Những "bảo mẫu" của công nghệ 4.0

Khi Binh chủng TTLL được xây dựng tiến thẳng lên hiện đại, sứ mệnh của Nhà máy Z.755 được nâng lên một tầm cao mới. Chúng tôi đã có những trải nghiệm khó quên cùng các đồng đội trong môi trường lao động đặc thù này. Họ là những “bảo mẫu” tài năng, đầy nhiệt huyết, sáng tạo và cống hiến của công nghệ 4.0...

Những “bảo mẫu” trong “bộ não” sáng tạo

Thành thật mà nói, với công nghệ thông tin, tôi chỉ là dạng “amateur”. Có mỗi cái smartphone mà xài tới xài lui cũng chỉ biết mấy thao tác phổ thông, trong lúc công nghệ tích hợp của nó có đến hàng trăm ứng dụng khác nhau, huống hồ là những chuyện to tát khác. Thế nên khi đặt chân đến Nhà máy Z.755, mặc dù được Đại tá Nguyễn Ngọc Anh, Chính ủy nhà máy, vốn là bạn học cùng lớp báo chí với tôi từ 20 năm trước khích lệ, trang bị trước cho những kiến thức cần thiết, tôi vẫn thấy áp lực, khó khăn. Lâu nay, nhắc đến nhà máy, chúng tôi biết đó là trung tâm bảo đảm kỹ thuật TTQS cấp chiến lược của quân đội. Những năm gần đây, nhà máy được đầu tư xây dựng hiện đại hóa, đồng bộ hóa, thực hiện nhiệm vụ chế tạo, sản xuất, sửa chữa lớn, cải tiến, hiện đại hóa các loại trang thiết bị TTLL quân sự cho các đơn vị trong toàn quân. Nay, được đến tận nơi làm việc của các chuyên gia, kỹ sư đầu ngành về TTQS, được sự hướng dẫn của các kỹ sư, kỹ thuật viên, chúng tôi mới phần nào hiểu được công việc “bếp núc” của môi trường lao động đặc thù này. “Tìm hiểu những thứ này, được các anh hướng dẫn tận tình thế, chúng tôi còn thấy khó hiểu, huống hồ là số đông bạn đọc. Anh có thể nói một cách nôm na để bạn đọc dễ hình dung”-tôi đề nghị với Đại tá Nguyễn Mậu Sơn, Phó giám đốc phụ trách kỹ thuật của nhà máy. Anh Sơn đã có 30 năm công tác tại nhà máy, phát triển từ một kỹ sư TTQS đến cán bộ cấp phòng và nay giữ vị trí là “linh hồn” của khoa học, kỹ thuật công nghệ ở đây. Thường thì những con người làm việc nhiều, nhất là giới chuyên gia khoa học, kỹ thuật lại… nói ít. Anh Sơn cũng vậy. Trước đề nghị của tôi, anh dịch chuyển mấy con bu lông và những đồ vật trên bàn làm việc, tạo thành cái “sa bàn” như trong diễn tập quân sự rồi diễn giải một cách ngắn gọn:

Nơi làm việc của các kỹ sư ở Trung tâm Nghiên cứu phát triển, Nhà máy Z.755

- Các thiết bị công nghệ của Nhà máy Z.755 đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong hoạt động quân sự và phát triển kinh tế-xã hội. Một trong những ứng dụng mang tính đột phá mạnh mẽ trong những năm gần đây là chế tạo thành công bộ tổng trạm thông tin, bảo đảm TTLL trong nhiệm vụ quân sự. Công nghệ này vừa được ứng dụng trong các cuộc diễn tập chiến đấu hiệp đồng quân, binh chủng ở một số đơn vị LLVT cuối năm 2018. Trước đây, chúng ta phải sử dụng các trụ anten cố định ở nhiều khu vực, tốn rất nhiều thời gian, công sức nhưng tính cơ động không cao, TTLL trên địa hình rừng núi khó bảo đảm thông suốt. Thuật ngữ chuyên môn chúng tôi gọi đó là những “vùng lặng”, “vùng câm” của thông tin. Nay, với bộ tổng trạm có anten sóng ngắn cơ động, hệ thống TTLL điện tử được trang bị sẵn trên các xe thông tin, giúp TTLL được bảo đảm thông suốt, nhanh chóng trong mọi địa hình, mọi điều kiện thời tiết, không còn “vùng lặng”, “vùng câm”…

