Hơi thở mới

Hát múa “Tổ quốc trong tim” do Đoàn Nghệ thuật quần chúng Học viện Chính trị biểu diễn.

Được tổ chức 5 năm một lần, Liên hoan NTQC LLVT và thanh niên, sinh viên lần thứ IX năm 2019 (khu vực III) hội tụ 33 đoàn nghệ thuật quần chúng, trong đó có 29 đoàn thuộc các đơn vị quân đội. Thiếu tướng Lê Xuân Sang, Phó cục trưởng Cục Tuyên huấn, Trưởng ban tổ chức liên hoan cho biết: Trong 6 ngày diễn ra chương trình (từ ngày 15 đến 22-11), 33 đoàn nghệ thuật đã đem tới 227 tiết mục thi diễn với các thể loại ca, múa, nhạc, tiểu phẩm sân khấu ấn tượng. Nhìn tổng thể, chất lượng 33 chương trình thi diễn không có sự chênh lệch quá lớn. Các đoàn cơ bản thể hiện tinh thần nghiêm túc, trách nhiệm cao ngay từ khi lên ý tưởng kịch bản, chọn lựa tác phẩm, triển khai dàn dựng, luyện tập.

33 đoàn nghệ thuật đã tổ chức, xây dựng các chương trình nghệ thuật phản ánh sâu sắc hình ảnh, phong cách riêng biệt của cơ quan, đơn vị mình, trong đó nổi lên hình tượng Bộ đội Cụ Hồ. Các chương trình “vừa mang hơi thở truyền thống, vừa chất chứa hơi thở đương đại”, TS, NSND Ứng Duy Thịnh, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam nhận xét.

Một trong những “bóng hồng” của Đoàn Nghệ thuật quần chúng Trường Sĩ quan Chính trị.

Vậy hơi thở đương đại đó được các đoàn thể hiện ra sao? NSND Ứng Duy Thịnh, thành viên Ban giám khảo liên hoan, dẫn chứng: Đơn cử, cái mới mẻ được thể hiện trong cấu trúc chương trình-một cấu trúc hiện đại. Mỗi chương trình diễn ra trong khoảng 40 phút, gồm 7-8 tiết mục, những tiết mục sau tựa vào tiết mục trước, tạo thành một đường dây xuyên suốt, liên tục mà không phải là phép cộng với nhau. Chúng trở thành một chỉnh thể hài hòa, hợp lý. Mặc dù không phải chuyên nghiệp, nhưng rõ ràng các đoàn đã biết cách cấu tạo, xây dựng một chương trình, có tiết mục múa, hát, kịch, rồi phối hợp âm nhạc lúc nào cao trào, lúc nào lắng đọng, lúc nào đậm, lúc nào nhạt, lúc nào gần, lúc nào xa, lúc nào âm thanh vang lên mạnh mẽ, lúc nào lại thủ thỉ tâm tình…

Không chỉ ở cấu trúc, sự hòa âm, phối khí trong mỗi chương trình cũng mang đậm tính đương đại, rất hiện đại. Trong 149 tiết mục thanh nhạc, có nhiều tiết mục rock, đọc rap với những nội dung rất trẻ trung, lạc quan yêu đời. Người xem thấy được những anh bộ đội đáng yêu, không phải chỉ quanh đi quẩn lại mấy động tác đi đều, bước trước, bước sau, nín thở bóp cò. Nổi bật có các tiết mục tốp ca nam “Chiếc mõ quay” (Đoàn NTQC Trường Sĩ quan Lục quân 1), song ca “Ở rừng nhớ anh” (Đoàn NTQC Binh chủng Công binh), “Những người lính đồng bằng” (Đoàn NTQC Sư đoàn 395, Quân khu 3),... Thậm chí trong nhiều chương trình còn có tiết mục acapella... Họ hát ở những bè khác nhau, tạo thành một chuỗi hòa âm rất êm ái, rất hòa thanh, chính điều đó tạo ra tính hiện đại của nghệ thuật.

Tiết mục “Chiếc mõ quay” của tốp ca nam Đoàn Nghệ thuật quần chúng Trường Sĩ quan Lục quân 1.

Hơi thở hiện đại trong các tác phẩm còn được thể hiện ở ngôn ngữ của nghệ thuật múa. Chương trình nào cũng có múa: Múa độc lập (35 tiết mục), màn hát múa mở đầu, kết thúc, múa minh họa cho hát, múa trong dàn nhạc hòa tấu, múa trong vở kịch... Các nội dung truyền thống được thể hiện bằng múa đương đại, một dòng nghệ thuật múa của thế giới. “Cái giỏi ở chỗ các đoàn đã tiếp thu ngôn ngữ múa đương đại vận dụng vào các tiết mục của mình. Họ đổi mới tác phẩm múa bằng ngôn ngữ mới, cách biểu hiện mới nhưng vẫn đậm bản sắc của dân tộc Việt Nam, phong cách quân nhân. Nội dung luyện tập trên thao trường, anh bộ đội cứu dân trong mưa lũ,… thì chỉ Việt Nam mới làm những tiết mục với nội dung như thế”, NSND Ứng Duy Thịnh cho biết.

