Ngôi nhà chung giữa biển

Ấn tượng với tôi khi đến đảo Đá Tây là được tận hưởng cảm giác sống trong không khí sôi động của một làng chài giữa biển khơi. Ở đây, Trung tâm Dịch vụ hậu cần nghề cá đảo Đá Tây (sau đây gọi tắt là Trung tâm) sẵn sàng cung cấp nhu yếu phẩm phục vụ ngư dân vươn khơi dài ngày giống như những gì tôi vẫn thấy ở các làng chài giáp các cảng lớn ở khu vực Nam Trung Bộ và Trung Bộ. Điểm khác biệt lớn nhất ở đây so với các làng chài trong đất liền là luôn có lực lượng cứu hộ thiện chiến trực 24/24 giờ, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ trong bất kể tình huống nào.

Trò chuyện với Thượng tá Lê Hữu Phước, Chỉ huy trưởng đảo Đá Tây và được chứng kiến công việc kiểm tra phương tiện cứu hộ, cứu nạn đầu giờ làm việc buổi sáng, tôi mới thấy hết cái tâm và tinh thần trách nhiệm của những người giữ biển nơi đầu sóng ngọn gió. Chỉ huy trưởng đảo Đá Tây có dáng người nhỏ nhắn, tác phong nhanh nhẹn, nước da đen thổ lộ bí quyết quan trọng nhất để các anh hoàn thành nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn trên biển là tổ chức huấn luyện chặt chẽ và sát thực tế; luôn duy trì nghiêm các chế độ trực, đặc biệt là chế độ sẵn sàng chiến đấu để có tình huống là xử lý được ngay, không để bị động, bất ngờ.

Một góc Âu tàu đảo Đá Tây.

Anh Phước chia sẻ, cứu hộ trên biển là việc khó, vì dễ phát sinh nhiều tình huống, khó lường. Có hôm anh nhận lệnh cứu hộ trong đêm tối, giữa lúc sóng to gió lớn. Trong nhiều lần cứu hộ ngư dân thành công thì cũng có lần chưa mang lại kết quả tốt đẹp. Anh kể, buổi sáng một ngày tháng 8 năm ngoái, khi đang trực chỉ huy thì nhận lệnh đến cứu hộ một tàu cá của ngư dân bị nạn cách đảo vài hải lý. Nhận lệnh, tổ cứu hộ đã dùng xuồng tới hiện trường. Tổ cứu hộ báo về là tàu cá bị mắc cạn, thủng khoang máy, nước ngập máy chính, không còn khả năng hoạt động, tàu có nguy cơ bị chìm. Lúc ấy trên tàu có 15 lao động. Các anh loay hoay tìm phương án để đưa tàu về âu, nhưng đều không được vì không có phương tiện công suất lớn. Đang loay hoay thì có tin tàu trực của Quân chủng Hải quân sắp đến. Tuy nhiên, sau những nỗ lực để cứu kéo, nhưng do các lỗ thủng trên tàu cá ngày càng lớn, không thể khắc phục được, vì vậy các lực lượng tham gia đành phải bỏ lại tàu.

Thượng tá Nguyễn Văn Bách, Chính trị viên đảo Đá Tây quê ở huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng tiếp lời Thượng tá Lê Hữu Phước rằng: Đầu tháng 4-2023, sóng to, gió lớn, hơn 100 tàu cá với hàng trăm ngư dân vào âu tàu tránh trú. Tình hình khá căng vì lúc ấy trên đảo lượng lương thực, thực phẩm có hạn. Tuy nhiên, sau khi nhận được sự tham gia, hưởng ứng của anh em ở các phân đội, mọi khó khăn cơ bản được giải quyết. Thay mặt cán bộ, chiến sĩ, chỉ huy đảo đã hỗ trợ, chia sẻ gạo, mì ăn liền, rau xanh và một số nhu yếu phẩm thiết yếu cho ngư dân trên các tàu cá.

Tại Âu tàu đảo Đá Tây, tôi thấy khá nhiều tàu cá đánh bắt quanh khu vực gần đảo trở về đây. Theo Thượng tá Nguyễn Văn Bách: Những ngày giữa tháng âm lịch, trăng sáng khiến tàu cá của ngư dân không thể khai thác hải sản. Vì thế ngư dân thường tranh thủ vào nghỉ trăng từ 2 đến 3 ngày và bổ sung thêm nhiên liệu, lương thực, thực phẩm.

Hướng mặt ra phía âu tàu, tôi thấy tàu cá BTh 98997 TS lượn một vòng cung rồi từ từ cập vào cầu cảng. Mấy ngư dân nhảy phốc lên bờ, bàn tay nhanh thoăn thoắt cột dây mũi, dây lái vào cọc bích trên cầu cảng. Một lúc sau, bộ phận làm các dịch vụ của Trung tâm cung cấp những dòng đá nhỏ mềm mịn chảy thẳng xuống hầm lạnh của tàu cá để bảo quản hải sản mà ngư dân đánh bắt được. Tàu BTh 98997 TS hành nghề câu cá ngừ đại dương, do ngư dân Võ Thành Trọng quê ở huyện Phú Quý, tỉnh Bình Thuận làm thuyền trưởng. Trước đây, mỗi chuyến đi biển thường kéo dài 20-25 ngày, khi chuẩn bị hết nước đá là tàu phải vào bờ. Có những khi tìm đúng luồng cá mà gần hết nước đá cũng đành chịu vì có câu được cá cũng không thể bảo quản được.

