Kỳ vĩ Taj Mahal

Bay từ Hà Nội sang Ấn Độ, chúng tôi phải quá cảnh ở Singapore, đó là thời điểm năm 2017. Cảm giác đầu tiên khi xuống sân bay ở thủ đô New Dehli, một trong những sân bay bận rộn nhất thế giới là sự choáng ngợp bởi nó quá rộng. Từ New Dehli, đi ô tô khoảng 4 giờ đồng hồ thì đến Agra, bang Uttar Pradesh, phía bắc Ấn Độ, nơi quần thể Taj Mahal tọa lạc. Khu đền đài này khiến tất cả phải choáng ngợp bởi sự kỳ vĩ của nó và càng cảm phục sự sáng tạo của con người.

Lăng mộ chính trong quần thể Taj Mahal.

Taj Mahal được xây dựng từ một tình yêu được xem là biểu tượng đẹp của đất nước Ấn Độ rộng lớn, một trong những nền văn minh lâu đời nhất thế giới. Quần thể kiến trúc này có 5 hạng mục chính là cổng vào, vườn cây, nhà thờ Hồi giáo, khu nghỉ và lăng mộ. Trong chính giữa lăng mộ là mộ của vị hoàng đế và hoàng hậu. Không ai biết phía dưới mộ được người xưa táng thế nào, chỉ riêng chuyện này đã tốn biết bao giấy mực phỏng đoán. Mộ của hoàng hậu nhỏ hơn mộ của hoàng đế, phần bao quanh được tạc bằng đá quý đặc biệt. Trong khu vực đặt mộ, cấm quay phim, chụp ảnh nên mọi người đến đây chỉ lưu lại trong trí nhớ.

Những kiến trúc độc đáo của Taj Mahal.

Vua Shah Jahan (lên ngôi năm 1628) chính là người đã cho xây dựng quần thể đền đài này để tưởng nhớ người vợ quá cố của mình là Hoàng hậu Mumtaz Mahal. Bà không may qua đời ở tuổi 39 (năm 1631) Shah Jahan cũng là vị hoàng đế trị vì trong giai đoạn cực thịnh của Ấn Độ. Vì quá yêu thương người vợ mà vua Shah Jahan quyết định cho xây dựng Taj Mahal sau khi bà mất một năm. Lăng mộ chính hoàn thành năm 1648 (sau 16 năm xây dựng), còn toàn bộ quần thể được hoàn thành vào năm 1663. Ngày nay, nó trở thành điểm đến của bất cứ người dân Ấn Độ nào cũng như du khách từ khắp nơi trên thế giới muốn được khám phá nền văn minh sông Hằng vĩ đại.

Cổng vào Taj Mahal.

Nhìn từ xa, khi ánh nắng chênh chếch chiếu xuống, Taj Mahal lung linh giữa bầu trời rộng lớn, ánh lên những sắc màu rất lạ mắt. Trong khoảng bao la ấy càng cảm thấy con người thật bé nhỏ trước tự nhiên. Cả ban ngày và ban đêm, Taj Mahal ánh lên nền trời một màu sáng rất đẹp, màu sắc của nó biến đổi phụ thuộc vào sắc nắng của nền trời. Người ta nói rằng, thậm chí cả những ngày trời âm u, đứng từ xa vẫn nhìn thấy ánh sáng từ Taj Mahal.

Sở dĩ có sự kỳ vĩ đó là bởi Taj Mahal được xây dựng bằng những loại đá đặc biệt, được đem về từ khắp nơi trên thế giới. Tổng cộng có 28 loại đá quý và bán quý được sử dụng để xây dựng lăng mộ. Nhiều nhất trong số đó là đá cẩm thạch trắng, sa thạch đỏ, rồi đến các loại đá quý khác. Thậm chí, có những chi tiết được làm bằng vàng. Kiến trúc xây dựng của lăng mộ vô cùng độc đáo với những khối đá lớn chồng lên nhau trơn bóng, đặc biệt là nghệ thuật tạo mái vòm tròn rộng lớn (thánh đường) khiến cho đến ngày nay, tất cả chúng ta vẫn phải khâm phục.