Chúng tôi đã tham dự nhiều cuộc diễn tập của các đơn vị LLVT tại Trường Bắn Quốc gia ở vùng núi Mây Tào (Đồng Nai), nhưng chưa rõ những tiện ích của các ứng dụng TTLL hiện đại do Nhà máy Z.755 chế tạo, bảo đảm. Nghe anh Sơn nói và được trải nghiệm công việc “bếp núc” của các chuyên gia, kỹ sư đầu ngành tại Trung tâm Nghiên cứu phát triển, nơi được coi là “bộ não” của nhà máy, chúng tôi mới hiểu phần nào công việc thầm lặng ấy. Họ như những “bảo mẫu” của công nghệ 4.0. Cha đẻ của công nghệ vi mạch cung cấp thiết bị TTLL cho các đơn vị toàn quân ở đây đều là những người còn trẻ, rất trẻ. Ngay cả người chỉ huy cũng là thanh niên thế hệ 8X-Thiếu tá Huỳnh Nguyên Khang. Còn những chuyên gia, kỹ sư chế tạo, thiết kế, lập trình thì còn trẻ hơn nữa. Đó là thạc sĩ Huỳnh Lâm Đồng, thạc sĩ Nguyễn Quốc Dương, thạc sĩ Phạm Ngọc Anh Hoàng, kỹ sư Phạm Tuấn Anh… 100% thành viên trong “bộ não” này đều là những kỹ sư chuyên ngành điện tử, viễn thông, công nghệ thông tin… tốt nghiệp tại các học viện, trường đại học uy tín trên cả nước. Trẻ, nhưng thành tích trong nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ của họ thì rất đáng ngưỡng mộ. Làm việc bên cạnh các đấng mày râu có một “bóng hồng” xinh đẹp. Chị là kỹ sư Nguyễn Thị Thu Thủy, người phụ nữ đặc biệt tại cơ quan “bộ não” của nhà máy. “Chúng tôi tạo ra các thiết bị, lập trình công nghệ cho sản phẩm. Còn hình hài, mẫu mã của nó như thế nào đều do bàn tay khéo léo của Thủy đảm nhiệm”, Thạc sĩ Phạm Ngọc Anh Hoàng, Trưởng bộ phận thiết kế cơ khí nói. Không chỉ là các thiết bị, sản phẩm kỹ thuật TTLL phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; nhiều sản phẩm công nghệ chăm sóc sức khỏe con người, khử độc trên rau, quả như: Máy cân bằng ion, máy sục ozone… mang thương hiệu Z.755 được thị trường ưa chuộng, đều có dấu ấn bàn tay tài hoa của họa sĩ, kỹ sư Nguyễn Thị Thu Thủy…

