Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa để ngỏ khả năng sẽ xem xét việc tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc như một biện pháp trừng phạt cách hành xử của Bắc Kinh với dịch Covid-19. Không ai nghi ngờ lời tuyên bố của nhân vật luôn tỏ ra cứng rắn như ông Donald Trump, nhưng giữ được vai trò cầm trịch cuộc chơi khi đang rối bời trước sự tàn phá của Covid-19 không phải là điều dễ với Mỹ.

Hồi tháng 1-2020, khi buộc Bắc Kinh phải nhượng bộ với cam kết mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong hai năm, có thể nói Washington đang ở thế của người mâm trên. Nước Mỹ vừa trải qua chu kỳ phục hồi kinh tế dài nhất trong lịch sử. Thị trường chứng khoán Mỹ duy trì đà tăng giá suốt 10 năm kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Sức mạnh nước Mỹ đang lộ rõ từng ngày.

Trên thương trường, những đòn nặng ký mà ông Donald Trump liên tục tung ra khiến đối thủ choáng váng. Chưa giải quyết xong rào cản thuế quan mà Mỹ áp đặt với khối lượng hàng xuất khẩu Trung Quốc trị giá hàng trăm tỷ USD, Bắc Kinh đã phải đau đầu tìm cách thoát khỏi các hạn chế mà Washington dựng nên như ngăn General Electric cung cấp động cơ máy bay cho Trung Quốc, gây sức ép loại bỏ Huawei triển khai công nghệ 5G trên thị trường Mỹ…

leftcenterrightdel
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Fox News.

Nhưng “cơn bão” Covid-19 đang tàn phá sức mạnh nước Mỹ. Vài tháng trước, các nhà phân tích còn hào hứng với câu hỏi ai trong số 5 “người khổng lồ” công nghệ hàng đầu của Mỹ là Google, Amazon, Apple, Microsoft và Facebook sẽ cán đích sớm nhất trong cuộc đua giành vị trí công ty có số vốn hóa thị trường vượt ngưỡng 1 nghìn tỷ USD. Thế mà giờ đây, nước Mỹ phải chứng kiến cảnh tượng chưa từng có, khi hàn thử biểu sức khỏe của nền kinh tế Mỹ là thị trường chứng khoán phải ngưng giao dịch 4 lần chỉ trong vòng 10 ngày. Hầu như tất cả cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Mỹ đều mất sức đề kháng, trong khi cổ phiếu của 5 công ty công nghệ hàng đầu “bốc hơi” tới hơn 500 tỷ USD.

Trong khi đó, vượt qua giai đoạn kịch tính nhất của đại dịch, Trung Quốc đang nhanh chóng lấy lại sức mạnh trong cuộc đua toàn cầu. Từ tâm điểm lo lắng của thế giới, một số ngành công nghiệp của Trung Quốc nay trở thành “điểm sáng”. Chính sách “ngoại giao khẩu trang”-tặng khẩu trang cho các nước để chống dịch Covid-19 - đang giúp Bắc Kinh nâng cao hình ảnh đất nước với thế giới.

Nước Mỹ thì ở thái cực ngược lại. Khi Trung Quốc bắt đầu đứng dậy, Mỹ trở thành tâm dịch thế giới. Khi “vết thương” Covid-19 trên cơ thể nền kinh tế Trung Quốc bắt đầu lành thì nước Mỹ lại đứng trước nguy cơ rơi vào khủng hoảng. Nếu không sớm thoát khỏi những cú đòn mang tính hủy diệt của Covid-19, Washington khó có thể giữ được ưu thế trong cuộc đối đầu với Bắc Kinh thời “hậu Covid-19”. Điều đó khiến nhiều người đặt câu hỏi: Liệu sẽ có một cuộc đình chiến trong thương chiến Mỹ-Trung?

Đúng là khi đang rã rời bởi nhiễm virus SARS-CoV-2, các công ty hàng đầu của Mỹ như Apple, Tesla, Starbucks Corp… rất cần thị trường khổng lồ như Trung Quốc để lấy lại sinh khí. Những đơn hàng trị giá hàng chục tỷ USD mà ngành hàng không Trung Quốc tung ra khi hoạt động trở lại chẳng khác nào liều thuốc bổ quý hiếm, có thể giúp hãng sản xuất máy bay boeing hồi tỉnh sau cơn đột quỵ bởi giá cổ phiếu sụt giảm tới 80% do Covid-19. Tuy nhiên, điều đó chưa thể khẳng định cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ hạ nhiệt.

Khi dịch Covid-19 trở nên nghiêm trọng, người Mỹ mới giật mình khi biết có tới 80% nguồn cung ứng vật tư y tế cho Mỹ là từ Trung Quốc. Làn sóng đóng cửa doanh nghiệp do dịch bệnh ở Trung Quốc đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, buộc các công ty Mỹ phải suy tính bài toán rủi ro khi “bỏ hết trứng vào một giỏ”. Điều này càng đẩy nhanh xu thế hồi hương các công ty Mỹ khỏi thị trường Trung Quốc như đòi hỏi của ông Donald Trump trong khẩu hiệu “nước Mỹ trên hết”.   

Covid-19 còn khiến cuộc đua vào Nhà Trắng nóng thêm. Sự chậm trễ, đánh giá không đúng mức sự nguy hiểm của dịch bệnh khiến nước Mỹ phải trả giá nặng nề với hơn 1 triệu người nhiễm bệnh và gần 70 nghìn ca tử vong. Nguy cơ bảng thành tích nhiệm kỳ đầu bị nhuốm màu xám khiến ông Donald Trump muốn đẩy trách nhiệm sang Trung Quốc, nước đang bị ông chỉ trích là không công khai nguồn gốc cũng như phương thức lây lan của virus SARS-CoV-2 trong giai đoạn đầu dịch bệnh khiến thế giới bất ngờ.

Chắc chắn ông Donald Trump sẽ không bỏ qua “con bài” Trung Quốc để lấy lại uy tín của mình sau đại dịch. Con đường để ông một lần nữa ngồi vào chiếc ghế quyền lực trong Nhà Trắng phụ thuộc rất nhiều vào cách ông xử lý dịch bệnh cũng như ngăn Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng sau Covid-19. Trong bối cảnh đó, Covid-19 có nguy cơ biến sự chia tách có chủ ý thành sự tan vỡ đầy khó đoán trong quan hệ Mỹ-Trung.

Mà xét cho cùng, thương chiến Mỹ-Trung đâu chỉ đơn thuần là cuộc tranh cãi quanh mức thuế quan. Đây là cuộc cạnh tranh chiến lược nhằm giành vai trò siêu cường số 1 thế giới, và Covid-19 chỉ như chất xúc tác củng cố thêm xu hướng đã tồn tại lâu nay.

TƯỜNG LINH