Theo tính toán, tỷ lệ trúng giải độc đắc Powerball 1,5 tỷ USD của Mỹ là 1 trên 292 triệu. Tuy nhiên, đó mới chỉ là con số trên trang web của Powerball. Còn trên thực tế, tỷ lệ này có thể thấp hơn rất nhiều. Người ta đã đem tỷ lệ được công bố so sánh với những tỷ lệ cực thấp khác. Ví dụ, xác suất một người bị sét đánh là 1/1,19 triệu. Như vậy, khả năng một người bị sét đánh còn cao hơn khoảng 246 lần so với việc trúng số Powerball. Một ví dụ khác, cơ hội trúng giải độc đắc của xổ số Powerball cũng giống như việc tung đồng xu và nhận được mặt ngửa 28 lần liên tiếp. Ngay cả những người lạc quan nhất cũng hiểu rằng đây là điều gần như không thể.

Tại Việt Nam, chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, hình thức xổ số Mega 6/45 của Vietlott đã “gây bão” trong xã hội với những giải thưởng lên tới hàng chục tỷ đồng. Theo tính toán, với Mega 6/45, người chơi chỉ có 1 trong 8.145.060 cơ hội để trúng giải. Tỷ lệ này tuy cao hơn so với Powerball nhưng nếu so với những xác suất khác thì cũng thấp hơn đáng kể. Ví dụ, xác suất chết vì bị ong đốt là 1/6,1 triệu, xác suất chết chỉ vì thuận tay trái là 1/4,4 triệu, xác suất trở thành ngôi sao điện ảnh là 1/1.505.000, xác suất chết vì tai nạn máy bay là 1/1 triệu… Thế nhưng, khi giải thưởng càng cao, tỷ lệ trúng càng thấp thì người ta mua xổ số lại càng nhiều. Nhiều người chơi xổ số biết rằng họ sẽ không trúng số độc đắc nhưng vẫn tìm kiếm lối thoát cho cuộc sống hằng ngày của mình bằng cách mua vé số.

leftcenterrightdel
Tỷ lệ trúng giải độc đắc Powerball càng thấp, người ta lại mua vé số càng nhiều. Ảnh: USmagazine.
Có rất nhiều lý do giải thích cho “nghịch lý” này.

Thứ nhất, theo Giáo sư Rô-bớt Uy-li-am (Robert Williams), Đại học Lét-brít-giơ (Lethbridge), Mỹ, đó là hiệu ứng "suýt bỏ lỡ". Hiệu ứng này khiến người ta cảm thấy như mình sắp sửa chiến thắng và muốn thử lại lần nữa dù cơ hội vô cùng nhỏ nhoi. Tỷ lệ trùng cả 6 con số của giải Powerball là 1 trên 292 triệu. Nhưng tỷ lệ trùng một nửa, tức 3 con số chỉ khoảng 1 trên 600. Vấn đề nằm ở chỗ, khi người ta trúng được 3 con số, họ sẽ nghĩ giải độc đắc đã đến "rất gần" và nhanh chóng tiếp tục cuộc chơi. Lý do thứ hai thuộc về năng lực tư duy. Nhờ tiến hóa, loài người có thể hiểu ý nghĩa các con số. Ai cũng biết sự khác biệt giữa một đội quân 100 lính và một đội quân 1.000 lính. Tuy nhiên, nếu đối mặt với những con số vượt ra ngoài khoảng này, bộ não lại rất khó hình dung. Trên thực tế, đối với hầu hết bộ não con người, xác suất 1 trên 292 triệu và 1 trên 100.000 là như nhau. Cảm tính về sự sẵn có cũng là một lý do “xúi” người ta mua xổ số. Đây là thuật ngữ miêu tả cách con người đánh giá quá cao khả năng xảy ra một sự kiện dựa trên những ký ức mạnh mẽ về sự kiện đó. Chỉ ai chiến thắng mới xuất hiện trên trang nhất các báo, còn kẻ thua cuộc thì không bao giờ. Điều này càng khiến câu chuyện chiến thắng khắc sâu trong tâm trí mỗi người và tô hồng cho khả năng kiếm được món hời khổng lồ.

Tuy nhiên, việc trúng giải độc đắc chưa chắc đã đem đến hạnh phúc như người ta vẫn mơ ước. Năm 1978, ba nhà nghiên cứu tại Đại học Noóc-oét-tơn (Northwestern) và Đại học Ma-sa-chu-xét (Massachusetts) đã điều tra hai nhóm người rất khác nhau về hạnh phúc trong cuộc sống: Những người chiến thắng giải xổ số Illinois State (có giải thưởng dao động từ 50.000-1.000.000USD) và các nạn nhân của một vụ tai nạn thảm khốc, những người hiện bị liệt nửa người hoặc liệt tứ chi. Kết quả nghiên cứu đã đem lại sự ngạc nhiên đến sửng sốt vì các kết quả đi ngược lại với những gì người ta vẫn nghĩ. Tính trung bình, chỉ số xếp hạng hạnh phúc từ những thú vui đời thường của nhóm những người trúng xổ số là 3,33 trên 5, trong khi nhóm các nạn nhân bị tai nạn đạt đến 3,48. Báo cáo phân tích, niềm vui sướng khi trúng thưởng giải xổ số lớn cuối cùng rồi cũng sẽ tiêu tan. Những điều vô cùng có ý nghĩa với người chiến thắng trong quá khứ sẽ sớm trở nên mất dần ý nghĩa trong hiện tại và thành vô nghĩa trong tương lai khi người ta cứ mải mê tìm kiếm những giá trị mới có ý nghĩa tích cực với cuộc sống hiện nay. Vì vậy, khi người trúng số trở nên quen với những thú vui bổ sung có thể được thực hiện bởi sự giàu có mới của họ, những thú vui có ít trải nghiệm căng thẳng và không còn đóng góp quá nhiều vào mức độ chung của họ về hạnh phúc. Điều này có nghĩa là những thứ mới mẻ, thú vị, sáng sủa vừa đến với cuộc đời người trúng số, như công việc tốt, quần áo đẹp, hay người bạn đời, làm người ta vui vẻ hồ hởi cho đến khi thực sự phát ngấy với những điều tốt đẹp đổ về hằng ngày.

DƯƠNG TÚ (theo Business Insider)