Sức mạnh của chữ "đồng" trong Cách mạng Tháng Tám
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 có nhiều nguyên nhân, mà hàng đầu là sức mạnh của ý Đảng-lòng dân. Sức dân, trí dân, lòng dân dưới sự lãnh đạo của Đảng đã kết nên một nguồn lực vô tận, tạo nên bước nhảy vọt cách mạng long trời lở đất “một ngày bằng hai mươi năm”, phá tan chế độ quân chủ chuyên chế mấy nghìn năm, đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm.
Dưới xiềng xích áp bức của Nhật-Pháp, dân ta một cổ hai tròng. Cả dân tộc như một cánh đồng cỏ khô, chỉ cần một đốm lửa nhỏ là bùng cháy dữ dội. Từ một lán nhỏ trong rừng sâu, ánh sáng từ Pác Bó rọi chiếu khắp đất nước, từ rừng núi, nông thôn đến thị thành, như đốm lửa nhỏ làm bùng cháy lên ngọn lửa căm thù thiêu cháy quân xâm lược. Đảng quyết định thay đổi chiến lược từ cuộc cách mạng tư sản dân quyền phải giải quyết hai vấn đề “phản đế và điền địa” thành cuộc cách mạng chỉ phải giải quyết một vấn đề cần kíp "dân tộc giải phóng". Đó là một quyết định táo bạo tỏ rõ trí tuệ và bản lĩnh vô cùng sáng suốt, đúng đắn, kịp thời của Đảng.
Ý Đảng nhanh chóng thấm sâu vào lòng dân. Mặt trận Việt Minh ra đời đề ra 10 chính sách kết tinh trong đó tinh thần đoàn kết, quyên sức, quyên tiền và cao hơn là “cờ treo độc lập, nền xây bình quyền”. Sự hòa quyện giữa ý Đảng-lòng dân được Đảng ta nhấn mạnh: Trong giai đoạn hiện tại, tất cả yêu sách của bộ phận, của giai cấp có hại đến quyền lợi của toàn thể, của dân tộc thì phải gác lại để tập trung cho nhiệm vụ hàng đầu, cao nhất là đánh đuổi Pháp-Nhật. Tất cả phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Bởi vì, trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia, dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được.
Ý Đảng-lòng dân, lòng dân-ý Đảng xoay quanh một chữ “đồng”: “Khuyên ai xin nhớ chữ đồng/ Đồng tình, đồng sức, đồng lòng, đồng minh”.
    |
 |
| Tranh của Nguyễn Thị Lơ (Ninh Bình). |
Dưới ánh sáng của Đảng, cả dân tộc triệu người như một quyết không chịu làm vong quốc nô lệ mãi, hừng hực khí thế, sốt sắng, mạnh mẽ, chỉnh tề trong hàng ngũ Công nhân cứu quốc, Nông dân cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc, Quân nhân cứu quốc, Văn hóa cứu quốc, Phụ lão cứu quốc, Nhi đồng cứu quốc v.v...
Ý Đảng đã thể hiện, tỏ rõ, phản ánh được ý nguyện của toàn dân là đại đoàn kết, chống Nhật, chống Pháp, giành lại độc lập. Mười chính sách của Việt Minh mà hàng đầu là “ích quốc, lợi dân” đã lôi cuốn được lòng dân, sức dân, trí dân, nhân dân nhiệt liệt hoan nghênh.
Khi Nhật đầu hàng Đồng minh, Đảng bắt mạch đúng thời cuộc. Hội nghị toàn quốc của Đảng ra quyết sách kịp thời, khẳng định điều kiện cho khởi nghĩa đã chín muồi, cơ hội rất tốt cho giành quyền độc lập đã tới, phát động và lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa. Ủy ban Dân tộc giải phóng được thành lập. Lời tuyên thệ do Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam đọc là sự kết tinh, hòa quyện ý Đảng-lòng dân, lòng dân-ý Đảng, tỏ rõ tinh thần nguyện kiên quyết lãnh đạo nhân dân tiến lên, ra sức chiến đấu chống quân thù, giành lại độc lập cho Tổ quốc. Dù phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng, quyết không lùi bước.
Cả dân tộc quy tụ, đoàn kết xung quanh Chính phủ lâm thời. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cuộc vùng dậy của quần chúng nhanh chóng chuyển từ khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền cục bộ sang tổng khởi nghĩa. Đảng đã huy động sức mạnh toàn dân tộc đứng dậy, đem sức ta tự giải phóng cho ta. Trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, lực lượng chính trị của quần chúng đóng vai trò quyết định chủ yếu. Nghệ thuật lãnh đạo của Đảng thể hiện ở việc phát hiện thời cơ, chớp thời cơ, biến quyết tâm của Đảng thành quyết tâm của quần chúng, huy động toàn lực ở cả đô thị và nông thôn.
