Đào tạo bằng phương pháp khích lệ

Trong 10 năm qua, PVF liên tục thay đổi trường phái đào tạo. Mở đầu là trường phái của Anh quốc, nay là trường phái Pháp và rất có thể trong tương lai gần sẽ lại là một trường phái khác.

Vì “phù thủy trắng” Troussier (Pháp) đã được điều lên Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) làm Huấn luyện viên (HLV) trưởng đội tuyển U.19 quốc gia. Phải nói là PVF đã chơi đẹp khi hỗ trợ HLV Troussier cho VFF. Lương của chuyên gia người Pháp này là do PVF chi trả.

leftcenterrightdel
 Niềm vui của các cầu thủ Trung tâm Đào tạo bóng đá trẻ khi vô địch VCK U.19 quốc gia 2020.

PVF vốn đã tiếp cận và mời hàng loạt cựu cầu thủ nổi tiếng của MU đến làm việc ở trung tâm. Nhưng thực tế cho thấy, các cựu ngôi sao của MU đến PVF để quảng bá hình ảnh cho trung tâm, động viên tinh thần các học viên nhí ở đây là chính. Phải đến khi HLV Troussier đến với PVF thì mọi việc về chuyên môn mới được đặt vào đúng vị trí của nó.

PVF cũng có cú “bẻ lái” ngoạn mục. Trước đây họ đào tạo cầu thủ chuyên về phòng ngự phản công thì dưới thời HLV Troussier, lối đá tấn công, đề cao kiểm soát bóng được trọng dụng. Thành công đến với PVF là điều thấy rõ khi trong năm 2020, các đội của trung tâm giành 4 chức vô địch giải trẻ quốc gia. Những ngày cuối tháng 12-2020, đội U.15 PVF đã thắng đội U.15 Viettel trong trận chung kết U.15 quốc gia, để hoàn thành một năm mỹ mãn cho “lò” đào tạo trẻ này.

Thành công của PVF có thể giúp các trung tâm đào tạo trẻ khác trên cả nước tham khảo, học tập. Sẽ không có sự so sánh về triết lý chơi bóng, cơ sở vật chất, chế độ đãi ngộ... Ở đây, chúng tôi chỉ muốn nói về việc đào tạo ở PVF như một kênh thông tin để tham khảo.

Các chuyên gia ở PVF đã tổng kết 4 khía cạnh cốt lõi trong phát triển cầu thủ: Tâm lý, chiến thuật, thể chất và kỹ thuật.

Chuyên gia Oliver Rousset, Trưởng bộ phận huấn luyện đại cương ở PVF cho hay: “Trọng tâm của PVF là đào tạo, phát triển cầu thủ bóng đá trẻ thuộc một số nhóm tuổi sau: Nền tảng (12-13 tuổi), đại cương (14-16 tuổi), nâng cao (17-19 tuổi). Nhiệm vụ chính của HLV, giáo viên là bảo đảm sự phát triển của các em về các mặt thể thao, xã hội, tâm lý. Thắng hay thua không thể so sánh được với việc bóng đá tôn vinh các giá trị nhân văn và các giá trị xã hội. Bóng đá trợ giúp cho việc đào tạo những công dân tương lai và khuyến khích các bạn nhỏ tham gia vào các hoạt động xã hội. Bóng đá là phương tiện tuyệt vời để truyền tải các giá trị về sự tôn trọng, đoàn kết và sẻ chia. Một nhiệm vụ nữa về cơ bản là truyền tải kiến thức và kỹ năng xã hội. Để làm được điều này, trung tâm đòi hỏi các thầy, HLV cần hiểu về học viên nhỏ tuổi, hiểu về đặc điểm tính cách và luôn lưu ý đến độ tuổi cũng như các kỹ năng hiện có. Tóm lại, chúng tôi luôn tự nhắc nhau cần phát triển các học viên thông qua phương pháp khích lệ”.

