Khó mấy cũng phải truy vết
Ngày 20-6, chúng tôi về xã Mão Điền-tâm dịch Covid-19 của tỉnh Bắc Ninh. Nếu không có các “chốt mềm” thì khó có thể nhận biết làng quê yên bình dưới nắng hè oi ả như câu hát dân ca ấy vừa vượt qua cơn “đại hồng thủy”, đang mang trong mình vết thương hằn sâu do virus SARS-CoV-2 gây ra. Nhịp sống thường nhật của người dân Mão Điền ít nhiều đã trở lại. Ở một vài thửa ruộng dưới triền đê đã có nông dân chăm sóc rau màu. Đường vào UBND xã, người và phương tiện di chuyển bình thường như chưa hề có chuyện gì xảy ra.
Dù chiếc khẩu trang y tế che kín khuôn mặt, nhưng khi nhìn sâu vào đôi mắt của anh Nguyễn Nhân Hoàn, Chủ tịch UBND xã và anh Vũ Văn Mạnh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã, tôi vẫn thấy dấu vết của sự mệt mỏi, căng thẳng sau ngót 45 ngày đêm “chiến đấu” liên tục, cường độ cao với Covid-19. Khi câu chuyện đã vào gam, anh Hoàn mới thổ lộ, sau thời gian dài ăn cơm hộp, ngày 18-6, các anh mới trở về gia đình và được xả hơi, ăn một bữa cơm nhà chưa bao giờ thấy ngon như thế.
Anh Hoàn nhớ lại, dù đã chuẩn bị khá kỹ từ khi có thông tin về ổ dịch ở Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cơ sở 2 và đã triển khai điều tra, truy vết nhưng các anh vẫn có phần bất ngờ vì tính chất dịch lan nhanh. Trong đêm 5-5, 20 người đi cách ly thì ngay sáng 6-5, 6 người có kết quả dương tính với SARS-CoV-2 khiến anh "choáng". Nhận chức Chủ tịch UBND xã chưa đầy một năm, anh đã phải đối đầu với kẻ thù vô hình trong khi công tác bầu cử đang chuyển sang giai đoạn chốt. Sau quyết định của UBND tỉnh cách ly toàn bộ xã Mão Điền vào lúc 10 giờ cùng ngày, việc càng dồn dập, giống như thời chiến. Công tác truy vết được ưu tiên khẩn trương.
Các tổ Covid-19 cộng đồng mà nòng cốt là công an, y tế và các trưởng thôn, bí thư chi bộ đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng để tra xét lại quá trình tiếp xúc F0. Xã có 4.297 hộ với hơn 15.000 khẩu thì phải gặp cho hết. Phải loại thông tin ảo, thiếu trung thực để lấy thông tin chính xác là cả vấn đề lớn.
Việc truy vết gặp vô vàn khó khăn vì nhiều người không nhớ được thời gian, địa điểm đã gặp các F0. Những ngày sau đó, tin tức về số người dương tính càng nhiều hơn thì lại phát sinh vấn đề mới. Anh Hoàn kể rằng, khi có ca dương tính, không kể giờ giấc hay đang làm gì cũng phải dừng lại để khẩn trương truy vết. Những trường hợp nhận thức tốt, hợp tác thì không khó khăn nhưng vận động công dân chây ỳ thì rất mệt. Ví dụ, ngày 11-5, khi có thông tin về F0, lực lượng truy vết đến nhà công dân Nguyễn Đình Th. (xóm Bàng) để vận động nhưng bị từ chối bởi nhiều lý do. Sau khi cưỡng chế đi cách ly, vài ngày sau thì anh Th. có kết quả dương tính với virus. Hay như ngày 16-5, khi có thông tin F0, lực lượng truy vết đến nhà thì ông Nguyễn Xuân Ng. (hơn 80 tuổi) ở xóm Công kiên quyết từ chối. Lực lượng chức năng phải cưỡng chế quyết liệt mới thành công.
Việc chồng việc và nhiều "như gieo mạ" thì ở cơ quan xã có một cán bộ dương tính với SARS-CoV-2. 13 cán bộ, công chức tiếp xúc gần là F1 phải cách ly. Việc còn lại dồn lên vai cả chủ tịch và bí thư. Đơn cử, trong thời gian đại dịch đổ bộ, cả xã có tới 10 người từ trần, trong đó có hai người là do SARS-CoV-2. Thế là “cặp đôi lãnh đạo” ấy lại phải trực tiếp đến từng gia đình vận động không tập trung đông người, đưa thi hài đi hỏa táng thay vì địa táng như truyền thống. Chưa hết, trong thời gian đại dịch, một số trường hợp bị ốm lại phải liên hệ để đưa đi cấp cứu trong đêm.
Đến nay, dịch Covid-19 ở Mão Điền tuy được khống chế nhưng các anh vẫn chưa một ngày nghỉ ngơi. Hàng núi công việc đang chờ, các anh lại tiếp tục phải chạy đua với thời gian lấy mẫu xét nghiệm để đề phòng SARS-CoV-2 có thể quay lại bất cứ lúc nào. Cả hai anh đều mong muốn, sau sự việc này, nhân dân sẽ ý thức hơn trong phòng dịch, nhất là trong thực hiện triệt để khuyến cáo “5K” của Bộ Y tế.
"Sao vuông" tham gia truy vết
Đến giờ, đôi mắt Nguyễn Kỳ Thỏa, Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Quang Châu (Việt Yên, Bắc Giang), nơi có gần 20.000 công nhân ở trọ vẫn chưa hết thâm quầng vì nhiều đêm thức trắng để truy vết F1. Trước ngày di chuyển 2.800 công nhân ở thôn Núi Hiểu đi cách ly tập trung, tin về F0 liên tục được cập nhật trên điện thoại nhiều đến mức anh sợ và lẩm nhẩm cầu trời khấn phật mỗi khi mở di động. Có tin F0 thì anh lại phải cùng các chiến sĩ phối hợp với các tổ Covid-19 cộng đồng đến từng nhà để khảo sát.
