Đánh thức "bản sắc văn hóa đô thị"

Việc phát triển không gian phố đi bộ đã được Hà Nội thực hiện từ 3 năm nay. Năm 2014, Hà Nội tổ chức phố đi bộ dưới hình thức Chợ đêm Đồng Xuân tại các tuyến phố Hàng Ngang, Hàng Đào, chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm). Đến tháng 9-2016, chính quyền Thủ đô tiếp tục thí điểm không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận. Và nay là phố đi bộ Trịnh Công Sơn ở khu vực quận Tây Hồ.

Không chỉ ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cũng có hai tuyến phố đi bộ là Nguyễn Huệ (khai trương tháng 4-2015) và Bùi Viện (tháng 8-2017). Thành phố Huế có tuyến phố đi bộ Nguyễn Đình Chiểu dọc dòng sông Hương và tiến tới sẽ mở thêm tại 3 khu phố “Tây” Chu Văn An, Phạm Ngũ Lão và Võ Thị Sáu.

Tại những khu đô thị lớn, hình ảnh những con phố dài với xe cộ chen chúc cùng tiếng còi inh ỏi đã trở nên quá quen thuộc. Trong thời đại đô thị hóa mạnh mẽ, tốc độ luôn là một trong những yếu tố then chốt để phát triển. Đi lại nhanh, ăn nhanh, suy nghĩ nhanh, quyết định nhanh và tất yếu, nghỉ ngơi cũng phải nhanh! Cuộc sống hiện đại khiến đời sống cá nhân của con người như một guồng máy. Và, sự thư thả, êm đềm lại trở thành nỗi mong muốn và ước ao lẩn khuất đâu đó trong mỗi con người thành thị. Nhu cầu được “sống chậm” đã hình thành như một sự tất yếu trong đời sống tinh thần vội vã chốn thị thành! Một sáng ngồi lặng lẽ nhâm nhi ngụm cà phê, nghe đôi bản nhạc trữ tình, cùng gia đình đi dạo qua vài con phố...  những hình ảnh tưởng xa xôi ấy, đang dần được sống lại với người thành thị vào mỗi dịp cuối tuần nhờ sự phát triển mạnh mẽ của những tuyến phố đi bộ.

Không chỉ tạo dựng lại đời sống tinh thần cho mỗi cá nhân, phố đi bộ còn là nơi sinh hoạt cộng đồng rất cần thiết cho đô thị, bởi nó tạo ra không gian sống, không gian sinh hoạt thoải mái, trong lành, đáp ứng nhu cầu sử dụng quỹ thời gian rảnh rỗi ít ỏi. Trước kia, khi nhắc tới không gian sinh hoạt cộng đồng, người ta thường hình dung đến các địa điểm quen thuộc như quảng trường, vườn hoa... hay đặc biệt là công viên. Những không gian công cộng này không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động vui chơi, giải trí mà còn tích hợp nhiều công năng khác như tập thể dục, nghỉ ngơi, thư giãn... Tuy nhiên, không gian sinh hoạt cộng đồng đó đang ngày bị thu hẹp. Điển hình như tại Hà Nội, so với trước đây, quỹ đất dành cho công viên chỉ còn 0,3%, tỷ lệ bình quân chưa đạt 1m²/người. Do vậy, việc phát triển các tuyến phố đi bộ là một giải pháp hữu ích để tăng không gian sinh hoạt cộng đồng nơi đô thị. Vì thế, những kết quả bước đầu đã cho thấy các dấu hiệu rất khả quan về sự hài lòng và đồng tình của dân cư đô thị.

Một yếu tố quan trọng khác khi phát triển các tuyến phố đi bộ là tạo nên không gian giao lưu và trải nghiệm văn hóa. Theo thống kê của Sở Du lịch Hà Nội, 8 tháng đầu năm 2017, lượng khách du lịch quốc tế đến Hà Nội ước đạt hơn 3 triệu lượt, tăng 21% so với cùng kỳ năm trước và khách du lịch nội địa ước đạt hơn 12,9 triệu lượt, tăng 6% so với cùng kỳ. Số liệu đó cho thấy, du lịch Hà Nội đang có bước tăng trưởng đáng kể, đặc biệt là khách quốc tế. Sau hơn một năm đi vào hoạt động, hình ảnh những thanh niên người nước ngoài biểu diễn ảo thuật, bán những bức ảnh tự chụp trong quá trình đi du lịch tự túc, lắc lư đứng nghe giai điệu từ chiếc đàn nhị truyền thống hay cặm cụi chơi ô ăn quan, cà kheo... đã không còn là những hình ảnh lạ lẫm tại phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm. Không gian phố đi bộ đã tạo nên sự gắn kết, sự giao lưu trong văn hóa và tạo nên một hình ảnh rất đẹp về Việt Nam trong mắt khách du lịch quốc tế.

Dù còn không ít hạn chế nhưng không thể phủ nhận rằng, không gian phố đi bộ rất cần cho người đô thị. Bởi lẽ, nó không chỉ tạo ra môi trường nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí cho cộng đồng, không gian du lịch cho bạn bè mà ở một cái nhìn sâu hơn, không gian phố đi bộ đã “đánh thức” những yếu tố văn hóa bản sắc của từng đô thị và từ đó nuôi dưỡng, truyền tải cho các thế hệ kế tiếp.

HÀ MY