Ngoài hàng chục tập thơ và trường ca, ông còn viết tiểu thuyết và truyện ngắn, tiểu luận… Đặc biệt, cuốn tiểu thuyết “Chí Phèo mất tích” và truyện ngắn “Chuyện riêng của Sư trưởng” của Nguyễn Đức Mậu xuất bản từ hơn 20 năm trước, đến nay còn được nhiều người tìm đọc. Ông đã được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học-Nghệ thuật cùng nhiều giải thưởng văn chương uy tín trong nước và quốc tế.

Nhưng nhà thơ Nguyễn Đức Mậu còn… nổi tiếng ham mê môn “thể thao vua” vào loại nhất nhì đội ngũ các nhà văn áo lính của Tạp chí Văn nghệ Quân đội trước đây. Thời còn đội bóng đá Thể Công, không có trận nào của đội này diễn ra ở Hà Nội mà ông vắng mặt. Và ông có nhiều câu thơ viết về bóng đá như nói hộ nỗi niềm của hàng triệu tín đồ túc cầu:

Trái bóng tròn nỗi đam mê cuồng nhiệt

Lăn và bay trên khắp ngả địa cầu

Tôi muốn được thảnh thơi trên sân cỏ

Cho ngày dài vơi bớt nỗi lo âu…

Tháng 10 năm 2001, Nguyễn Đức Mậu được trao Giải thưởng Văn học Đông Nam Á. Đây là giải thưởng được tổ chức thường niên tại Thái Lan. Trước ngày lên đường nhận giải, nhà thơ có hai việc băn khoăn: Một là ông không hề biết nửa chữ tiếng Anh, tiếng Thái cũng thế. Hai là theo gợi ý của lãnh đạo Hội Nhà văn Việt Nam, trong diễn văn đáp từ, ông nên nhắc đến một số thành tựu văn học của nước chủ nhà, theo phép… ngoại giao.

Việc thứ nhất giải quyết khá nhanh: Ông mang theo cô con gái rượu, vừa là thưởng cho cháu chuyến du lịch vì mới nhận tấm bằng đỏ cử nhân Anh văn, vừa làm phiên dịch cho bố. Việc thứ hai thì quả là… bất khả thi, vì quả thật lâu nay ông ít quan tâm tìm hiểu về nền văn học Thái Lan, cả truyền thống lẫn hiện đại, mà nguyên nhân một phần cũng bởi ông “mù” ngoại ngữ.

Ngày trao giải đã đến gần nên đành tặc lưỡi lên đường. Hôm lên nhận giải, sau phần phát biểu cảm tưởng, cảm ơn Ban tổ chức Giải thưởng và Hoàng gia Thái Lan, ông nói tiếp:

- Tôi không biết nhiều về nền văn học Thái Lan, nhưng tôi biết rất rõ đất nước các bạn là một cường quốc bóng đá trong khu vực Đông Nam Á, với những ngôi sao sáng chói như: Ki-a-ti-xắc, Su-ra-chai, U-ra-út, Na-ti-pông… Đặc biệt tại SEA Games 2001 vừa kết thúc cách đây chưa đầy một tháng, đội tuyển Thái Lan có những cầu thủ ghi tới 5 bàn thắng như Ma-nít Noi-vách và đã giành chức vô địch với bàn thắng như trời giáng của Sắc-đa, ấn định tỷ số 1-0 trong trận chung kết với đội tuyển Ma-lai-xi-a. Vì thế, tôi tin tưởng văn học Thái Lan rồi đây cũng sẽ có những ngôi sao như thế…

Nhà thơ nói đến đâu, cô con gái “dịch đuổi” đến đấy và tiếng vỗ tay cũng “đuổi” theo không ngớt. Không khí phấn khích của trận chung kết bóng đá SEA Games 2001 như sống lại trong hội trường của lễ trao giải văn chương. Tính từ năm 1979-năm đầu tiên trao Giải thưởng Văn học Đông Nam Á-cho đến thời điểm ấy, chưa có bài diễn văn đáp từ nào “lạc đề” mà được hoan hô tán thưởng như vậy!

THẠCH SƠN