Ở PVF, việc học văn hóa cũng được quan tâm nhưng không đến mức độ quá coi trọng như một số trung tâm khác. Đành rằng kiến thức văn hóa là cơ sở nền tảng để bước vào đời, nhưng với vận động viên, ai cũng biết khả năng chuyên môn mới là quan trọng nhất. Không có năng khiếu, không luyện tập chăm chỉ khó trở thành vận động viên tài năng. Tại PVF, tính cách/nhân cách cầu thủ được giáo dục/phát triển qua quá trình thi đấu.

Chú trọng đào tạo toàn diện

Theo ông Pascal Vaudequin, trợ lý Giám đốc kỹ thuật ở PVF: Đôi lúc chúng ta suy nghĩ rằng những thành tích, thành công chỉ đơn thuần phụ thuộc vào màn trình diễn của các cầu thủ. Đây là một suy nghĩ quá giản đơn. Cuộc chơi là thành quả từ mối quan hệ giữa các cầu thủ với nhau, và giữa cầu thủ với những HLV, người thầy đào tạo, rèn giũa họ. Do đó, PVF đào tạo, giáo dục cầu thủ dựa trên 5 yếu tố cơ bản về chuyên môn.

Thứ nhất, khả năng dẫn dắt: Mỗi đội bóng đều cần có thủ lĩnh, ở đây có thể là HLV và một trong số các cầu thủ. Cầu thủ là thủ lĩnh về tinh thần, với cá tính mạnh mẽ và khả năng thể hiện uy quyền, anh ta sẽ là cầu nối giữa HLV và đồng đội. Tuy vậy, hình mẫu như trên vốn hiếm gặp. Vì thế, cần xây dựng hình mẫu kể từ khi cầu thủ còn trẻ tuổi.

Thứ hai, hình mẫu cầu thủ trong đội bóng: Có 7 hình mẫu cầu thủ trong một đội bóng: Người dẫn dắt, người ghi bàn, người giữ nhiệt (lá phổi của đội bóng), người kiến thiết, tiền vệ đa năng, cầu thủ hỗ trợ và người bảo vệ. Hiệu suất thi đấu của đội sẽ tăng cao nếu tối ưu hóa được sự tương tác giữa những mắt xích kể trên. Dù đây là yếu tố quan trọng, nhưng vấn đề này liên quan hơn tới giai đoạn đào tạo đại cương trong quá trình phát triển cầu thủ.

Thứ ba, kỹ năng chiến thuật: Trong trận đấu, có những thời điểm đội bóng phải thay đổi sơ đồ chiến thuật. Vì vậy, cầu thủ trẻ trong tương lai phải hiểu sâu sắc những yếu tố về chiến thuật. Rõ ràng, việc đào tạo cầu thủ về những điều trên là yếu tố chủ chốt trong quá trình phát triển. Tuy vậy, cần nhắc lại rằng, dù đây là những yếu tố quan trọng, nhưng chúng liên quan hơn đến giai đoạn đào tạo đại cương, trong khi ở giai đoạn đào tạo nền tảng, ta mới chỉ đưa vào những yếu tố căn bản của hệ thống 4 khía cạnh cốt lõi phát triển cầu thủ.

Thứ tư, tinh thần: Là khía cạnh đòi hỏi phát triển rất nhiều yếu tố. Vì vậy, trong phát triển cầu thủ, cần tính toán sự đồng đều của kỹ thuật, chiến thuật và tâm lý.

Thứ năm, huấn luyện: Về cơ bản, hiện nay có 4 phương thức huấn luyện như sau: Huấn luyện tự do (không đưa hướng dẫn cụ thể); chỉ đạo (đưa hướng dẫn cụ thể và yêu cầu làm theo chính xác); huấn luyện sáng tạo (đưa gợi ý, nhưng không thúc ép). Bóng đá trong tương lai đòi hỏi nhiều hơn sự kết hợp giữa huấn luyện sáng tạo và chỉ đạo. Đây chính là hình thức huấn luyện thứ tư: Huấn luyện định hướng (đưa chỉ đạo về chủ điểm, tuy nhiên cầu thủ được tự do sáng tạo để đạt thành quả). Ý nghĩa của hình thức huấn luyện sáng tạo là để đưa ra nhiều giải pháp khác nhau cho từng tình huống hay bài tập, từ đó giúp cầu thủ tự kiểm soát tình hình. Vì thế, với phương thức này, chuyên gia Pascal Vaudequin nhấn mạnh: “HLV không phải “cầm tay chỉ việc”, còn việc các cầu thủ là thể hiện sự sáng tạo trong những buổi tập, để tạo hiệu ứng tương tự trong thi đấu”.

