Vũ khí công nghệ bảo đảm an toàn cho lễ hành hương Hajj

Lễ hành hương lớn nhất thế giới

Lễ hành hương Hajj là một trong 5 trụ cột của Hồi giáo (gồm: Đức tin, cầu nguyện, bố thí, nhịn ăn, hành hương đến Mecca) mà các tín đồ có bổn phận hoàn thành ít nhất một lần trong đời nếu họ có đủ khả năng.

Saudi Arabia, nơi có các đền thờ linh thiêng nhất của đạo Hồi ở thánh địa Mecca và Medina, thu hàng tỷ USD mỗi năm từ các lễ hành hương Hajj và Umrah, được thực hiện vào các thời điểm khác trong năm. Các lễ hành hương này cũng nâng cao uy tín của Saudi Arabia, được mệnh danh là “người bảo vệ hai thánh đường Hồi giáo” ở Mecca và Medina.

Năm nay, khoảng 1,4 triệu tín đồ Hồi giáo đã đến Saudi Arabia để tham gia lễ hành hương Hajj, bắt đầu từ ngày 4-6, tại thánh địa Mecca và các khu vực xung quanh. Ngay từ chiều 3-6, xe buýt đã đưa những người hành hương đầu tiên vào Mina, gần thánh địa Mecca. Người hành hương được nhân viên chào đón bằng cách mời uống cà phê và ăn chà là.

Trung tâm điều khiển Mecca quản lý lượng người hành hương, ngày 3-6-2025. Ảnh: AFP

Trước khi đến Mecca, những người hành hương phải bước vào trạng thái thanh khiết, được gọi là ihram, đòi hỏi họ phải ăn mặc và cư xử phù hợp. Đàn ông mặc bộ trang phục trắng từ đầu đến chân, nhấn mạnh sự thống nhất giữa những người tin đạo, bất kể địa vị xã hội hay quốc tịch. Phụ nữ phải mặc áo choàng rộng màu trắng, chỉ để lộ khuôn mặt và bàn tay.

Tập trung tại thành phố linh thiêng trong nhiệt độ lên tới 40 độ C, người hành hương thực hiện một loạt nghi lễ. Họ bắt đầu đi bộ xung quanh Kaaba-cấu trúc hình khối màu đen tựa hình hộp chữ nhật được xây bằng đá granite, cao 15,2m, rộng 10,7m, dài 12,2m ở trung tâm của Nhà thờ Hồi giáo Lớn Al-Majid al-Haram.

Vào ngày 5-6, những người hành hương đến Mina, một thung lũng được bao quanh bởi những ngọn núi đá cách thánh địa Mecca vài ki-lô-mét, nơi họ sẽ nghỉ đêm trong những chiếc lều có máy lạnh.

Năm nay, chính quyền Saudi Arabia đã thực hiện nhiều biện pháp để tránh lặp lại thảm kịch của năm ngoái, khi hơn 1.300 tín đồ thiệt mạng trong nhiệt độ lên tới 51,8 độ C. Saudi Arabia đã huy động hơn 40 cơ quan chính phủ và 250.000 công chức vào cuộc với nỗ lực giảm rủi ro liên quan đến nhiệt độ khắc nghiệt. Tuần trước, Bộ trưởng Bộ Hajj và Umrah, Tiến sĩ Tawfiq bin Fawzan Al-Rabiah cho biết, các khu vực râm mát đã được mở rộng thêm 50.000m², hàng nghìn nhân viên y tế và người ứng cứu đầu tiên sẽ được triển khai và hơn 400 điểm cung cấp nước ngọt sẽ được lắp đặt.

Công nghệ AI mới nhất vào cuộc

Chính quyền Saudi Arabia cho biết, họ đang sử dụng các công nghệ AI mới nhất để xử lý khối lượng dữ liệu và hình ảnh khổng lồ, bao gồm cả dữ liệu và hình ảnh do một đội máy bay không người lái (UAV) mới triển khai trên khắp thánh địa Mecca cung cấp.

