Giải thưởng “Vinh quang” được biết đến như một giải thưởng danh dự về thành tựu trọn đời dành riêng cho những nhà làm phim có đóng góp lớn cho nền điện ảnh thế giới. Và khi cái tên Trương Nghệ Mưu được vinh danh tại giải thưởng này, giới mộ điệu đã coi đó như một điều tất yếu sẽ xảy ra. Đạo diễn Alberto Barbera, Giám đốc LHP Venice, bày tỏ những cảm nhận của mình: “Trương Nghệ Mưu không chỉ là một trong những đạo diễn quan trọng nhất của điện ảnh đương đại mà với phong cách làm phim theo chủ nghĩa chiết trung-không theo một khuôn mẫu nhất định, ông đã tạo một bước tiến lớn cho ngôn ngữ toàn cầu của phim điện ảnh cũng như sự phát triển vượt bậc của điện ảnh Trung Quốc. Ông đã trở thành người tiên phong nhờ vào khả năng dịch ra những câu chuyện và sự phong phú của văn hóa Trung Hoa nói chung thành một phong cách trực quan độc nhất vô nhị”.
Là một trong những đạo diễn nổi tiếng và có ảnh hưởng nhất trong “thế hệ làm phim thứ 5” của Trung Quốc, Trương Nghệ Mưu tung ra tác phẩm điện ảnh đầu tay “Red sorghum” (tạm dịch: Cao lương đỏ) vào năm 1987. Được chuyển thể từ tác phẩm đoạt giải Nobel của nhà văn, tiểu thuyết gia Mạc Ngôn, “Cao lương đỏ” đã giúp ông được quốc tế biết đến và công nhận như một trong những đạo diễn tài ba nhất của Trung Quốc vào thời điểm bấy giờ. Bộ phim này đã ngay lập tức đoạt giải Gấu Vàng tại LHP Berlin và trở thành phim Trung Quốc đầu tiên đoạt giải hàng đầu tại một LHP quốc tế danh tiếng.
Ngay sau đó với bộ phim “Ju Dou” (tạm dịch: Cúc Đậu) ra mắt năm 1990, Trương Nghệ Mưu đã trở thành đạo diễn người Hoa đầu tiên có phim tiếng Hoa được đề cử giải Oscar cho hạng mục Phim tiếng nước ngoài hay nhất.
Và đến năm 1991, bộ phim “Raise the red lantern” (tạm dịch: Đèn lồng đỏ treo cao) đã giúp ông đoạt giải Sư tử Bạc tại LHP Venice và cũng từ đây, duyên nợ và tầm ảnh hưởng của Trương Nghệ Mưu đã được nhắc đến tại LHP Venice.
Tiếp nối tiếng vang lần đầu tiên của mình tại Venice, năm 1992, Trương Nghệ Mưu đã trở lại cùng “The story of Qiu Ju” (tạm dịch: Thu Cúc đi kiện). Bộ phim không chỉ mang đến cho Củng Lợi giải thưởng “Coppa Volpi” dành cho Nữ diễn viên xuất sắc nhất mà còn đem đến cho Trương Nghệ Mưu giải thưởng Sư tử Vàng đầu tiên trong sự nghiệp của mình. Và cú đúp Sư tử Vàng tiếp theo vào năm 1999 với bộ phim “Not one less” (tạm dịch: Một người cũng không thể thiếu) đã biến Trương Nghệ Mưu trở thành đạo diễn duy nhất giành được tất cả những giải thưởng quan trọng của LHP Venice chỉ trong vòng chưa đến 10 năm.
Sinh năm 1950 ở thành phố Tây An (thuộc tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc), đến nay khi gần thất thập, Trương Nghệ Mưu đã sở hữu hơn 20 bộ phim điện ảnh với bao giải thưởng lớn nhỏ tại quê nhà và quốc tế. Ông được biết đến như một trong những đạo diễn điển hình có tài năng trong việc kết hợp sự trang nhã của hình thức với phong cách kể chuyện phổ thông. Để giờ đây, khi nhắc đến Trương Nghệ Mưu là nhắc đến một nhà làm phim Trung Quốc hiếm hoi có thể làm những bộ phim lôi cuốn được khán giả phương Tây trong khi vẫn mang đậm văn hóa Trung Quốc.
    |
 |
|
Một cảnh trong bộ phim mới nhất của Trương Nghệ Mưu - “Shadow”. Ảnh: R.T |
Trở lại với LHP Venice lần thứ 75, Trương Nghệ Mưu cho ra mắt bộ phim mới nhất của ông có tên gọi “Shadow” (tạm dịch: Ảnh) ở hạng mục “Out of competition” (tạm dịch: Không tranh giải). “Shadow” là một bộ phim nghệ thuật có bối cảnh trong thời kỳ Tam Quốc của lịch sử Trung Quốc, vào thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên. Phim kể câu chuyện về một người “tầm thường” bị cầm tù từ năm 8 tuổi và không chấp nhận số phận của mình là một con rối nên đã tìm cách để giành lại tự do cho mình. Bộ phim quy tụ nhiều ngôi sao Hoa ngữ như: Đặng Siêu, Tôn Lệ, Trịnh Khải, Hồ Quân…
Rất nhiều tác phẩm trước đây của Trương Nghệ Mưu được tô điểm đầy ẩn ý với tông màu chủ đạo là đỏ-vàng, tạo nên những bữa tiệc đầy choáng ngợp về màu sắc. Nhưng với “Shadow”, đạo diễn bậc thầy Trương Nghệ Mưu đã “gột sạch phấn hoa” để sử dụng màu sắc tối giản là hai tông đen-trắng. Chính dụng ý nghệ thuật này đã tạo nên những khung hình đậm chất thơ như những bức tranh thủy mặc. Đạo diễn Trương Nghệ Mưu cho biết, ông lấy cảm hứng từ khung cảnh đẹp và nên thơ của Trung Quốc qua lịch sử và ông tin rằng cách tiếp cận tiềm ẩn trong phim sẽ mang đến cho khán giả một trải nghiệm thị giác đặc biệt. Tháng 12-2017, Variety-tạp chí chuyên ngành giải trí hàng đầu của Mỹ-đã đưa “Shadow” vào danh sách 20 tác phẩm được mong đợi nhất năm 2018.
NGỌC BÍCH