Như vậy, việc dùng ngôn ngữ múa đương đại không làm mất đi bản sắc của dân tộc Việt Nam, không làm mất đi phong cách của người lính, thậm chí sự kết hợp giữa cái cũ và cái mới còn giúp các diễn viên thể hiện sâu sắc tâm hồn, tình cảm, thế giới tinh thần của người lính. Có thể kể đến các tiết mục: “Phía sau bình yên” (Đoàn NTQC Bộ Tổng Tham mưu), “Âm vang” (Đoàn NTQC Bệnh viện Trung ương Quân đội 108),…

Trong suốt hành trình của liên hoan, nhìn chung các tác phẩm có chủ đề tư tưởng tốt, nội dung đề cập và giải quyết những vấn đề mang tầm thời đại của người lính hôm nay, ca ngợi những chiến công, nghĩa tình đồng chí, vẻ đẹp giản dị của Bộ đội Cụ Hồ. Với 20 tiểu phẩm sân khấu góp mặt, nhiều vở kịch được dàn dựng công phu, lối diễn chân thực, dẫn dắt người xem đến bất ngờ, xúc động, như: “Cho đi là còn mãi” (Đoàn NTQC Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), “Bộ đội Cụ Hồ” (Đoàn NTQC Bộ CHQS tỉnh Yên Bái), “Đứa con người đồng đội” (Đoàn NTQC Nhà máy Z131, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng),… Có những câu thoại hồn nhiên làm người xem chảy nước mắt: “Tuần này là chúng mình phải làm thông 3 ca đấy”, “Đã lâu rồi, chúng ta làm việc tuần không ngày và ngày không giờ”... Những chi tiết cho thấy sức làm việc khủng khiếp của con người, của những người lính...

Sự mới mẻ còn được thể hiện cả trong ánh sáng, sự tương thích của màn hình sân khấu. Cùng lúc khán giả tiếp nhận được cả hai thông tin, thông tin trên màn hình và thông tin ở sân khấu. Sự mới mẻ này cách đây 5 năm về trước không có. Điều đó chứng tỏ các đoàn đã biết tận dụng công nghệ hiện đại vào các chương trình, giúp các tiết mục mới hơn, nghệ thuật mới hơn. Tiêu biểu như các đoàn NTQC: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông quân đội (Viettel),…

Tiết mục múa “Âm vang” của Đoàn Nghệ thuật quần chúng Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Liên hoan đã thành công tốt đẹp. Nhưng thật thiếu sót nếu không nhắc đến những người lính thầm lặng đứng phía sau cánh gà. Đó là cán bộ, nghệ sĩ, chiến sĩ của Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội. “Có sáng tôi đến thì gặp cán bộ, nghệ sĩ của nhà hát trở ra. Họ nói: “Chúng cháu mệt quá, làm từ đêm qua, giờ mới xong, đi ăn sáng luôn”. Rồi từ diễn viên cho tới khán giả, ý thức rất tốt. Điều này giúp chắp cánh cho chất lượng của các tác phẩm”, NSND Ứng Duy Thịnh kể. 33 chương trình, gần 1.200 diễn viên, 227 tiết mục thi diễn là sự phối hợp nhịp nhàng của công tác hậu cần, bộ phận âm thanh, sân khấu, ánh sáng,… Nếu không có sự hòa sắc đó thì các tiết mục sẽ chỉ là một bộ mặt trắng bệch. Sự hòa quyện của âm thanh, ánh sáng giúp mỗi tác phẩm đạt được hiệu quả, trở thành một kịch bản ánh sáng.

Còn nhiều hạt sạn trong suốt quá trình diễn ra liên hoan như trong kỹ thuật xử lý tác phẩm, hình thức thể hiện, dàn dựng…, nhưng đó là điều bình thường ở bất kỳ chương trình nào, từ chuyên nghiệp cho tới không chuyên. Từ liên hoan, người xem có được cái nhìn tổng quan văn nghệ quân đội đã chuyển động, phát triển, cho người xem thấy được một lực lượng không chỉ mạnh về vũ khí, sức khỏe mà còn mạnh mẽ về tinh thần. Họ có một tinh thần lành mạnh, một tâm hồn trong sáng, những người lính biết yêu ghê gớm và khi cần, họ sẵn sàng chuyển tình yêu sang nỗi căm thù quân giặc, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc.

Bài và ảnh: HOÀNG LIÊN VIỆT