Người Mỹ thoạt tiên không tin lắm, vì Ford, GM và Stellantis đã kiếm được hàng tỷ USD lợi nhuận vào năm 2023 và cả 3 công ty lớn này đều dự báo về một năm 2024 doanh thu hoành tráng. Nhưng gần đây, 3 công ty sản xuất ô tô lớn trên nhận thấy mình bị qua mặt và không đạt được mục tiêu về doanh số bán xe điện. Cùng thời điểm, một loạt ô tô nước ngoài chạy điện, giá cả phải chăng xuất hiện, sẵn sàng tràn ngập thị trường toàn cầu.
Mối đe dọa lớn nhất đối với Big Three (Ford, GM và Stellantis) đến từ một loạt nhà sản xuất ô tô mới của Trung Quốc, đặc biệt là BYD, chuyên sản xuất xe plug-in hybrid (là phương tiện sử dụng song song điện chạy bằng pin và xăng/dầu để cung cấp năng lượng cho xe vận hành. Tùy thuộc vào động cơ, sức mạnh truyền động của xe có thể đến từ pin, nhiên liệu đốt trong là xăng/dầu hoặc cả hai cùng một lúc) và xe chạy hoàn toàn bằng điện. Sự tăng trưởng của BYD thật đáng kinh ngạc: Công ty này đã bán được 3 triệu xe điện vào năm 2023, nhiều hơn bất kỳ công ty nào khác và hiện tại công ty này có đủ năng lực sản xuất tại Trung Quốc 4 triệu ô tô/năm. Nhưng các đối thủ tiếp tục sợ hãi trước sự phát triển mạnh mẽ của BYD khi hãng đang xây dựng các nhà máy mới ở Brazil, Thái Lan, Hungary và Uzbekistan. Một làn sóng xe điện đang chuẩn bị đổ ập xuống các bang của nước Mỹ với giá cả hết sức bình dân.
Ô tô của BYD mang lại giá trị lớn với mức giá đánh bại bất cứ thứ gì đến từ phương Tây. Tháng 2-2024, BYD tiết lộ một mẫu plug-in hybrid chạy hoàn toàn bằng điện và sẽ bán lẻ với giá chỉ hơn 11.000USD. Mức giá khiến các hãng sản xuất ô tô điện choáng váng. Giống như các nhà sản xuất Trung Quốc khác, BYD được hưởng lợi từ chi phí lao động thấp hơn ở quê nhà, nhưng điều này chỉ giải thích một phần thành công của họ. Thực tế là BYD và các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Geely, công ty sở hữu thương hiệu Volvo Cars và Polestar rất giỏi trong việc sản xuất ô tô. Họ đã tận dụng sự thống trị của Trung Quốc trong ngành công nghiệp pin và dây chuyền sản xuất tự động để tạo ra sức mạnh khổng lồ.
Trung Quốc từng là đại công xưởng của thế giới-sản xuất đồ chơi, quần áo, sau đó sản xuất đồ điện tử và pin... thì giờ đây họ sản xuất ô tô và máy bay. Hơn nữa, BYD và các nhà sản xuất ô tô khác của Trung Quốc đang trở thành những công ty ô tô gần như toàn cầu, đủ khả năng sản xuất ô tô điện có thể cạnh tranh trực tiếp với ô tô chạy bằng xăng về mặt chi phí.
Ô tô điện giá rẻ thì người tiêu dùng hết sức hoan nghênh. Nhưng nó đặt ra một số vấn đề trước mắt và gai góc đối với các nhà hoạch định chính sách Mỹ. Sau khi BYD công bố mẫu xe plug-in hybrid trị giá 11.000USD, họ đã đăng trên nền tảng mạng xã hội Trung Quốc Weibo rằng “mức giá này sẽ khiến các nhà lắp ráp ô tô chạy xăng phải run sợ”. Vấn đề là nhiều nhà sản xuất ô tô chạy xăng là của Mỹ.
Ford và GM đã lên kế hoạch chuyển đổi xe điện đầy tham vọng từ 3 năm trước. Nhưng không mất nhiều thời gian để họ vấp ngã. Năm ngoái, Ford lỗ hơn 64.000USD trên mỗi chiếc xe điện bán ra. Kể từ tháng 10-2023, hãng trì hoãn việc khai trương một trong những nhà máy sản xuất pin xe điện mới và GM cũng đã lúng túng trong việc khởi động nền tảng pin Ultium mới, vốn được coi là nền tảng cho tất cả các loại xe điện trong tương lai của hãng.
Jim Farley, Giám đốc điều hành của Ford mới đây tiết lộ: Chúng tôi có một nhóm phát triển đang chế tạo mẫu xe điện giá rẻ, bình dân để cạnh tranh với Tesla và BYD. Nhưng việc sản xuất xe điện để mang lại lợi nhuận là một kỹ năng tổ chức và giống như bất kỳ kỹ năng nào, cần có thời gian, công sức và tiền bạc để phát triển. Ngay cả khi Ford và GM bây giờ tung ra các thiết kế mới đầy sáng tạo, họ vẫn sẽ tụt hậu so với các đối thủ cạnh tranh trong việc hiện thực hóa tung các mẫu xe mới, với chất lượng tốt, giá cả phải chăng... ra thị trường.
Một vấn đề tiềm ẩn khác đối với Ford và GM là dù hai công ty nhìn chung hoạt động khá tốt trong những năm gần đây, nhưng hàng tỷ USD lợi nhuận của họ lại chủ yếu đến từ việc bán số lượng xe tương đối nhỏ cho một phân khúc khách hàng tương đối hẹp. Cụ thể, thu nhập của Ford và GM chủ yếu đến từ việc bán xe bán tải, SUV và crossover cho những người Bắc Mỹ giàu có.
Nhà sản xuất ô tô Trung Quốc Geely đang chuẩn bị bán chiếc SUV cỡ nhỏ Volvo EX30 chạy hoàn toàn bằng điện tại Hoa Kỳ với giá 35.000USD. Mức giá này đã bao gồm tất cả chi phí thuế của Mỹ. Trong ngắn hạn, các nhà sản xuất ô tô Mỹ-ngay cả những nhà sản xuất ô tô điện trong nước như Tesla và Rivian-phải được bảo vệ khỏi làn sóng ô tô điện giá rẻ. Nhưng về lâu dài, Chính phủ Mỹ phải cẩn thận để không tách thị trường ô tô Mỹ khỏi phần còn lại của thế giới. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh thực sự mà ngành công nghiệp ô tô toàn cầu phải đối mặt trong nhiều thập niên và các công ty Mỹ phải đối mặt với một số mối đe dọa đó. Điều đó có nghĩa là Ford, GM, Stellantis... phải cảm nhận rõ mối đe dọa ngày càng lớn từ các đối thủ đến từ châu Á và buộc phải đứng lên đối mặt với thử thách, làm cho ô tô điện trở nên phổ biến và rẻ tiền hơn.
THÔNG ĐẠT