Từ khi Âu tàu đảo Đá Tây đi vào hoạt động, anh Trọng cùng các ngư dân thường ghé vào đảo để tiếp thêm nhiên liệu, nước đá, nước ngọt, lương thực, thực phẩm và một số vật dụng sinh hoạt thiết yếu. Cùng với việc các tàu dịch vụ hậu cần thu mua cá ngay trên biển thì giờ đây mỗi chuyến đi biển có thể kéo dài 2-3 tháng hoặc lâu hơn. Bà con ngư dân giảm bớt chi phí đi lại, tăng thu nhập sau những đợt đánh bắt. “Âu tàu đảo Đá Tây không chỉ tiếp nước ngọt miễn phí mà còn cung cấp nước đá, nhiên liệu, lương thực thực phẩm bằng giá với đất liền nên rất thuận lợi cho bà con ngư dân. Đặc biệt, những lúc bão gió, tàu bị hỏng máy hay có người đau ốm, anh em trên đảo rất nhiệt tình giúp đỡ ngư dân”, anh Trọng nói.

Đánh bắt xa bờ ngư dân luôn phải đối mặt với muôn vàn, khó khăn bất trắc, như: Ốm đau, bệnh tật, tai nạn nghề nghiệp hay những lúc mưa dông, bão gió. Đã có những tai nạn bất ngờ ập đến với ngư dân khiến không ít gia đình mất đi người trụ cột, những người vợ trở thành góa phụ, những đứa trẻ sớm mồ côi cha... “Lấy chồng nghề ruộng em theo/ Lấy chồng nghề biển, hồn treo cột buồm” - câu ca dao như tiếng lòng day dứt của những người vợ nơi đất liền khi chồng đi biển, phần nào nói lên sự hiểm nguy, chênh vênh của những ngư dân đánh bắt xa bờ.

Nhiều năm đánh bắt hải sản trên ngư trường Trường Sa, ngư dân Nguyễn Thái Hưng quê ở tỉnh Bình Thuận, chủ tàu cá BTh 97659 TS không ít lần trực tiếp đối mặt với khó khăn, bất trắc trên biển. Trước đây, mỗi khi máy móc bị trục trặc không thể tự khắc phục thì tàu phải chờ đợi, nhờ tàu bạn kéo về bờ, không chỉ tốn nhiên liệu, mất thời gian đi lại mà còn rất nguy hiểm. Giờ đây, khi có bão, dông gió hoặc tàu bị hỏng hóc anh Hưng lại vào âu tàu để tránh trú và nhờ khắc phục sự cố. Anh Hưng kể: "Tháng tư vừa qua, tàu của tôi bị hỏng trục chân vịt, anh em không khắc phục được. May mà có các lực lượng ở Âu tàu đảo Đá Tây giúp đỡ nên chỉ mất một ngày, tàu lại tiếp tục đi đánh bắt mà không phải về bờ, không bị lỡ chuyến đi biển như trước. Vào đảo là yên tâm lắm, như về nhà mình vậy!".

Từ nhiều năm nay, đảo Đá Tây là điểm đến tiếp tế hậu cần của nhiều tàu cá ngư dân các tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi, Bình Thuận... Gần chục năm gắn bó với đảo Đá Tây, anh Võ Chí Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm đã sửa chữa cho hàng trăm lượt tàu của ngư dân. Mặc dù không thể nhớ hết số lần giúp ngư dân khắc phục sự cố của máy móc nhưng đối với bà con khai thác hải sản trong khu vực, từ lâu anh như người thân trong gia đình. Anh Tuấn cho biết: "Tàu thuyền của ngư dân bị hư hỏng sẽ được hỗ trợ sửa chữa không lấy tiền công. Khi thay thế vật tư, phụ tùng, ngư dân chỉ phải trả tiền bằng với giá trong đất liền. Đặc biệt, không chỉ nhận được sự giúp đỡ trong việc sửa chữa tàu mỗi khi bị hỏng hóc, được hỗ trợ cứu hộ không may gặp sự cố trên biển, ngư dân khi khai thác thủy sản ở khu vực quần đảo Trường Sa còn được các thầy thuốc trên các đảo chăm sóc sức khỏe". Ông Lê Đình Hải, Chủ tịch UBND huyện Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa cho biết: "Thời gian qua, UBND huyện phối hợp với các lực lượng của Quân đội và Trung tâm tích cực hỗ trợ, giúp đỡ ngư dân ra đánh bắt hải sản tại ngư trường quần đảo Trường Sa. Các âu tàu, trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá ở Trường Sa đã và đang hoạt động rất hiệu quả, thường xuyên cứu giúp ngư dân gặp nạn trên biển, sửa chữa tàu thuyền của ngư dân khi bị hỏng hóc”.

Nhiều năm qua, đảo Đá Tây đã và đang mang lại lợi ích thiết thực cho ngư dân, góp phần giảm chi phí nhiên liệu, tăng thời gian bám biển, tăng thêm thu nhập cho ngư dân. Đây không chỉ là nơi thực hiện các dịch vụ hậu cần nghề cá mà còn là nơi tránh trú an toàn, là điểm tựa vững chắc giúp ngư dân vươn khơi đánh bắt xa bờ để phát triển kinh tế, khẳng định ngư trường và chủ quyền của nước ta từ bao đời nay.

Bài và ảnh:  HOÀNG TRIỆU