AI đã chứng minh được tầm quan trọng của mình trong việc xử lý hình ảnh từ khoảng 15.000 camera trải khắp thành phố Mecca và các vùng lân cận, sử dụng phần mềm được thiết kế đặc biệt để phát hiện các điểm bất thường trong chuyển động của đám đông hoặc dự đoán tình trạng tắc nghẽn. Công nghệ tiên tiến này cũng giúp theo dõi hơn 20.000 xe buýt chở các tín đồ giữa các địa điểm linh thiêng khác nhau. “Tại Trung tâm điều khiển Mecca, chúng tôi sử dụng các camera đặc biệt được tăng cường bằng AI để phân tích các chuyển động, khu vực có lưu lượng giao thông cao và dự đoán hành vi của đám đông”, Mohamed Nazier, Tổng giám đốc Cơ quan Giao thông Vận tải của thành phố Mecca giải thích. Cơ quan này đã thiết lập trung tâm điều khiển tại Mecca, nơi các nhóm sử dụng các công cụ công nghệ cao, bao gồm AI, để bảo đảm giám sát 24/24 giờ.

Theo ông Nazier, mục tiêu chính là tránh tai nạn giữa người đi bộ và phương tiện, hợp lý hóa việc đi lại và giúp những người hành hương không phải đi bộ dưới ánh nắng gay gắt. Ông Nazier giải thích rằng, vào thời điểm cao điểm của lễ hành hương Hajj, khoảng 17.000 xe buýt sẽ cùng lúc di chuyển đến các địa điểm linh thiêng. Việc quản lý đám đông đã chứng minh là điều rất cần thiết bởi lẽ trong quá khứ, đặc biệt vào năm 2015 đã xảy ra một vụ giẫm đạp khiến khoảng 2.300 người tử vong.

“Trung tâm điều khiển Mecca là con mắt của chúng tôi trên mặt đất. Chúng tôi có hơn 15.000 camera tại các địa điểm linh thiêng, camera thông minh... trên mọi con đường và lối đi dành cho người đi bộ. AI giúp phát hiện các tình huống khẩn cấp trước khi chúng xảy ra, đồng thời có thể ước tính số lượng người có mặt tại một địa điểm nhất định. AI đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc tổ chức lối vào Nhà thờ Hồi giáo Lớn Al-Majid al-Haram và đánh giá sức chứa của nhà thờ”, Mohammed al-Qarni, người phụ trách lễ hành hương Hajj và Umrah của Cơ quan Giao thông Vận tải, nhấn mạnh. Đầu năm nay, trong tháng lễ Ramadan linh thiêng, hệ thống này đã giúp xác định thời điểm tạm dừng lối vào khi Nhà thờ Hồi giáo Lớn Al-Majid al-Haram đạt đến sức chứa tối đa.

Bên cạnh đó, để phát hiện những tín đồ chưa nhận được giấy phép đăng ký hành hương, chính quyền Saudi Arabia đã triển khai một đội UAV mới và camera nhiệt thông minh để theo dõi lối vào Mecca. Theo Trung tướng Mohammed al-Bassami, Tổng giám đốc Cơ quan An ninh Công cộng, những công nghệ này cực kỳ hữu ích, cho phép cơ quan thực thi pháp luật xác định những người vi phạm thông qua một trung tâm điều hành.

Trung tướng Mohammed al-Bassami cũng cho biết, giấy phép chính thức tham gia lễ hành hương Haji được phân bổ tới các quốc gia theo hệ thống hạn ngạch và sau đó được phân phối bằng cách rút thăm. Giấy phép này cho phép tín đồ Hồi giáo tiếp cận cơ sở hạ tầng được thiết kế để giúp lễ hành hương dễ dàng hơn, bao gồm cả lều có máy lạnh.

Nhưng ngay cả đối với những người xin được giấy phép hành hương, chi phí đắt đỏ cũng khiến họ phải lùi lại thời gian thực hiện tâm nguyện của mình. Một số người phải đi theo một tuyến đường không bình thường, rẻ hơn nhiều nhưng cũng rủi ro hơn. Theo chính quyền Saudi Arabia, 83% trong số 1.301 người hành hương tử vong vào năm 2024 đều không có giấy phép. Do vậy, năm nay, ngoài các biện pháp nghiêm ngặt đối với những người hành hương trái phép, một chiến dịch đang được phát động bằng cách dán trên các bảng quảng cáo và gửi tin nhắn hằng ngày, nhắc nhở người hành hương về các hình phạt: Mức phạt tăng gấp đôi lên 20.000 rial (khoảng 5.000USD), kèm theo lệnh cấm nhập cảnh vào Saudi Arabia trong 10 năm.

MINH NHI