Khổ tận
Năm 2006, sau một đêm giông gió, 2ha mía đổ gãy hết, gia đình ông Nguyễn Thái Hoàng đã trắng tay. Trong lúc "khổ tận", ông vẫn mơ đến ngày "cam lai". Muốn có "cam lai" thì trước hết phải trồng...cam. Ý nghĩ ấy lóe lên trong đầu ông sau những đêm trắng nghĩ suy về hướng làm ăn mới.
Thế là, ông Hoàng lặn lội đi khắp nơi để thăm quan, học hỏi các mô hình trồng cam. Ông kể: Tôi đi khắp nơi, cứ nơi nào thấy bảo có vườn lớn là tôi đến xem. Rồi tôi thế chấp nhà cửa, vay vốn mua 400 cây giống về trồng trên 2ha đất của gia đình.
Cả nhà ông lúc này lâm vào cảnh nợ vài chục triệu đồng một lúc. "Vài chục triệu ngày đó to vô cùng, nhất là với gia đình nông dân như chúng tôi. Cuộc sống vốn đã khó khăn nay lại càng thêm túng thiếu. Rồi 3 đứa con lại đang tuổi ăn học. Vợ tôi lúc ấy đêm nào cũng khóc"-ông hồi tưởng lại.
Trồng cam vất vả. Khi thời tiết không thuận lợi, mưa nhiều ảnh hưởng đến thời điểm nở hoa là gia đình ông lại ăn không ngon ngủ không yên. "Cây nó có yên thì mình mới yên được. Trồng cam như nuôi con mọn, ngày nào cũng phải kiểm tra cây, theo dõi tình hình và để phát hiện sớm sâu bệnh. Đặc biệt, điều quan trọng nhất là các kỹ thuật phải làm đúng thời điểm và đúng quy trình, ông Hoàng nói.
Lúc bắt đầu trồng, chỉ có hai vợ chồng ông Hoàng làm với mục tiêu 2ha đất phải được dọn sạch cỏ, cày bừa kĩ, chia lô, rạch hàng, đào hố và bón phân lót. Công việc này mất cả tháng trời. Hai vợ chồng ông khi đó cũng gần 50 tuổi, đêm về xương khớp uể oải, đau nhức.
Ông kể tiếp, trồng xong cam, việc đầu tiên là cần phải tưới nước cho cây ngay. Tùy điều kiện sinh trưởng và thời tiết để tưới. Nếu trời nắng hạn tưới thì tưới 1 lần/ngày. Chúng tôi lại gánh nước từ dưới chân đồi lên để tưới từng cây. Ở mỗi độ tuổi, cây lại cần được bón từng mức độ khác nhau. Một tháng trước khi cây ra hoa phải phun thuốc một tuần/1 lần. Hoa của cây cam rất nhiều nhưng tỷ lệ đậu quả thường thấp, dưới 10% tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, chăm bón và đặc điểm giống. Do đó thời kỳ nụ, hoa, quả non tôi phải tỉa bớt các hoa hỏng, những hoa quả non ra muộn và ở các vị trí không thích hợp. Sau khi cây đã đậu quả từ 6-8 tuần, phải tiếp tục bón tiếp. Đợt bón cuối cùng là trước khi thu hoạch từ 1-2 tháng.
Việc tỉa cành, tạo tán cũng cần được tiến hành thường xuyên. Hai vợ chồng ông lại đi đến từng cây để cắt bỏ những cành khô, cành tăm, cành mọc yếu và những cành bị sâu bệnh gây hại.
4 năm sau, đến thời kỳ cam bắt đầu cho ra lứa quả đầu tiên. Cả nhà hồi hộp chờ đợi mòn mỏi nhưng không thấy cây nào đậu quả. Ông tá hỏa chạy đôn chạy đáo đi tìm hiểu khắp nơi mới vỡ lẽ: Cây không có quả là do kỹ thuật xử lý gốc làm chưa đúng, phải đúng thời điểm thì cây mới ra hoa đậu quả.
"Lúc đó chúng tôi rất suy sụp. Nhưng rồi tự động viên nhau không nản chí, cả nhà lại cùng nhau xắn tay vào chăm bón, chờ đợi mùa sau"-ông chia sẻ.
