Xây dựng văn hóa kinh doanh trong doanh nghiệp Việt

Qua kinh nghiệm Đông-Tây và thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp Việt Nam, có thể rút ra hai nội dung làm nền tảng xây dựng nền văn hóa kinh doanh Việt Nam. Thứ nhất là việc phát huy tinh thần yêu nước một cách thiết thực trong xây dựng kinh tế. Yêu nước là giá trị lớn nhất của dân tộc ta, là một phẩm chất văn hóa nội sinh của mỗi người Việt, dù làm việc gì, sinh sống ở đâu. Thứ hai, trong thời đại hiện nay, xu thế kinh tế là phát triển bền vững, tức là phải giải quyết vấn đề xã hội và môi trường ngay trong quá trình phát triển kinh tế. Thực chất của xu thế phát triển bền vững là hình thành mối quan hệ thân thiện giữa con người với con người và giữa con người với tự nhiên, tạo ra những con người mới, nền kinh tế mới, xã hội mới. Chính từ xu thế này mà một nền văn hóa mới phát sinh và phát triển, bắt đầu trước hết từ doanh nghiệp. Đối với nước ta, phát triển bền vững là nội dung của định hướng xã hội chủ nghĩa trong cuộc sống, chứ không dừng lại trong hội nghị, xã luận, khẩu hiệu tuyên truyền.

Trong văn hóa doanh nghiệp, lãnh đạo doanh nghiệp đóng một vai trò hết sức quan trọng. Hơn ai hết, họ là người chịu trách nhiệm về sự phát triển của doanh nghiệp nói chung, của văn hóa doanh nghiệp nói riêng. Giới quản lý Mỹ đã đưa ra 6 tiêu chuẩn đối với nhà lãnh đạo doanh nghiệp: Làm việc có hiệu quả cao, có chí tiến thủ; có năng lực tư duy lô-gíc, năng lực khái niệm hóa, năng lực phán đoán; quan tâm, giúp đỡ mọi người bằng hành động tích cực, khéo gây ảnh hưởng đến mọi người; lãnh đạo tập thể, sử dụng đúng quyền lực; cá tính, tâm lý chín muồi, biết tự kiềm chế, khách quan, cố gắng tự chủ; có tri thức phong phú. Tại Nhật Bản, với một doanh nhân đã được khái quát thành 4 tiêu chuẩn: Độ lượng, khoan dung; hiểu rõ nghề nghiệp, quyết đoán; dám chịu trách nhiệm; công bằng.

Ở Việt Nam, vấn đề văn hóa doanh nhân mới được quan tâm cách đây chưa lâu. Trung tâm Văn hóa doanh nhân Việt Nam ra đời. Việc xác định tiêu chí của văn hóa doanh nhân đang là chủ đề của nhiều cuộc hội thảo, tranh luận. PGS, TS Lê Hồng Lý (Viện Nghiên cứu Văn hóa) đưa ra 5 tiêu chí của văn hóa doanh nhân: Là người có đạo đức tốt; sự trung thực và chữ “tín”; tôn trọng pháp luật; trình độ học vấn và ngoại ngữ; phát triển bền vững, sáng tạo và vì lợi ích quốc gia; tham gia hoạt động xã hội.

Đối với các nhà kinh doanh, những người hoạt động thực tiễn thì quan niệm về văn hóa doanh nhân có một số điểm khác biệt. Theo ông Nguyễn Trần Bạt, Tổng giám đốc Tập đoàn Invest Consult, trước hết, doanh nhân phải có các phẩm chất cá nhân: Lòng yêu nước và các giá trị nhân bản. Doanh nhân là người biết tạo dựng các quan hệ xã hội tốt (quan hệ trong cộng đồng doanh nhân, quan hệ với khách hàng, quan hệ với các tổ chức xã hội…). Doanh nhân phải là người khẳng định được tiếng nói trong đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đặc biệt phải là người tham mưu về đường lối kinh tế. Doanh nhân đồng thời là người tiên phong về tri thức và có khả năng hợp tác cạnh tranh quốc tế.

Tóm lại, dù đứng ở góc độ nào, nghiên cứu hay hoạt động thực tiễn, dù ở không gian nào, phương Tây hay phương Đông, nước ngoài hay trong nước thì đều đặt ra rất nhiều yêu cầu về nhân cách, đạo đức đối với doanh nhân. Để trở thành một người chủ doanh nghiệp có đầy đủ bản lĩnh, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới vì sự phát triển của doanh nghiệp hoàn toàn không dễ một chút nào. Để đạt được điều đó, người chủ doanh nghiệp phải thường xuyên rèn luyện đạo đức, tích lũy kinh nghiệm, học tập nâng cao kiến thức chuyên môn, biết lắng nghe, sáng suốt, biết điều chỉnh các mối quan hệ bên trong và bên ngoài, thu lợi nhuận từ việc kinh doanh lành mạnh.

Người lãnh đạo doanh nghiệp không những là một yếu tố hữu cơ trong cơ cấu của văn hóa doanh nghiệp mà còn là chủ thể quan trọng quyết định việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp thành hay bại.

NGUYỆT ÁNH