Aretha Franklin - “Nữ hoàng nhạc Soul”

“Nữ hoàng nhạc Soul”

Được mệnh danh là “Nữ hoàng nhạc Soul”, Franklin đã bán được hơn 75 triệu bản thu âm và giành 18 giải Grammy trong sự nghiệp âm nhạc của mình. Bà đã 77 lần lọt vào top bảng xếp hạng US Billboard Hot 100 và bảng xếp hạng những ca khúc R&B hay nhất. Franklin là nữ nghệ sĩ đầu tiên được vinh danh trên Đại sảnh danh vọng Rock and Roll. “Aretha Franklin không chỉ là nữ nghệ sĩ hát nhạc Soul hay nhất những năm 60 của thế kỷ trước mà còn là một trong những giọng ca có sức ảnh hưởng và tầm quan trọng bậc nhất trong lịch sử nhạc pop thế giới”, Tạp chí Rolling Stone nhận xét.

Aretha Franklin trong buổi biểu diễn cuối cùng, tháng 11-2017. Ảnh: Getty Images

Aretha Franklin sinh ngày 25-3-1942 tại Memphis, bang Tennessee, Hoa Kỳ. Năm Franklin 4 tuổi, gia đình bà chuyển đến Detroit, Michigan. Chính tại đây, tài năng âm nhạc thiên phú của Franklin được phát hiện. Với sự dẫn dắt của người cha làm thuyết pháp trong nhà thờ New Bethel, khi 10 tuổi, cô bé Franklin bắt đầu tham gia hát phúc âm, đảm nhiệm vai trò solo tại nhà thờ. Từ đây, con đường âm nhạc của Franklin hình thành.

Rong ruổi theo cha lưu diễn cùng đội hát thánh ca nhà thờ, Aretha Franklin được tiếp xúc với nhiều ngôi sao ca nhạc như Mahalia Jackson, Sam Cooke. Năm 14 tuổi, bà ký hợp đồng thu âm đầu tiên với hãng JVB. Songs of faith (tạm dịch: Những ca khúc của niềm tin) là album đầu tay đưa bà đến với công chúng. Năm 1960, Franklin lọt vào mắt xanh tay săn nghệ sĩ nổi tiếng John Hammond của hãng thu âm Columbia. Hammond cũng chính là người phát hiện ra những giọng ca vàng như Billie Holiday, Bob Dylan và Bruce Springsteen. Tuy nhiên, phải đến năm 1966, khi về đầu quân cho Atlantic, tên tuổi của Aretha Franklin mới thực sự tỏa sáng. Hàng loạt các ca khúc của bà tạo được dấu ấn trong làng nhạc thế giới như Respect (tạm dịch: Ngưỡng mộ), (You make me feel like) a natural woman (tạm dịch: Anh khiến em cảm thấy mình tựa như một người phụ nữ bình dị), I say a little prayer (tạm dịch: Em cầu nguyện một chút cho anh).

Nhắc đến Respect là nhắc đến Aretha Franklin. Bài hát mang ý nghĩa biểu trưng như một tuyên ngôn của những người Mỹ gốc Phi và nữ giới trong xã hội. Nói về Respect, Franklin chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Tạp chí Vogue năm 2015: “Không chỉ đối với tôi hay phong trào về dân quyền, nữ quyền, sự tôn trọng có ý nghĩa quan trọng với tất cả mọi người. Tôi đã từng được hỏi rằng có bản thu âm nào tôi muốn lưu giữ suốt đời không, câu trả lời đó chính là Respect. Bởi vì mọi người đều muốn có sự tôn trọng, kể cả trẻ em, thậm chí cả những đứa trẻ sơ sinh. Là con người, chúng ta xứng đáng có được sự tôn trọng lẫn nhau”.

Cống hiến không ngừng nghỉ

Sau quãng thời gian ngắn của thập niên 1970 không tạo thêm những dấu ấn nào trong sự nghiệp, sang những năm của thập niên 1980, một Aretha Franklin đầy tài năng, bản lĩnh và trí tuệ lại làm làng nhạc thế giới bừng tỉnh. Bà bắt tay với hãng Arista, hợp tác cùng các danh ca tên tuổi như George Benson, George Michael. Năm 1982, Franklin phát hành album Jump to it (tạm dịch: Nhảy tới đó), ngay lập tức soán ngôi vị số 1 trong các bảng xếp hạng R&B. Năm 1985, album Who’s Zoomin’ who? (tạm dịch: Ai đang dò xét ai đây) của Franklin tấn công mạnh mẽ trên các bảng xếp hạng nhạc Pop, tiêu thụ hàng triệu bản trên toàn thế giới. Hai ca khúc Freeway of love (tạm dịch: Xa lộ tình yêu) và Who’s zoomin’ who? đưa Aretha Franklin trở lại top 10 những nghệ sĩ hát nhạc Pop hay nhất. Bản song ca với George Michael I knew you were waiting (for me) (tạm dịch: Em biết anh vẫn chờ em) trong album Aretha phát hành năm 1986 cũng nhanh chóng trở thành bản hit số 1 trong các bảng xếp hạng.

Franklin liên tục cho ra mắt các album âm nhạc và tham gia biểu diễn trên các sân khấu lớn nhỏ thập niên 1980 và 1990. Năm 1994, bà được nhận giải Grammy cho thành tựu trọn đời. Bà cũng vinh dự được các đời tổng thống Hoa Kỳ mời biểu diễn trong những sự kiện lớn như dạ tiệc tại Nhà Trắng, lễ nhậm chức tổng thống… Lần cuối cùng người yêu nhạc được thấy bà cầm micro là vào ngày 7-11-2017, trong buổi gala kỷ niệm 25 năm thành lập Quỹ bảo trợ Elton John tại thành phố New York. Nhiều buổi biểu diễn sau đó đều phải hủy theo yêu cầu của bác sĩ điều trị cho bà.

Thế hệ các ca sĩ dòng nhạc R&B sau này như Natalie Cole, Whitney Houston, Mariah Carey hay Alicia Keys đều thừa nhận rằng chính Aretha Franklin đã ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp âm nhạc của họ. Nghệ sĩ Mary J. Blige đã phải thốt lên: “Aretha Franklin là món quà Chúa trời ban tặng. Để bộc lộ bản thân qua các tác phẩm âm nhạc, không ai có thể làm tốt hơn bà ấy. Aretha Franklin chính là lý do vì sao phụ nữ muốn hát”.

DIỆP ANH