Những câu chuyện về dân quân vất vả trong “truy nã” F1 nhiều không kể hết. Phần đa những đối tượng được các anh “phỏng vấn” đều có ý thức tốt, hợp tác, cung cấp thông tin khá chính xác và giải quyết nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp chủ nhà trọ sợ không có người trông nhà, sợ mất đồ nên lấy rất nhiều lý do để từ chối khiến anh và đồng đội phải kiên trì vận động, thuyết phục tốn cả giờ đồng hồ. Vì cùng là người trong xóm ngoài làng, ra vào chạm mặt nhau liên tục nên quá lắm các anh mới phải thực hiện đến biện pháp cưỡng chế. Sau này, lượng người đưa đi cách ly cơ bản đã hết nên công việc truy vết không còn nhiều và đến nay thì hết hẳn.
Những người giải bài toán truy vết F0
Trung tá Triệu Quang Lợi, Đội trưởng Đội An ninh, Công an huyện Lạng Giang (Bắc Giang) bước gần đến cửa thì bé gái hơn hai tuổi từ trong nhà chạy ra rối rít: "Bố, bố về!".
Lợi dang hai cánh tay ôm con nhưng bất chợt anh dừng bước và lùi lại. Anh gọi mẹ đẻ đưa bé vào nhà mặc cho con khóc nấc không thành tiếng. Dù đã cách ly nhưng anh vẫn sợ con sẽ nhiễm virus. Từ ngày 8-5, sau cuộc điện thoại của lãnh đạo Công an huyện Lạng Giang lúc hơn 22 giờ, anh phóng xe đến cơ quan, tất bật với công việc chống dịch. Lúc ấy, việc đầu tiên mà anh và đồng đội nhận định là điều tra nhà xe Hoàng Cư chạy tuyến Lạng Giang-Việt Yên để truy tìm chiếc xe chở nữ công nhân làm việc tại một nhà máy trong Khu công nghiệp Vân Trung dương tính với SARS-CoV-2. Nếu tìm nhanh sẽ xác định được các hành khách tiếp xúc gần với nữ F0 để khoanh vùng dập dịch. Tuy nhiên, hướng này trượt đổ vì không nắm được thời gian thực mà F0 lên xe. Hơn nữa, doanh nghiệp vận tải này có quá nhiều xe giống nhau. Ngày 9-5, huyện Lạng Giang ghi nhận 20 trường hợp F0. Từ đây, công việc tham mưu, tổ chức chống dịch của Trung tá Triệu Quang Lợi càng bận hơn, trong đó việc truy vết các F0 vẫn là khó khăn nhất.
Trung tá Triệu Quang Lợi kể, khi có thông tin về F0, việc đầu tiên là tìm ra số điện thoại của họ để truy vết hoạt động, di chuyển, tiếp xúc trong 14 ngày. Muốn làm tốt việc này thì phải động viên, chia sẻ và gợi mở thông tin cho họ. Tuy nhiên, có nhiều người hoảng loạn, không nhớ chính xác nên cần phải xác minh thông tin từ người thân, bạn bè rồi đối chiếu, phân tích. Công việc điều tra, truy vết gặp rất nhiều khó khăn vì người nhiễm virus mệt mỏi, hoảng loạn, không trả lời; hoặc có người cố tình che giấu lịch hoạt động nên phải sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để tìm ra mâu thuẫn, buộc họ phải trung thực. Anh chia sẻ thông tin về câu chuyện xảy ra gần đây nhất, vào ngày 19-6. Sau khi nhận tin hai đối tượng là F1 của F0 tại xã Kiến Thành (Lục Ngạn) di chuyển xuống địa bàn huyện Lạng Giang, anh điều một tổ công tác truy tìm. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, sau khi rà soát, xác định đối tượng bỏ vợ con, bố mẹ sống lang thang. Đến khoảng 18 giờ ngày 20-6, tổ công tác bắt được 4 đối tượng gồm 2 nam, 2 nữ và đưa về Trạm Y tế xã Tân Thanh (Lạng Giang), xét nghiệm nhanh thì cho kết quả dương tính với SARS-CoV-2. Các đối tượng này xóa toàn bộ điện thoại nên việc đấu tranh, truy vết gặp rất nhiều khó khăn. Họ khai báo lung tung nhằm che giấu hành vi gặp gỡ với các đối tượng khác. Sau nhiều giờ kiên trì, đội của anh đã chứng minh được họ nói dối và trốn tránh. Cuối cùng, họ buộc phải khai ra lịch trình di chuyển qua hai tổ dân phố của thị trấn Vôi và 3 thôn của xã Tân Thanh. Hậu quả họ gây ra là có thêm 12 người F0 và 76 người F1. Chính vụ việc này khiến cho tình hình dịch của Lạng Giang thêm phức tạp.
Dịch Covid-19 tràn đến tuy không bất ngờ nhưng do chủng mới và tốc độ lây nhiễm nhanh, thời gian ủ bệnh rất ngắn nên việc truy vết bằng “xin ý kiến người dân” như đang thực hiện vẫn được xem là giải pháp tối ưu trong khi người dân chưa quen với việc khai báo y tế trên thiết bị điện tử. Công việc này tốn thời gian nhưng không phải vì thế mà không làm, nếu không muốn để dịch Covid-19 hoành hành.
MẠNH THẮNG
------------
Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 84/NQ-CP