Trí tuệ nhân tạo - kẻ thù
Trong một báo cáo mới đây, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo, xét trên phạm vi toàn cầu sẽ có gần 40% việc làm bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của AI. Trong đó, ở các nền kinh tế phát triển, có tới 60% việc làm có thể bị ảnh hưởng. Đối với các thị trường mới nổi, tỷ lệ này là 40%. Với các quốc gia có thu nhập thấp, sẽ có 26% việc làm bị ảnh hưởng bởi AI.
Cùng quan điểm với IMF, Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) dự báo, thị trường lao động sẽ mất 23% việc làm trong 5 năm tới. Các chuyên gia trong lĩnh vực lao động việc làm đã thống kê một loạt những công việc AI có thể thay thế con người, trong đó, đứng đầu là việc nhập dữ liệu. Đây là một trong những công việc tốn nhiều công sức nhất hiện nay. Các hệ thống AI có thể nhập và quản lý lượng dữ liệu lớn một cách nhanh chóng, chính xác.
    |
 |
AI hoàn toàn có thể trở thành đối tác của người lao động. Ảnh: computerworld
|
Các công việc bị ảnh hưởng tiếp theo gồm: Tiếp thị từ xa (AI có thể dễ dàng thực hiện công việc của cả một trung tâm tổng đài, tự động quay số của hàng trăm hay thậm chí hàng nghìn người để gửi thông tin cùng lúc); nhân viên dịch vụ khách hàng (AI có thể sẽ tiếp quản hoàn toàn công việc hướng dẫn khách hàng, giải quyết các khiếu nại); lồng tiếng (với AI, các đạo diễn và nhà sản xuất phim có thể tạo ra giọng nói với bất kỳ phong cách nào họ muốn); sáng tạo nội dung (đây là một trong những công việc mà AI được đưa vào nhiều nhất hiện nay và được đánh giá cao); xây dựng website (AI hoàn toàn có thể xây dựng trang web cá nhân hóa chỉ bằng cách nhập một số thông tin đầu vào); lái xe (với AI, những chiếc xe trong tương lai có thể hoạt động độc lập); kế toán (AI có thể nhanh chóng quét, xác định, tải lên tất cả thông tin cần thiết và trả lời mọi câu hỏi một cách dễ dàng); trợ lý pháp luật (AI có thể tự động hóa nhập và phân tích dữ liệu ở hầu hết các cấp độ, trừ một số trường hợp có quy mô và tầm quan trọng đặc biệt); giao nhận hàng hóa (xe tự hành và robot có thể đảm nhận vai trò nhân viên giao hàng hiệu quả nhất); thống kê (AI có thể nhanh chóng đưa ra những số liệu cần thiết); quản lý dự án (AI có thể đối chiếu tất cả các quy trình, theo dõi tiến trình công việc của mỗi người và của cả nhóm, chia sẻ những thông tin cập nhật đến toàn bộ thành viên nhóm); thiết kế đồ họa (chỉ cần đưa ra yêu cầu cơ bản, AI sẽ tạo ra sản phẩm như ý, với vô số tùy chọn); phân tích an ninh mạng (AI có thể liên tục giám sát nhiều trường dữ liệu và cảm biến để phát hiện các vấn đề hoặc mối đe dọa trước khi chúng xâm nhập); môi giới chứng khoán (công việc này cũng có thể bị AI chiếm giữ nhờ khả năng phân tích nhanh chóng, thậm chí vượt trội so với con người)...
Trí tuệ nhân tạo - đối tác
Lo ngại của NLĐ trước sự phát triển của AI là điều không tránh khỏi. Tuy nhiên, khả năng thay thế con người của AI còn là một dấu hỏi. AI có thể xử lý công việc nhanh hơn, chính xác hơn, hợp lý hơn và nhất quán hơn nhưng không nhạy cảm về các khía cạnh trực quan, cảm xúc hoặc văn hóa. Vì thế, AI có khả năng góp phần tái cấu trúc nhân lực ở các lĩnh vực truyền thống. Ví dụ, trong lĩnh vực nông nghiệp, AI có thể giúp tối ưu hóa quản lý cây trồng, theo dõi sức khỏe cây trồng và dự đoán điều kiện thời tiết để cải thiện năng suất nông nghiệp. Điều này mở ra cơ hội cho những vai trò mới như “nhà công nghệ nông nghiệp”, người kết hợp chuyên môn nông nghiệp với kiến thức AI để tối ưu hóa hiệu quả và tính bền vững trong ngành.
Mặt khác, AI lại có thể tạo ra nhiều công việc khác, như: Chuyên gia/tư vấn viên AI, đào tạo AI, tinh chỉnh AI, nhà tâm lý học AI, quản lý rủi ro AI, biên tập viên AI, sáng tạo nội dung phi AI... Những người thông thạo các công cụ AI khác nhau sẽ có thể làm được nhiều việc hơn trong khoảng thời gian ngắn hơn. Họ có điều kiện sáng tạo hơn và học hỏi nhanh hơn những người không có khả năng này.
Theo các chuyên gia, với những lao động gặp phải nguy cơ mất việc làm do AI, việc đầu tiên nên là chấp nhận thực tế và thay đổi tư duy, không nên tự trách mình hoặc trách AI. Việc này giống như thời kỳ cách mạng công nghiệp: Máy móc thay thế lao động tay chân. Tư duy đúng nên là: “Làm sao để sống và làm việc cùng AI?”. Từ đó, NLĐ cần học kỹ năng mới hoặc nâng cấp nghề hiện tại, tìm hiểu cách sử dụng các công cụ AI như: ChatGPT, Notion AI, Canva AI, Midjourney...
NLĐ cũng có thể chuyển hướng sang lĩnh vực khó thay thế bởi AI như những công việc đòi hỏi cảm xúc, tư duy chiến lược, sáng tạo sâu, hoặc tương tác xã hội thực sự. Ví dụ các nghề: Tư vấn tâm lý, sales chuyên sâu, giáo dục, phát triển con người, sáng tạo nghệ thuật...
Kết cục, AI không cướp việc của ai cả, nó chỉ thay đổi cách chúng ta làm việc. AI là công cụ, không phải kẻ thù. Người dùng AI hiệu quả sẽ có lợi thế lớn. Và, AI không thay bạn-người dùng AI giỏi hơn bạn đang thay thế bạn.
NGỌC MỸ