Không hiểu bằng cách nào người ta có thể xếp được những khối cẩm thạch trắng và sa thạch lớn thành vòm tròn như vậy. Tất cả chi tiết của lăng mộ, từ những mảng tường, đường dẫn đến kiến trúc chính đều được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo bằng các họa tiết mà đến nay, có những thứ người ta vẫn chưa hiểu hết về ý nghĩa của nó. Đó là những họa tiết chứa sự hiểu biết của con người về trời và đất.

Tại khu lăng mộ, mỗi điện dẫn tới một sảnh mái vòm lớn. Đỉnh của mái vòm chính có một chóp nhọn dát vàng. Xung quanh bốn bên là 4 ngọn tháp lớn cao hơn 40m xây hoàn toàn bằng đá sa thạch trắng. Các trang trí bên ngoài lăng mộ được đánh giá là những trang trí đẹp nhất thời vương triều Mogul. Trên những bức tường là các đoạn văn được viết bằng một kiểu chữ cổ nhìn rất đẹp. Các chi tiết bên trong đều được khảm từ nhiều loại đá quý khiến nó vượt xa những yếu tố trang trí truyền thống.

Đường dẫn vào trong khu lăng mộ của vua và hoàng hậu rất đặc biệt bởi không gian của nó. Ngày nay, nó trở thành điểm tham quan của du khách bốn phương nên được chỉ dẫn rõ ràng, với một lối vào ra nghiêm ngặt. Tuy vậy, trong thiết kế của nó, mục đích là để vua và hoàng hậu an nghỉ yên tĩnh nhất, bí hiểm nhất nên nếu không có người dẫn đường, chúng ta có thể bị lạc lối.

Giai thoại cũng nói rằng, sau khi xây dựng xong công trình này, những người thợ xây dựng đã phải bỏ mạng vì một luật tục hà khắc nào đó để họ không thể tiết lộ cách xây dựng nó cho công trình thứ hai. Thời kỳ cổ đại hay phong kiến, đằng sau mỗi công trình nghệ thuật đỉnh cao là góc khuất của thân phận những con người bé nhỏ làm nên nó. Như lời của một nhà thơ: “Vua khóc vợ xây đền đài kỳ vĩ/ Tôi thương người thợ đá. Đá ơi”.

Có những câu hỏi đến nay vẫn chưa được giải đáp trọn vẹn bởi những bí ẩn xung quanh quá trình xây dựng Taj Mahal. Người ta cho rằng, phải có một hội đồng kiến trúc từ khắp nơi hội tụ để thiết kế công trình này, bởi quần thể mang phong cách kiến trúc Mogul, một kiến trúc tổng hợp các yếu tố tinh túy của kiến trúc Ba Tư, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Hồi giáo. Người thuyết minh cũng nói với chúng tôi rằng, đã có 20.000 người lao động và thợ thủ công làm việc ngày đêm.

Cho đến ngày nay, người ta vẫn chưa biết họ vận chuyển các khối đá lớn về xây Taj Mahal theo con đường nào. Người thuyết minh nói rằng, các kiến trúc sư đã sử dụng tới hơn 1.000 con voi để chở vật liệu. Tuy vậy, nhiều giả thuyết lại nghiêng về cách giải thích, các khối đá lớn đó được vận chuyển bằng đường sông. Điều này khá hợp lý bởi quần thể Taj Mahal hướng mặt ra con sông Yamuna rộng lớn. Sông Yamuna từ ngàn đời vẫn hiền hòa uốn lượn càng khiến cho Taj Mahal kỳ vĩ giữa đất trời của tạo hóa và kỳ tích của con người thêm vĩnh cửu.

Bài và ảnh: NGUYỄN ANH TUẤN