1. Phải mất vài giây, Haaland mới nhận ra điều gì đó đã thay đổi trên cơ thể, khi anh tiến hành kiểm tra y tế trong Viện sức khỏe Manchester City. Kiên nhẫn, lặng lẽ trải qua các bước kiểm tra y tế nhiều đến đơn điệu, tiền đạo người Na Uy nhận ra mình cao 1,952m.

Haaland nghĩ con số trên là không đúng. Mỗi người đều biết rõ chiều cao của mình. Anh kiểm tra những gì bác sĩ ghi. Đã có câu trả lời một lần nữa: 1,952m. “Chà!”-Haaland thốt lên, thực sự hài lòng với bản thân. “Tôi đã cao thêm gần cả cm”. Ở tuổi 21, anh vẫn có thể phát triển chiều cao. Thú vị thật.

Chiều cao là yếu tố nổi bật ở Haaland. Tuy nhiên điều đó không làm giảm đi hàng loạt phẩm chất thiên phú khác nơi anh: Kỹ thuật tốt, di chuyển thông minh, khả năng lùi sâu hỗ trợ phòng ngự, sức mạnh và độ chính xác trong khâu dứt điểm từ hai chân.

leftcenterrightdel
 Rất khó để lấy bóng trong chân Haaland. Ảnh: Getty Images

Quả thực, xem Haaland thi đấu, mỗi khi anh tăng tốc như thể một chiếc xe đua vọt đi thật thanh thoát. Sau một nhịp, đối thủ mới nhận ra tốc độ đáng kinh ngạc đến từ cầu thủ cao gần 2m. Haaland có vẻ cồng kềnh nhưng nhiều người tin anh sẽ phù hợp với phong cách chơi phức tạp mà tinh tế, được giảng dạy, truyền cảm hứng bởi Guardiola tại Manchester City.

Với thể hình nổi bật, Haaland cao hơn hầu hết các cầu thủ trên sân một cái đầu. Khi không chiến, anh chiếm lợi thế trước các tiền vệ trung tâm, trung vệ. Haaland như thể cây nêu trước khung thành.

2. Darwin Nunez, tiền đạo người Uruguay được huấn luyện viên (HLV) Klopp chiêu mộ cũng có chiều cao tương tự Haaland. Trong trận giao hữu Liverpool thắng Leipzig 5-0, Nunez ghi tới 4 bàn thắng. Nunez có thói quen hoạt động dạt rộng sang hai biên để tìm khoảng trống như khi Klopp yêu cầu, anh lập tức chú tâm đá cao nhất trên hàng công. Khi có bóng, Nunez tăng tốc nhanh chóng, di chuyển khôn ngoan, sút tung lưới trước khi đối phương nhận ra tai họa.

Hàng tiền đạo của Liverpool trong vài năm gần đây được xây dựng xung quanh 3 cầu thủ Roberto Firmino, Mohamed Salah, Sadio Mane (mới chuyển sang Bayern Munich)-những người phù hợp với khuôn mẫu cho các tiền đạo hiện đại. Họ nhanh nhẹn, kỹ thuật hoàn hảo. Tuy nhiên, không ai có thể mạnh mẽ bằng Nunez trong các con tính của Klopp.

Cuối cùng, Klopp hiểu ra, để tiếp tục vô địch Ngoại hạng Anh hay Champions League, ông cần có một trung phong thiện chiến với chiều cao vượt trội. Tiền đạo người Bỉ Divock Origi khi còn ở sân Anfield được xem như một tác nhân gây hỗn loạn trong vòng cấm đối phương hơn là ghi bàn. Klopp vốn sử dụng Origi như kế hoạch B nhưng rồi ông thấm thía: Thường khi sử dụng đến kế hoạch B thì mọi chuyện đã an bài.

Giống như Liverpool, Manchester City tạo ra rất nhiều cơ hội trong mỗi trận đấu. Thêm Haaland là một cách chắc chắn để bảo đảm nhiều hơn số cơ hội được chuyển hóa thành bàn thắng. Liverpool có hai hậu vệ cánh siêu hạng Andy Robertson và Trent Alexander-Arnold; một đường chuyền trên không giàu tính chiến thuật là gợi ý tuyệt vời để Nunez thi thố năng lực không chiến.

Trên hết, những tiền đạo thuần chủng-số 9 đúng nghĩa-đã dần ít đi trong thập niên qua. Hiếm hoi có thể kể ra đây như Robert Lewandowski, Karim Benzema, Sergio Aguero hay Luis Suarez. Có điều, họ đều đã ngoài 30 tuổi. Trẻ trung hơn có Kylian Mbappe, Haaland và Nunez. Số 9 gần như tuyệt chủng. Nhưng thỉnh thoảng vẫn có ốc đảo trên sa mạc. Harry Kane là minh chứng điển hình, khi tài năng nở muộn ở Tottenham.

