được sự chống lưng từ đảng đối lập chính yếu đối với LDP: Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP). Hoàn cảnh này khiến uy thế của ông Suga trong LDP trở nên không vững chãi. Ông đã bị phê phán khá mạnh mẽ trong nội bộ LDP. Có nguồn tin cho hay, thậm chí ông còn bị một số người của mình yêu cầu rời khỏi đảng.

Là một chính trị gia lão luyện trên đất nước mặt trời mọc, Thủ tướng Suga ở tuổi 72 thực ra không cảm thấy mình thiếu sức khỏe, nhưng ông hiểu rõ việc cần làm trong hoàn cảnh hiện nay để cải thiện tương lai cho LDP mà ông phụng sự suốt cả cuộc đời. Chính vì thế nên quyết định ngày 3-9 của ông có thể khiến không ít người trong LDP ngỡ ngàng, nhưng họ đều biết rằng quyết định đó được đưa ra sau những cân nhắc mọi nhẽ theo hướng làm sao có lợi nhất cho LDP trong cuộc bầu cử Quốc hội mới. Và dù ai sẽ làm Thủ tướng Nhật Bản sắp tới, nhưng một khi LDP còn trụ lại được ở vị trí đảng cầm quyền thì sẽ có rất ít thay đổi trong chính sách “trị quốc, bình thiên hạ” của chính đảng trung hữu này. Thực tế là kể từ năm 1955 tới nay, LDP gần như liên tục nắm độc quyền điều hành đất nước mặt trời mọc, chỉ trừ giai đoạn duy nhất nắm quyền của Đảng Dân chủ (từ năm 2009 đến 2012) và giai đoạn từ năm 1993 đến 1994, khi LDP đã bắt buộc phải lập một chính phủ liên minh với những lực lượng chính trị khác.

HỒNG THANH QUANG