Dấu ấn công nghệ và những cống hiến thầm lặng

Khoa học công nghệ là lĩnh vực mũi nhọn của đời sống xã hội, nhưng những người làm việc trong môi trường này lại không xuất hiện ồn ào. Họ như những con ong cần mẫn hằng ngày bên khối lượng công việc khổng lồ. Đại tá Đặng Quang Khải, Giám đốc Nhà máy Z.755 cho hay: Đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, những năm qua, nhà máy được Bộ Quốc phòng, Bộ tư lệnh Binh chủng TTLL đầu tư phát triển toàn diện về mặt bằng công nghệ, hạ tầng doanh trại. Nhà máy được bổ sung, trang bị một loạt thiết bị điện tử chuyên dụng công nghệ cao và một loạt phần mềm thiết kế, mô phỏng, gia công cho cả điện tử và cơ khí, như: ADS, CTS, autocad, solidworks, proengineer, mastercam...; làm chủ các công nghệ mới trong lĩnh vực IP, vi xử lý tốc độ cao, phần mềm nhúng, siêu cao tần, truyền dẫn quang, vô tuyến định nghĩa bằng phần mềm (SDR)… Để khai thác, ứng dụng hệ thống thiết bị công nghệ hiện đại vào chế tạo, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hóa, cung cấp thiết bị TTQS cho các đơn vị toàn quân, đội ngũ nhân lực của nhà máy được đầu tư xây dựng theo hướng tinh gọn, thu hút, đãi ngộ nhân tài, chuyên sâu từng lĩnh vực. 5 năm qua, các chuyên gia, kỹ sư của Nhà máy Z.755 đã có 16 đề tài khoa học được Bộ Quốc phòng và Binh chủng TTLL trao giải “Tuổi trẻ sáng tạo”; 259 sáng kiến cải tiến kỹ thuật được ứng dụng, làm lợi cho Nhà nước hàng chục tỷ đồng. Bước đột phá mạnh mẽ nhất trong thời gian gần đây là nhà máy đã thiết kế, sản xuất thành công thiết bị thu, phát siêu cao tần (gọi tắt là BUC và LNB) của hệ thống vệ tinh quân sự, thiết bị mà trước đây chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu từ nước ngoài.

Những "bảo mẫu" trẻ tuổi của công nghệ 4.0 làm việc ở Nhà máy Z.755

Ngồi chăm chú trước màn hình công nghệ, trước mặt là hệ thống dây dợ, thiết bị vi mạch chả khác gì một “búi tóc” đặc thù, kỹ sư Đinh Thành Nhân dường như không để ý đến sự có mặt của chúng tôi. Thượng tá Nguyễn Mạnh Cường, Chủ nhiệm Chính trị nhà máy nói khẽ: “Dân công nghệ là thế đấy. Khi họ tập trung cao độ vào công việc thì miễn nhiễm mọi thứ xung quanh”. Nghe giới thiệu chúng tôi mới biết, những thứ đang bày trước mặt kỹ sư Đinh Thành Nhân chính là các thiết bị của công nghệ hiện đại BUC, thu, phát siêu cao tần. Anh và các kỹ sư đang kiểm tra, cân chỉnh lại hệ thống trước khi lắp ráp, đưa vào sử dụng. Ở vị trí đối diện là một loạt thiết bị TTQS đã hoàn chỉnh. Nhìn những cái vỏ thiết bị được chế tạo bằng thứ vật liệu đặc biệt, chúng tôi tò mò thì được các kỹ sư ở đây cho biết, đó là những thiết bị TTQS chuyên dùng cho khu vực biển, đảo. Sau nhiều năm nghiên cứu, Nhà máy Z.755 đã sản xuất được loại thiết bị chống được sự xâm nhập của gió và nước biển. “Các thiết bị truyền thống trước đây khi đưa ra môi trường biển, đảo sẽ rất nhanh hư hỏng do bị hơi muối xâm nhập. Nay, với loại thiết bị đặc biệt này, tuổi thọ của nó trong môi trường biển, đảo được tăng lên gấp 4-5 lần”, Đại tá Nguyễn Mậu Sơn cho hay.

Nhìn những thiết bị thông tin vuông vắn, xinh xắn có thể bỏ vào túi xách cơ động mọi lúc, mọi nơi, ít người biết nó là sự tích hợp của hàng vạn ứng dụng vi mạch điện tử hiện đại. Và để chế tạo ra nó, các kỹ sư ở Nhà máy Z.755 phải mất nhiều năm nghiên cứu, đọc hàng nghìn trang tài liệu, sưu tầm, tham khảo hàng trăm mẫu mã thiết bị cùng chủng loại của các nước tiên tiến trên thế giới, trải qua quá trình thực nghiệm, thể nghiệm nghiêm ngặt mới có được. Hiểu một cách nôm na như thế để chúng ta thêm trân quý, tự hào với khả năng nghiên cứu, sáng tạo, phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ của đồng đội ở môi trường lao động rất đặc thù và đặc biệt này…

Bài và ảnh: PHAN TÙNG SƠN