Dưới ánh sáng của Đảng, lòng dân, sức dân, trí dân kết thành sức mạnh to lớn, chỉ trong vòng 15 ngày, cuộc tổng khởi nghĩa đã thắng lợi hoàn toàn. Ý Đảng-lòng dân, lòng dân-ý Đảng đã đánh sập đầu não quyền lực của địch ở Hà Nội và các trung tâm chính trị quan trọng khác trong cả nước, đưa cuộc khởi nghĩa đến thắng lợi nhanh chóng và ít đổ máu.
Vững tin bước vào kỷ nguyên mới
Ý Đảng-lòng dân là đòi hỏi tất yếu khách quan, bài học sáng giá trong giải phóng dân tộc. Chỉ khi nào ý Đảng thấm sâu được vào lòng dân, Đảng biến quyết tâm của mình thành quyết tâm của nhân dân và lòng dân được Đảng nắm bắt, tạo nên sự tương ngộ giữa ý Đảng-lòng dân thì việc gì to tát mấy, khó khăn đến mấy làm cũng được.
Trước đổi mới, chúng ta đã phải trả giá đắt để có được những kinh nghiệm quý về tư tưởng “lấy dân làm gốc”. Sau khi giải phóng miền Nam, tình hình kinh tế-xã hội trì trệ, khủng hoảng trầm trọng. Cuối thập niên 1970, “đêm trước” đổi mới, trong sự ngột ngạt của mô hình kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp tồn tại quá dài. Với sự thông minh, tài trí và dũng cảm, nhân dân và lãnh đạo một số địa phương đã tìm tòi, sáng tạo, thử nghiệm cách làm ăn mới như “khoán chui”, “phá rào”... tất cả vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh.
Từ bức xúc của thực tiễn đặt ra, Đảng đã nắm bắt được khát vọng lòng dân, từng bước tiến hành các khâu đột phá, từ Chỉ thị số 100-CT/TW (Khoán 100) đến xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp... và tiếp theo, Đảng khởi xướng, lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện đất nước ở Đại hội VI.
Trên con đường tìm tòi giải phóng sức dân, trí dân, đổi mới trở lại đúng quy luật khách quan: Cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, vì nhân dân và do nhân dân. Chính ý kiến, nguyện vọng và sáng kiến của nhân dân là nguồn gốc hình thành đường lối đổi mới của Đảng. Do nhân dân hưởng ứng đường lối đổi mới, dũng cảm vượt qua khó khăn, thử thách mà công cuộc đổi mới đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, khiến cho cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng to lớn, vững mạnh.
Bước vào kỷ nguyên mới, bài học về ý Đảng-lòng dân, lòng dân-ý Đảng trong Cách mạng Tháng Tám đang được phát huy cao độ với một năng lượng mới, chất lượng mới, trình độ mới, sinh khí mới trong cuộc chiến đấu khổng lồ chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt đẹp.
Để thực hiện được khát vọng xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, sải bước cùng thời đại, sánh vai với các cường quốc năm châu, nhân dân được thụ hưởng thành quả của công cuộc đổi mới, không để ai bị bỏ lại phía sau, Đảng ta khơi dậy khát vọng lòng dân, dựa vào sức dân, trí dân, quyền dân, vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của nhân dân, đưa ra những quyết sách có ý nghĩa kim chỉ nam, đột phá, trụ cột như phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế tư nhân; thực hiện "Bình dân học vụ số"; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực...
Bài học vô giá trong kỷ nguyên mới là bên cạnh việc xác định chủ trương, đường lối đúng, bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng, phải phát huy mạnh mẽ sức sáng tạo, lòng nhiệt huyết, sự ủng hộ, tham gia tích cực của nhân dân. Một đường lối đúng, đáp ứng được yêu cầu, tâm tư, nguyện vọng và đòi hỏi của nhân dân sẽ được nhân dân tiếp nhận, ủng hộ và nhiệt tình tham gia. Ý Đảng và lòng dân phải gặp nhau. Đó là minh chứng hùng hồn, đáng tin cậy nhất về sự sáng suốt của một đảng cầm quyền lãnh đạo. Và chỉ khi nào ý Đảng-lòng dân, lòng dân-ý Đảng gặp nhau, gắn quyện vào nhau, mới thật sự là cội nguồn sâu xa của thắng lợi.
PGS, TS BÙI ĐÌNH PHONG