Lạ thật, đơn vị này đóng quân ở đây từ lâu sao không ai biết? Loanh quanh một hồi xe đã cạn nhiên liệu, tôi ghé cây xăng và dò hỏi vu vơ mấy vị khách. Có một bác mặc áo bộ đội sờn vai, nheo mắt nhìn tôi rồi thốt lên: “Ôi trời, sát bên thôi!”. Hướng dẫn đường đi cho tôi cặn kẽ, bác còn cười bảo: Lần sau nếu quên thì cứ hỏi đường tới chỗ bộ đội hải quân. Nhớ nhé, vậy bà con mới biết!
Thật vậy, phần lớn người dân thành phố Long Xuyên vẫn quen gọi chiến sĩ Lữ đoàn giang thuyền 962 là bộ đội hải quân, vì màu áo, trang phục đó có lẫn vào đâu được ở nơi vốn nằm sâu trong đất liền này. Còn nữa, đơn vị lại đóng quân bên dòng sông lớn, ngay ở đoạn “cua” quanh năm nước chảy siết, trên bến còn neo đậu nhiều loại tàu, thuyền…
Cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 962 với môn thể thao đặc chủng “Đi cầu sóng”.
Lữ đoàn giang thuyền 962 được Trung ương Cục miền Nam ra quyết định thành lập vào ngày 19-9-1962, có nhiệm vụ tổ chức các bến bãi, tiếp nhận, cất giữ, vận chuyển vũ khí từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của đơn vị luôn một lòng tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, cùng với Đoàn 125 làm nên huyền thoại “Đường Hồ Chí Minh trên biển”, chi viện kịp thời cho chiến trường, góp phần to lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Tập thể Lữ đoàn 962 cùng bốn đơn vị bến và tám cá nhân lập thành tích đặc biệt xuất sắc đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Đó là truyền thống quý báu của đơn vị, không ngừng được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ tiếp tục phát huy.
Hiện nay Lữ đoàn 962 là đơn vị binh chủng đặc thù của Quân khu 9, ngoài nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Lữ đoàn 962 còn được Tư lệnh Quân khu 9 giao nhiệm vụ kiêm nhiệm phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.
Là đơn vị binh chủng đặc thù (giang thuyền), Lữ đoàn 962 còn bổ sung, điều chỉnh hợp lý các nội dung huấn luyện của Quân chủng Hải quân cho phù hợp với tình hình thực tế. Cán bộ, chiến sĩ của đơn vị thường xuyên luyện tập những môn thể thao đặc chủng để rèn luyện sức chịu đựng và khả năng di chuyển trên tàu như: Đi cầu sóng, đu quay, vòng lăn di động, bơi… Thiếu tá Trần Hồng Dân, Phó chủ nhiệm chính trị Lữ đoàn nói: “Một điểm khác biệt so với các đơn vị khác trong quân khu là khi chọn chiến sĩ mới, chúng tôi phối hợp với địa phương đặt ra một trong những tiêu chí hàng đầu là phải… biết bơi!”. Chiến sĩ Võ Minh Đăng, Đại đội 4, Tiểu đoàn 2, tâm sự: “Khi còn ở nhà tôi chỉ biết bơi theo quán tính, vào đơn vị được huấn luyện bài bản, tôi đã bơi thuần thục, biết cách tiếp cận cứu người bị nạn trên sông nước”.
Đoạn sông Hậu chảy qua khu vực Lữ đoàn 962 đóng quân mùa nào trông cũng rộng thênh thang, càng về cuối năm khi nước trên thượng nguồn sông Mê Kông đổ về hoặc những đợt triều cường nước càng chảy xiết. Năm 2016 vừa qua nước lũ ít, mưa giông, lốc xoáy cũng không diễn biến phức tạp nhưng công tác ứng trực của đơn vị lúc nào cũng sẵn sàng. Thượng úy Nguyễn Huy Long, Đại đội trưởng Đại đội 1, Tiểu đoàn 1 cho biết: “Đoạn sông chảy qua khu vực đơn vị đứng chân nhìn bề mặt thấy có vẻ bình thường nhưng thường xuyên xuất hiện nước xoáy. Bên cạnh đó, phương tiện giao thông thủy qua đây cũng nhiều, cả ngày và đêm, nên chiến sĩ làm nhiệm vụ canh trực phải hết sức tập trung”.
Để đạt hiệu quả cao trong công tác phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, nhiều trường hợp giả định sát với thực tế đã được Lữ đoàn 962 xây dựng và tổ chức luyện tập xử lý thường xuyên. Bên cạnh đó, đơn vị còn thành lập các đội cứu hộ, cứu nạn được huấn luyện chu đáo. Nếu như trước đây, việc huấn luyện cứu hộ, cứu nạn chủ yếu tại cầu cảng thì hiện nay đơn vị xây dựng nhiều phương án, tình huống như thật diễn ra trên sông để bộ đội luyện tập. Tổ chức huấn luyện trong mọi điều kiện thời tiết, kể cả ban đêm để bộ đội rèn luyện thêm kỹ năng xử lý các phương án khó khăn, phức tạp.
