Theo đuổi hình mẫu Margaret Thatcher

Sinh năm 1961 tại thành phố Nara, cố đô ở phía Tây Nhật Bản, Thủ tướng Takaichi Sanae lớn lên trong một gia đình không xuất thân từ dòng dõi chính trị. Cha của bà là nhân viên văn phòng, còn mẹ là cảnh sát. 

Từ nhỏ, Takaichi Sanae đam mê kinh tế và báo chí. Bà theo học Đại học Kobe trước khi sang Mỹ học tại Đại học Colorado vào năm 1980. Trong nhiều lần chia sẻ, bà Takaichi thường bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher; bà cho rằng mình có chung quan điểm với nhà lãnh đạo Thatcher về những giá trị bảo thủ, khả năng lãnh đạo mạnh mẽ và mong muốn thay đổi đất nước trong khi vẫn duy trì truyền thống...

Mặc dù có bằng cấp về chính trị và quản lý nhưng sau khi quay trở lại Nhật Bản, Takaichi Sanae không ngay lập tức dấn thân vào chính trường. Bà bắt đầu sự nghiệp dẫn chương trình tin tức và tạp kỹ trên kênh TV Asahi. Takaichi Sanae cũng theo đuổi phong cách punk (là một phong cách thời trang nổi loạn, thể hiện sự cá tính, tự do và chống đối lại những quy tắc thông thường, xuất phát từ nền văn hóa punk rock thập niên 1970) để thu hút sự chú ý của mọi người.

Sự nghiệp ngắn ngủi với tư cách là người dẫn chương trình truyền hình đã đưa Takaichi tham gia tranh cử vào quốc hội vào năm 1992. Tuy thất bại nhưng bà vẫn không bỏ cuộc. Trời không phụ lòng người và may mắn Takaichi đã thành công trong lần thử vận may một năm sau đó.

Kể từ khi gia nhập Đảng Dân chủ Tự do (LDP) năm 1996, bà Takaichi đã 9 lần được bầu vào hạ viện. Bà từng đảm nhiệm nhiều vị trí trong nội các, bao gồm cả Bộ trưởng về bình đẳng giới và các vấn đề nhân khẩu học, là Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu chính sách của LDP. Gần đây nhất, bà giữ chức Bộ trưởng Bộ An ninh Kinh tế dưới thời Thủ tướng Kishida Fumio. 

Từng là tay trống trong ban nhạc heavy metal của trường đại học và là người ngưỡng mộ nhiệt thành Margaret Thatcher, điều này đôi khi khiến bà Takaichi được đặt biệt danh là “Bà đầm thép” hoặc “Margaret Thatcher của Nhật Bản". Bà tạo dựng hình ảnh của mình dựa trên tinh thần bảo vệ một đất nước Nhật Bản hùng mạnh và độc lập, không ngần ngại kêu gọi tái vũ trang quân đội và sửa đổi Hiến pháp năm 1947.

Nhật Bản đã trở lại

Bà Takaichi Sanae là người phụ nữ đầu tiên trở thành Thủ tướng Nhật Bản vào ngày 21-10-2025. Theo trang nouvelobs.com, kể từ khi kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản đã có 33 vị thủ tướng khác nhau, chưa kể các nhiệm kỳ liên tiếp của một số nhà lãnh đạo và tất cả đều là nam giới. Với việc Nhật Bản xếp hạng 118/146 quốc gia trong Báo cáo Bình đẳng giới của Diễn đàn Kinh tế thế giới, đây quả là một sự thay đổi không hề nhỏ.

Trên thực tế, ở Nhật Bản, phụ nữ đã giành lại một số quyền bình đẳng với nam giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai nhờ Hiến pháp năm 1947 như quyền bầu cử, trả lương ngang nhau cho cùng một công việc... Tuy nhiên, phụ nữ vẫn còn rất hiếm trong chính trường và ban lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản. Tại Hạ viện, phụ nữ chỉ chiếm tỷ lệ 15%.

leftcenterrightdel

Tân Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae phát biểu tại một cuộc họp báo ở Tokyo, ngày 21-10. Ảnh: Reuters

