Mikhail Romm (1901-1971) sinh ra trong một gia đình ở thành phố Irkutsk thuộc vùng Siberia. Ông tốt nghiệp Học viện Nghệ thuật và Công nghệ chuyên ngành điêu khắc. Là người có tài năng nghệ thuật, Romm từng là nhà điêu khắc, viết tiểu thuyết lịch sử, truyện ngắn, truyện thiếu nhi, dịch tác phẩm của các tác giả Zola, Maupassant và Flaubert, thậm chí ông còn thử sức khi vào vai diễn viên nhà hát. Cuối cùng, nghệ thuật thứ bảy đã giữ chân ông.
    |
 |
| Diễn viên Boris Shchukin (bên phải) đóng vai Lênin trong phim “Lênin trong tháng Mười”. Ảnh: Sputnik |
Vào cuối thập niên 1920, Romm làm việc tự do như một nhà nghiên cứu điện ảnh. Từ năm 1931, ông làm việc ở xưởng phim Sovkino (sau này là hãng phim Mosfilm). Bộ phim đầu tay của ông mang tên “Boule de Suif” (tạm dịch: Viên mỡ bò), chuyển thể từ truyện ngắn của Maupassant, một tiểu thuyết gia mà ông yêu thích.
Năm 1937, Romm được nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin yêu cầu làm gấp một bộ phim về lãnh tụ Lênin để công chiếu vào ngày 7-11-1937 nhân dịp kỷ niệm 20 năm Cách mạng Tháng Mười (1917-1937). Lập tức ông bắt tay vào viết kịch bản và tìm diễn viên đóng vai lãnh tụ Lênin. Người được lựa chọn cho vai diễn quan trọng này là diễn viên gạo cội Boris Shchukin. Để vào vai Lênin, diễn viên Shchukin phải nghiên cứu các hồi ký viết về Lênin, nghe các băng ghi âm giọng nói của Người, tìm hiểu công việc của một lãnh tụ và chú trọng phản ánh nội tâm của Lênin.
Bộ phim được quay xong chỉ trong hai tuần, sau đó cả ê kíp làm việc cật lực không kể ngày đêm để dàn dựng. Bộ phim đã hoàn thành trong vòng 3 tháng, trước thời điểm khởi chiếu vài ngày.
Trong lễ kỷ niệm 20 năm Cách mạng Tháng Mười diễn ra tại Nhà hát Lớn ở Moscow, bộ phim “Lênin trong tháng Mười” được chiếu cho nhà lãnh đạo Stalin xem. Trong phim, vào tháng 10-1917, Lênin từ Phần Lan trở về nước để lãnh đạo cuộc cách mạng vô sản. Chính phủ lâm thời cố gắng bắt Lênin nhưng nhờ công nhân Vassili, Lênin đã thoát được. Trong cuộc họp của Ủy ban Trung ương vào ngày 10-10-1917, Lênin đã chỉ trích dữ dội Trotsky, Zinoviev và Kamenev. Sau đó, những người Bolshevik quyết định tiến hành một cuộc tấn công vũ trang. Ngày 25-10-1917, Lênin lãnh đạo cuộc nổi dậy Smolny... Cung điện Mùa Đông thất thủ, cuộc Cách mạng Tháng Mười do Lênin lãnh đạo cuối cùng đã giành thắng lợi.
Cuối buổi chiếu phim, mọi người nín thở chờ đợi phản ứng của Stalin. Không khí lo lắng được giải tỏa khi nhà lãnh đạo Liên Xô vỗ tay khen ngợi. Bộ phim đã trở thành hiện tượng ở thời điểm đó khi lần đầu tiên hình tượng lãnh tụ cách mạng được thể hiện trên điện ảnh.
Năm 1956 và 1963, bộ phim “Lênin trong tháng Mười” đã được dựng lại hai lần, trong đó những cảnh quay có sự tham gia của diễn viên đóng vai Stalin bị cắt bỏ. Sau này, hình tượng Lênin còn được xây dựng ở nhiều bộ phim truyện Liên Xô, nhưng bộ phim đầu tiên về Người vẫn đem lại những cảm xúc chân thật cho khán giả yêu mến Lênin, yêu mến Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay.
HOÀNG ĐAN