Theo Đại tá Trần Văn Nước, Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 962, ngoài chương trình huấn luyện chung, đơn vị đã tận dụng những đợt bảo quản, sữa chữa phương tiện, các chuyến công tác… để xây dựng, lồng ghép kế hoạch huấn luyện nhằm nâng cao trình độ chỉ huy, điều động phương tiện, nhất là đối với các đồng chí sĩ quan trẻ. “Làm như vậy, cán bộ, chiến sĩ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật vừa được cọ sát với thực tế, lại vừa góp phần tiết kiệm, khắc phục những khó khăn về kinh phí chi cho công tác huấn luyện”, Đại tá Trần Văn Nước chia sẻ.
Luyện tập phương án cứu vớt người gặp nạn trên sông.
Chúng tôi có mặt trên tàu kéo L168 số hiệu 18-31-04 thuộc Tiểu đoàn 2 do Thiếu tá QNCN Nguyễn Đình Xuân làm thuyền trưởng trong một cuộc luyện tập xử lý tình huống. Trên sông xuất hiện hai ghe chở hàng của người dân chạy ngược chiều nhau trong khi trời đang có mưa to, xuất hiện gió lớn, tầm nhìn hạn chế. Bất ngờ, hai phương tiện đâm va vào nhau, một ghe có dấu hiệu bị chìm, trên ghe lúc này có đôi vợ chồng và một cháu nhỏ. Ngay lập tức, đơn vị điều động lực lượng gồm tàu kéo L168 và ca nô cứu hộ, cứu nạn ST520 khẩn trương triển khai lực lượng tiếp cận, thực hiện lai kéo ghe bị nạn và cứu người. Thiếu tá Nguyễn Đình Xuân nhanh chóng điều khiển tàu L168 tiếp cận ghe bị nạn (lúc này được xác định đã bị “chìm”) và chỉ huy bộ đội thực hiện các thao tác lai kéo. Cùng lúc đó, ca nô ST520 phát hiện người gặp nạn có dấu hiệu đuối nước. Bộ đội trên ca nô ném phao về phía người bị nạn và bơi đến tiếp cận, nhanh chóng đưa người lên ca nô sơ cứu ban đầu, sau đó “nạn nhân” được chuyển về tuyến sau tiếp tục điều trị. Ghe gặp nạn cũng được lai kéo về cảng an toàn.
Vào đầu tháng 4-2016, nhờ thuần thục các tình huống giả định và xử lý tốt tình huống phát sinh mà Tàu 18-31-04 đã ứng cứu kịp thời một sà lan gặp nạn trên đoạn sông gần nơi đơn vị đóng quân. Trò chuyện với chúng tôi qua điện thoại, ông Nguyễn Văn Linh (huyện Cần Đước, tỉnh Long An), thuyền trưởng sà lan số hiệu LA 05778 nhớ lại: “Lúc ấy tôi đang điều khiển phương tiện thì gặp dòng nước chảy xiết, đầu kéo sà lan bị chết máy nên mất khả năng điều khiển, bị lật úp. Cũng may được cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 962 phát hiện, cho tàu đến lai dắt, kéo sà lan gặp nạn vào bờ an toàn. Nếu không có bộ đội ứng cứu thì những người trên tàu chúng tôi không biết sẽ ra sao”.
Được biết trước đó, thực hiện cuộc vận động xây dựng Văn hóa giao thông với bình yên sông nước (giai đoạn 2011-2015), Lữ đoàn 962 đã triển khai lực lượng, phương tiện tổ chức hàng chục lần cứu hộ, cứu nạn trên sông. Có 14 phương tiện gặp sự cố, 37 người dân gặp nạn được đưa vào bờ an toàn. Bên cạnh đó, đơn vị còn tham gia 3 vụ chữa cháy lớn ven và trên sông, di dời 76 hộ dân ra khỏi vùng sạt lở nguy hiểm, đào đắp hơn 300m đê bảo đảm an toàn cho người dân sống ven sông nước.
Đứng chân trên địa bàn đầu nguồn lũ của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, những năm qua Lữ đoàn 962 đã thể hiện tốt vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Những hoạt động âm thầm của Lữ đoàn là nguồn cơn để người dân nơi đây gọi khúc sông Hậu chảy qua khu vực đứng chân của Lữ đoàn là "dòng xoáy bình yên".
Bài và ảnh: HỒNG BỈNH HIẾU