Sau khi trở thành thủ tướng, bà Takaichi tuyên bố: “Nhật Bản đã trở lại!” với thông điệp truyền tải các giá trị của Nhật Bản một cách rõ ràng và mạnh mẽ. Tuy nhiên, con đường phía trước của bà Takaichi không trải hoa hồng. Ngoài việc mất thế đa số, Đảng LDP cầm quyền còn mất đối tác liên minh 26 năm là Đảng Komeito-đảng đã rút khỏi liên minh sau khi bà Takaichi giành chiến thắng. Điều đó khiến Đảng LDP phải chật vật tìm kiếm một đối tác liên minh mới và cuối cùng đã hợp tác với đảng đối lập Duy Tân Nhật Bản (Nippon Ishin) trước cuộc bỏ phiếu hôm 21-10. Để đổi lấy sự ủng hộ này, Đảng Duy Tân Nhật Bản-cho đến nay là đảng đối lập lớn thứ hai ở Nhật Bản-đã nhận được cam kết từ bà Takaichi về việc thúc đẩy chương trình nghị sự cắt giảm chi tiêu nhà nước (từ việc cắt giảm 10% số lượng nhà lập pháp đến việc tạm dừng áp thuế tiêu thụ thực phẩm trong hai năm). 

Ngoài ra, tình trạng suy giảm dân số, nền kinh tế trì trệ và căng thẳng địa chính trị gia tăng là những thách thức lớn đối với tân Thủ tướng Takaichi. 

Về kinh tế, nữ chính trị gia hy vọng sẽ khôi phục lại lập trường chính sách gây tranh cãi của người thầy Shinzo Abe. Bà Takaichi nhấn mạnh, chính phủ của bà sẽ ưu tiên các chính sách kinh tế thay vì lựa chọn khả năng giải tán Hạ viện để tổ chức bầu cử trước thời hạn. Bà nêu rõ sẽ nhanh chóng bãi bỏ thuế suất tạm thời đối với xăng dầu và tăng ngưỡng thu nhập không phải chịu thuế từ mức hiện tại là 1,03 triệu yen (khoảng 6.800USD) thông qua việc lắng nghe ý kiến của các đảng đối lập. Những biện pháp kinh tế này sẽ giúp tăng thu nhập ròng của người dân và giảm gánh nặng cho các hộ gia đình.

Bà Takaichi cũng cam kết sẽ nỗ lực hết sức để giảm tác động tiêu cực từ việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế quan. Bên cạnh đó, bà cho biết chính phủ sẽ bắt đầu thảo luận về việc sửa đổi các tài liệu an ninh quan trọng, bao gồm Chiến lược an ninh quốc gia.

Một ưu tiên khác mà bà Takaichi đặc biệt quan tâm là vấn đề di cư. Theo Reuters, Nhật Bản đang già hóa dân số với tốc độ chóng mặt. Gần 30% dân số trên 65 tuổi và lực lượng lao động đang giảm sút hằng năm. Ở một đất nước mà nông thôn đang dần vắng bóng người và các dịch vụ công đang chật vật tuyển dụng, nhập cư dường như là giải pháp hợp lý đối với một số chuyên gia. Tuy nhiên, bà Takaichi không có ý định thay đổi các chính sách mà Đảng LDP theo đuổi. Ngay sau khi đắc cử, bà tuyên bố rằng không có chuyện “mở cửa” cho dòng người nhập cư làm việc, định cư hoặc du lịch.

Do đó, bà Takaichi đã giao cho bà Onoda Kimi, 42 tuổi, giữ chức Bộ trưởng chuyên trách về người nước ngoài. Theo một số tờ báo Nhật Bản, trách nhiệm của cơ quan này nhằm xử lý các vụ việc liên quan đến người nước ngoài, bao gồm cả tội phạm hoặc các hành vi gây phiền toái do một số người nước ngoài gây ra. Cơ quan này cũng phải xem xét lại các hệ thống hiện hành như thị thực, giấy phép lái xe và mua bán bất động sản... để điều chỉnh cho phù hợp với tình hình hiện tại.

Với tài năng và những kinh nghiệm lãnh đạo lâu năm của bà Takaichi, Đảng LDP hy vọng tân Thủ tướng có thể giúp họ vượt qua sự mất lòng dân gần đây. Tuy nhiên, với việc Nhật Bản trải qua 4 đời thủ tướng trong 5 năm trở lại đây, “Bà đầm thép” Takaichi sẽ cần phải thực hiện các cam kết khi tranh cử, nhanh chóng mang lại kết quả để duy trì quyền lực.

HOÀNG ĐĂNG