Năm 1917, bộ phim hoạt hình đầu tiên của Nhật Bản được chào đời. Bộ phim có tên “Katsudou Shashin” (tạm dịch: Tấm ảnh chuyển động) chỉ dài hai phút, thể hiện một cậu bé mặc đồ thủy thủ đang viết lại tựa đề phim trên chiếc bảng. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, anime (phim hoạt hình mang phong cách Nhật Bản) bắt đầu phát triển khi Chính phủ, quân đội Nhật Bản yêu cầu các nhà sản xuất phim hoạt hình tạo ra các đoạn phim tuyên truyền để gây ảnh hưởng tới đám đông. Kể từ đó, dù Nhật Bản đã thất bại sau chiến tranh, ngành công nghiệp manga (truyện tranh mang phong cách Nhật Bản) và anime vẫn bắt đầu tăng tốc. Từ năm 1950, xưởng hoạt hình Toei Animation đã đặt ra mục tiêu trở thành “Disney phương Đông” và bắt đầu xuất khẩu phim hoạt hình tới nước Mỹ. Năm 1952, nghệ sĩ Osamu Tezuka cho ra đời tác phẩm “Astro Boy” (tạm dịch: Cậu bé ngoài vũ trụ)-một bộ manga về cậu bé robot yêu hòa bình với sức mạnh phi thường. Tác phẩm ngay lập tức được công chúng ưa thích và ông Tezuka đã được ví như “cha đẻ của truyện tranh Nhật Bản”. Tác phẩm thành công này đã mở đường cho phim hoạt hình “Astro Boy” ra mắt vào năm 1963.

Nửa cuối thế kỷ 20, phim hoạt hình Nhật Bản tăng cường xuất khẩu và được người xem khắp thế giới yêu mến. Khi nền kinh tế Nhật Bản nở rộ, vươn lên đứng thứ hai thế giới vào năm 1980, các lớp học tiếng Nhật được mở ra nhiều hơn tại phương Tây. Anime và manga đi vào các lớp học như một công cụ giáo dục. Thanh, thiếu niên Mỹ tìm kiếm những sản phẩm văn hóa giúp họ có được những quan điểm mới mẻ và với họ, Nhật Bản là một đất nước đầy thú vị. Văn hóa Nhật Bản đưa người ta tới những chủ đề sâu xa hơn, thú vị hơn mà Mỹ hay châu Âu khó có thể tiếp cận. Anime đã trở thành một cách thức để khỏa lấp những khuyết thiếu về mặt trí tuệ tại phương Tây.

leftcenterrightdel
Poster “Akira”-bộ phim hoạt hình được coi là di sản quý của công nghiệp phim hoạt hình. Ảnh: Anime47

Năm 2001, bộ phim “Spirited Away” (tạm dịch: Vùng đất linh hồn) đã đóng một cột mốc lịch sử cho anime. “Spirited Away” đã đoạt Giải Oscar danh giá cho hạng mục Phim hoạt hình xuất sắc nhất, hạng mục vốn luôn được hai hãng phim Mỹ Walt Disney và Pixar độc chiếm. Bộ phim thu được 277 triệu USD từ phòng vé, trở thành bộ phim hoạt hình Nhật Bản có doanh thu cao nhất cho tới khi tác phẩm “Your name” của Makoto Shinkai ra mắt vào năm 2016 với doanh thu toàn cầu đạt 357 triệu USD. Các bộ phim hoạt hình đình đám khác như “Pokémon” và “Dragon ball” (Bảy viên ngọc rồng) sau hơn 20 năm ra đời vẫn đang tiếp tục chinh phục giới trẻ trên khắp thế giới. Thậm chí hình ảnh Pokémon từng bước vào thế giới ảo với trò chơi Pokémon Go từng làm mưa gió, khuynh đảo các công viên, đường sá, trở thành một trào lưu nóng trên toàn thế giới khi người chơi cố gắng săn lùng để “bắt được” Pokémon. Bên cạnh đó, những bộ phim hoạt hình khác như: “Doraemon”, “Thủy thủ Mặt Trăng”, “Naruto”, “One Piece”, “Conan” đi theo cùng năm tháng tuổi thơ của trẻ em nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Không dừng lại ở đó, hoạt hình Nhật Bản còn tạo ra một sự ảnh hưởng lớn lên những bộ phim đình đám của Hollywood. Điển hình như phim điện ảnh “The Matrix” (tạm dịch: Ma trận) được lấy cảm hứng từ anime “Ghost in the shell” (tạm dịch: Vỏ bọc ma), “Dark city” (tạm dịch: Thành phố bóng đêm) cùng nhiều phim khoa học viễn tưởng sau này đều thừa hưởng từ anime nổi tiếng “Akira” (tạm dịch: Chúa tể Akira) ra mắt năm 1985.

Vì sao anime chinh phục thế giới?

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, anime có điểm tương đồng với văn hóa nhạc rock ‘n’ roll hay Hollywood. Anime là sinh thể vô hình có linh hồn và có ý chí sống vô cùng mãnh liệt. Bản thân anime cũng giống như người Nhật, luôn bền bỉ, kiên trì và đầy sức sáng tạo. Vì thế, anime không phải cố chứng tỏ mình khác biệt mà vốn dĩ nó đã mang trong mình những giá trị rất khác biệt. Đơn cử như ở bộ phim “Spirited Away”, trí tưởng tượng của con người dường như được đẩy tới cực hạn. Người xem cứ đi hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác với vô vàn nhân vật thú vị. Và trong sự hư ảo huyền diệu đó, người ta lại thấy được thấp thoáng hình bóng của xã hội con người với biết bao vấn đề bức bối. Hay bộ phim “Akira” ra mắt năm 1982 của đạo diễn Ryohei Suzuki và Shunzo Kato khiến cả phim trường Hollywood phải “ngả mũ thán phục”. Bộ phim là một câu chuyện hậu tận thế đáng kinh ngạc có chiều sâu tâm lý và hình ảnh đẹp mắt. Nó đã vượt khỏi ranh giới mà truyện tranh Mỹ lúc đó đạt đến. “Akira” được ví như tượng đài chiến thắng và di sản quý báu của nền công nghiệp sản xuất phim hoạt hình, mở đường cho hoạt hình Nhật Bản chinh phục các thị trường lớn là Mỹ và châu Âu.

Các bộ phim hoạt hình Nhật Bản sở hữu một khả năng sáng tạo đáng kinh ngạc. Những chủ đề khoa học viễn tưởng, lãng mạn, kích thích trí tưởng tượng, sự sáng tạo, cuộc sống hằng ngày được khai thác một cách tinh tế, truyền đi nhiều thông điệp ý nghĩa. Vì thế, anime trở nên hấp dẫn mọi lứa tuổi và thị hiếu toàn cầu.

HẢI ĐĂNG