Tuy nhiên theo quy luật, hành trình của bóng đá trong 10 năm qua khác xa với những gì thuộc về bóng đá truyền thống. Các chiến lược gia hàng đầu có xu hướng thiết kế những đường tấn công linh hoạt hơn, được xây dựng xung quanh hệ thống cầu thủ leo biên, di chuyển, đảo cánh linh hoạt, biến tốc bất ngờ, đánh thọc sườn... tùy thuộc vào tình huống. Một thế hệ được gói gọn bởi những cầu thủ chuyên bám biên như Mane, Neymar, Sterling.

Rất khó có lời giải thích cho lý do tại sao điều đó lại xảy ra. HLV đội tuyển Brazil, ông Tite cách đây không lâu đã lớn tiếng: “Nếu một HLV chọn Neymar đá cánh, tôi sẽ gọi anh ta là con lừa. Vị trí này sẽ hạn chế năng lực của một cầu thủ sáng tạo”. Thế nhưng ở Barca, Neymar chuyên đá cánh trái, phục vụ cho Messi. Sang PSG, anh vẫn leo biên vì phía trong đã có Mbappe. Khi Messi đến PSG, Neymar coi như mọc rễ ở biên trái.

Nhưng việc PSG với dàn tấn công hùng mạnh vẫn thất bại liên tiếp ở Champions League lại là gợi ý tuyệt vời để các chiến lược gia hàng đầu thế giới nung nấu đúc ra một số 9 truyền thống mà hiện đại.

Bóng đá hiện đại chú trọng tấn công hai biên hơn là ban bật tanh tách ở khu vực trung tuyến. Thế nên, việc cho ra lò một tiền đạo truyền thống càng trở nên khó khăn. Và cũng bởi khi các HLV không có nhu cầu về tiền đạo mũi nhọn, trung phong cắm thì hệ thống học viện sẽ không đào tạo những số 9 thực thụ. Thay vào đó, họ sẽ dồn lực để đào tạo ra những mẫu tiền vệ con thoi, hậu vệ cánh công thủ toàn diện. Mô hình đào tạo kiểu trên không chỉ tồn tại ở châu Âu. HLV Wenger từng cảnh báo các học viện đào tạo bóng đá trẻ gần đây không còn sản xuất tiền đạo nữa. Muốn có một trung phong tài năng, Wenger đưa ra lời khuyên: Các HLV hãy tới Nam Mỹ, chịu khó uống bia vỉa hè để có thể nhìn ra một số 9 xuất sắc được mài giũa bởi thứ bóng đá đường phố.

Nhưng ngay cả ở Brazil, các câu lạc bộ chăm chăm đáp ứng nhu cầu của thị trường châu Âu. Họ đào tạo nhanh các cầu thủ trẻ thành sản phẩm mà họ cảm thấy có thể bán được giá trên thị trường chuyển nhượng. Đã có lúc, những tiền đạo thuần túy không bán chạy hoặc trở thành món hàng ế trên băng ghế dự bị.

Tuy nhiên, trăm bó đuốc cũng phải bắt được một con ếch chứ! Hệ thống tuyển trạch, các HLV tận tâm và tài năng đã giúp cho các cầu thủ trẻ năng khiếu dần bước ra ánh sáng. Họ là những tiền vệ thông minh, tiền đạo sáng tạo, hậu vệ chắc như hòn đá tảng. Nhưng có một điều các hệ thống học viện hàng đầu thế giới không thể làm được, đó là nhào nặn ra nhiều hơn những trung phong có chiều cao gần 2m như Nunez và Haaland.

3. Những gì Guardiola và Klopp chộp lấy, lên ý tưởng về lối đá xây dựng quanh một trung phong có chiều cao nổi bật sẽ là hướng đi mới của bóng đá hiện đại. Thậm chí, Nunez và Haaland khi cần sẽ là những chuyên gia phòng ngự đích thực trong vòng cấm đội nhà. Chỉ một số ít đội sở hữu trung vệ có chất lượng cao với thể hình nổi trội. Kỳ lạ, lại là Liverpool với Van Dijk cao 1,94m; hay Manchester City với Ruben Dias cao 1,86m, được trao danh hiệu “Cầu thủ hay nhất Ngoại hạng Anh mùa giải 2020-2021”. Với chiều cao vượt trội của Nunez và Haaland, bộ đôi Klopp cùng Guardiola đang thay thế các phẩm chất cũ để phù hợp với trò chơi mới.

Nếu thành công, hai chiến lược gia tài năng trên sẽ tiếp tục có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình phát triển không ngừng của bóng đá hiện đại. Trong trường hợp Haaland và Nunez thành công ở Ngoại hạng Anh, giúp đội nhà vô địch Champions League, các học viện đào tạo trẻ sẽ phải viết lại giáo trình và mở hướng săn lùng những “cây sào” tài năng.

BOX: Sau khi đội nhà thua đội tuyển Bỉ 2-3 ở vòng 1/8 World Cup 2018, các chuyên gia bóng đá Nhật Bản đã phân tích và đưa ra nhận định: Chỉ khi nào bóng đá xứ mặt trời mọc sản sinh ra tiền đạo cao trên 1,9m, khi đó Nhật Bản mới có cơ hội vào bán kết World Cup.

KHOA MINH