Danh sách đề cử của giải Kim Mã năm nay được công bố vào đầu tháng 10 với tổng cộng có 667 phim tham gia tranh giải, gồm: 228 phim điện ảnh, 8 phim hoạt hình, 99 phim tài liệu, 266 phim ngắn và 66 phim hoạt hình ngắn. Dẫn đầu với 12 đề cử tại giải Kim Mã lần thứ 55 chính là cái tên không hề xa lạ: “Shadow” (tạm dịch: Ảnh) của đạo diễn Trương Nghệ Mưu. Và không có gì bất ngờ, Trương Nghệ Mưu- người vừa được trao giải “Jaeger-LeCoultre Glory” (tạm dịch: Giải Thành tựu trọn đời) tại Liên hoan phim Venice lần thứ 75 vào hồi tháng 9, đã giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất với bộ phim võ thuật đầy chất thủy mặc.
Bộ phim này của Trương Nghệ Mưu cũng là tác phẩm điện ảnh mang về nhiều giải thưởng nhất tại Lễ trao giải Kim Mã lần thứ 55 khi chiến thắng 4 giải trong số 12 đề cử, bao gồm: Đạo diễn xuất sắc nhất, Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc nhất, Thiết kế phục trang và hóa trang xuất sắc nhất và Hiệu ứng xuất sắc nhất. Trương Nghệ Mưu đã bày tỏ khi lên nhận giải: “Đây là lần đầu tiên tôi được đề cử giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại giải Kim Mã mặc dù tôi đã làm phim được 40 năm. Những năm gần đây, những cái tên được đề cử ở hạng mục này đều khá xuất sắc, trong đó có rất nhiều đạo diễn trẻ lẫn nhà làm phim kỳ cựu, cũng như những cái tên mới như tôi. Và chúng ta có thể thấy được di sản đồ sộ mà các nhà làm phim Trung Quốc đã truyền lại qua từng thế hệ”.
Giải thưởng Phim hay nhất tại giải Kim Mã lần thứ 55 thuộc về “An elephant sitting still” (tạm dịch: Chú voi ngồi im trên đất) của Hồ Ba. “An
elephant sitting still” được chuyển thể từ chính tiểu thuyết của Hồ Ba, câu chuyện kể về 4 người trốn chạy khỏi những rắc rối của mình để tìm kiếm một hình tượng con voi huyền thoại. Điều đáng chú ý ở tác phẩm này chính là đạo diễn Hồ Ba đã tự tử ở Bắc Kinh năm ngoái, khi mới chỉ 29 tuổi. Đây là tác phẩm đầu tiên và cũng là cuối cùng của đạo diễn Hồ Ba, được đề cử 6 giải thưởng. Ngoài giải Phim hay nhất, “An elephant sitting still” còn chiến thắng giải Kịch bản chuyển thể hay nhất. Mẹ, bạn bè và các đồng nghiệp của Hồ Ba đã đại diện anh lên nhận giải thưởng.
Có rất nhiều lý do để quyết định xem bộ phim đặc biệt này. Vì giải Kim Mã, vì đạo diễn Hồ Ba, vì diễn viên chính đầy nội lực Bành Dục Sướng, hay thậm chí chỉ đơn giản là thời lượng phim quá đặc biệt-gần 4 tiếng đồng hồ-cũng có thể gây tò mò cho bất cứ ai yêu nghệ thuật. Dù vì bất kỳ lý do gì, cũng không thể phủ nhận, bộ phim đầu tiên và cũng là cuối cùng của đạo diễn Hồ Ba đã thành công khi để lại trong lòng người xem những ấn tượng nhất định.
Gần 4 tiếng đồng hồ để cùng 4 nhân vật đang xoay vần chính cuộc đời họ trong bộ phim. Thế nhưng xuyên suốt 4 tiếng ấy, không có một phân cảnh nào lọt được một tia sáng mặt trời. Một kẻ qua đêm với vợ của bạn để rồi chứng kiến người bạn đó nhảy lầu tự vẫn. Một cậu học sinh bị chính gia đình khinh bỏ khi lỡ tay đẩy một kẻ ăn hiếp xuống cầu thang. Một cô học sinh dây dưa với thầy phó chủ nhiệm đã kết hôn đầu hai thứ tóc. Một ông già vật lộn với những đứa con muốn tống ông vào viện dưỡng lão. Mọi thứ mờ mịt, tăm tối, cảm giác bí bách đến nghẹt thở, nơi mà hạnh phúc hay hy vọng không thể sinh sống dù chỉ là trong mộng tưởng! Không một ai trong số họ tìm được lối ra cho chính cuộc sống của mình để rồi còm cõi tồn tại và đi tìm thứ truyền thuyết quá nửa không có thật về hình tượng một con voi.
“Cuộc sống, chính là nỗi thống khổ. Ngay từ khi sinh ra, đã là như vậy”-Hồ Ba đã nói vậy và anh khéo léo lồng ghép cuộc đời 4 con người ấy lại với nhau, tạo nên một sự gắn kết cho tổng thể bộ phim. Hồ Ba không vội vã, ngược lại luôn chắc chắn về sự chậm rãi và tĩnh lặng trong cách làm phim của mình. Anh khẳng định 3 tiếng 50 phút chính là độ dài cần có cho câu chuyện anh muốn kể. Khả năng thẩm mỹ và tư duy nghệ thuật đặc biệt của anh được thể hiện qua những khung hình với độ sâu khác nhau, những cảnh quay cận từng cảm xúc và biểu hiện của các nhân vật chính.
Bộ phim được xướng danh tại giải Kim Mã năm nay đã mang theo cả hy vọng và nuối tiếc. Hy vọng chính là tìm ra ánh sáng, tìm ra lối đi cho những diễn viên trẻ tài năng nhưng đáng tiếc và vô cùng nuối tiếc lại chính là mất đi một tiếng nói mang tính thời đại như Hồ Ba.
TRUNG DŨNG