Ông Hoàng tìm mua sách và tài liệu về cây có múi về đọc. Bằng sự giúp đỡ chỉ bảo tận tình của các cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cao Phong qua các lớp tập huấn về cây có múi, cộng với những kinh nghiệm có được từ mùa trước, lần này gia đình ông Hoàng đã thành công. Thấy từng chùm cam chín mọng, cả nhà mừng rớt nước mắt. Ngày "cam lai" đã đến rồi.
Ngày "cam lai"
Cao Phong bây giờ cứ đến mùa thu hoạch cam là xe chở nông sản lại xếp hàng, kéo dài thượt. Nhà nào nhà nấy thi nhau sắm xe ôtô để các gia đình "tỷ phú nông dân" đi chở hàng hóa, đi chơi. Gia đình ông Hoàng cũng vừa sắm ô tô năm ngoái.
Ông Nguyễn Thái Hoàng vui mừng thu hoạch cam.
Trồng cam không khác con mọn. Trồng cam nếu lơ là không đổ công đổ sức mà cứ giữ suy nghĩ "trời sinh voi trời sinh cỏ" thì vẫn có thu hoạch đấy, nhưng chỉ thu bằng nửa nhà bên là nhiều. Phải chăm bón kỹ lưỡng. Nếu chăm tốt có cây lên tới 2, 3 tạ quả. " Giờ dẫm trên đất vườn là chúng tôi có thể biết đất thiếu gì, thừa gì, cây cam no hay đói, từ đó chăm bón, tưới tiêu cho hợp lý. Rồi công đoạn tạo tán, tỉa cành cho cam cũng là một công đoạn quan trọng. Cam phải có tán dày, sum xuê, lá dày, xanh thẫm", ông Hoàng nói.
Từ 400 cây ban đầu, bây giờ vườn cam của gia đình ông Hoàng đã lớn mạnh với 2.000 cây, trong đó chủ yếu là cam lòng vàng. 1 cây cam lòng vàng đến kỳ thu hoạch có thể cho khoảng 1,5 tạ quả. Tính ra 1 cây cam mang lại thu nhập trung bình khoảng 3,5 triệu. Năm vừa rồi, gia đình ông thu lãi 800 triệu đồng.
Cam được trồng rải vụ gồm các giống chín sớm, chính vụ, chín muộn và bắt đầu thu hoạch từ tháng 8 (dương lịch) đến tháng 5 năm sau. Vườn cam của gia đình ông là một trong những vườn đạt tiêu chuẩn VietGAP.
Từ lúc cả gia đình ông bắt đầu trồng cam, đến nay đằng đẵng hơn 10 năm trời đổ công sức sớm hôm. Không phụ công người, nay cây cam đã cho về những trái ngọt. Cam đã "trả ơn" vì những tháng năm vất vả chăm bón cho gia đình ông Nguyễn Thái Hoàng. "Cam còn là ân nhân cứu mạng. Đó là khi tôi phát hiện mình mắc chứng bệnh co thắt, tắc nghẽn động mạch vành. Nếu không có cây cam, có lẽ tôi đã không còn ở trên đời bởi không có kinh phí chữa trị. Cam đã tái sinh và thay đổi cuộc sống của cả gia đình chúng tôi nữa", ông Hoàng xúc động kể.
Giờ đây, vợ chồng ông Hoàng không còn phải vất vả như xưa. Tưới tiêu đã có máy, không còn phải gánh nước. Các công đoạn chăm sóc cây, ông thuê người làm. Mỗi mùa vụ, gia đình ông mang lại cho hàng chục bà con xung quanh có việc làm, kiếm thêm thu nhập.
Dẫu tiền nhiều, xứng danh là "tỷ phú” rồi, nhưng ông Nguyễn Thái Hoàng vẫn chưa một ngày thôi tận tâm tận lực, chưa một ngày rời xa mảnh đất của mình. "Kiếm được tiền thật đấy, nhưng suốt đời vẫn bán mặt cho đất bán lưng cho trời thôi. Việc theo dõi cây hàng ngày mình phải tự làm chứ không ai làm hộ được. Bù lại tôi thấy rất vui khi tự mình làm ra những quả cam tươi sạch, thơm ngon tới tay những người tiêu dùng trên cả nước"-ông Nguyễn Thái Hoàng vui vẻ nói.
Bài và ảnh: HOÀNG LIÊN VIỆT