Nếu tinh ý sẽ thấy ngoài việc chú trọng đào tạo kỹ năng chơi bóng, PVF cũng đề cao việc huấn luyện thể lực cho các cầu thủ trẻ. Học viên của trung tâm ở độ tuổi 12-13 đã được làm quen với các bài tập thể lực (có thể tập bằng gậy tre). Trong các chức vô địch của PVF ở giải trẻ năm qua, có thể thấy cầu thủ PVF có thể hình, thể lực nhỉnh hơn các đối thủ. Chung kết U.15 quốc gia 2020, trước ý đồ đưa trận đấu đến loạt “đấu súng” của đội trẻ Viettel, U.15 PVF đã đẩy cao đội hình, gia tăng áp lực tấn công và họ đã có bàn thắng vào phút 87 (nhờ công của Phạm Lê Triệu) để lên ngôi vô địch. Nếu thể lực không cho phép, làm sao Phạm Lê Triệu và đồng đội có thể duy trì sự tập trung và thực hiện quyết liệt ý đồ giải quyết trận chung kết trong thời gian thi đấu chính thức.

Đáng chú ý, ở VCK U.15 quốc gia 2020 diễn ra cuối tháng 12 vừa qua, U.15 Hoàng Anh Gia Lai đã không qua được vòng bảng khi phải đối đầu với những đối thủ mạnh là U.15 PVF, U.15 Hà Nội ở vòng bảng. Nhìn vào thành công trong đào tạo cầu thủ trẻ của PVF thời gian qua, HLV Guillaume Graechen của Hoàng Anh Gia Lai đã động viên các học viên rằng: “Có thất bại, chúng ta mới không ngừng học hỏi và rút kinh nghiệm. Sau mỗi thất bại, chúng ta sẽ tìm ra sai lầm và cố gắng khắc phục. Nếu cứ thắng mãi, chúng ta sẽ nuông chiều bản thân và không cố gắng làm việc chăm chỉ”.

Thầy “Giôm” cũng thừa nhận, dù Học viện Hoàng Anh Gia Lai đã cải tiến, thay đổi phương thức đào tạo nhưng các trung tâm đào tạo trẻ của PVF, Viettel, Hà Nội, Sông Lam Nghệ An, Đà Nẵng vẫn có cái hay, cái đặc sắc riêng. HLV Guillaume Graechen trải lòng: “Tôi tiếc vì hồi trước ở Học viện Hoàng Anh Gia Lai-Arsenal, mãi tới năm các em 18 tuổi, tôi mới cho họ tập thể hình. Năm 2014, chúng tôi gặp U.19 Nhật Bản. Nhìn họ, tôi biết chúng tôi đã muộn rồi. Mà khi ấy, họ chỉ mang sang Việt Nam những cầu thủ 17 tuổi. Đấy là sai lầm đáng tiếc nhất của cuộc đời tôi. Ở những lứa sau, chúng tôi đã có nhiều thay đổi. Những cậu bé 14 tuổi đã tập thể hình ở mức độ vừa phải. Xem lứa 2001, bạn sẽ thấy khác biệt. Những chàng trai trẻ của Hoàng Anh Gia Lai giờ không ngại va chạm với bất kỳ ai”. Tuy nhiên thầy “Giôm” cũng công nhận lứa U.19 PVF cũng có nhiều cầu thủ hay, khi đã hạ chính các học trò của ông trong trận chung kết mùa giải 2020 với tỷ số 2-0.

Bài và ảnh: MINH NHẬT