Phan Thiết có anh tôi

Đồi thì rộng, anh không vuông đất nhỏ

Đất và trời Phan Thiết có anh tôi!

Chính ở đây anh thấy biển lần đầu

Qua cửa hầm

Sau những ngày vượt dốc.

Biển thì rộng căn hầm quá chật

Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai…

Trong căn hầm mùi thuốc súng mồ hôi

Tim anh đập không sao ghìm lại được

Gió nồng nàn hơi nước

Biển như một con tàu sắp sửa kéo còi đi!

Những ngôi sao tìm cách sáng về khuya

Những người lính mở đường đi lấy nước

Họ lách qua những cánh đồi tháng chạp

Trong đoàn người dò dẫm có anh tôi

Biển ùa ra xoắn lấy mọi người

Vì yêu biển mà họ thành sơ hở

Anh tôi mất sau loạt bom tọa độ

Mất chỉ còn cách nước một vài gang

Anh ở đây mà em mãi đi tìm

Em hi vọng để lấy đà vượt dốc

Tân Cảnh

Sa Thầy

Đắc Pét

Đắc Tô

Em đã qua những cơn sốt anh qua

Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp

Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết

Em một mình đứng khóc ở sau xe

Cánh rừng kia, trận mạc còn kia

Vài bước nữa thì tới đường số Một

Vài bước nữa

Thế mà

Không thể khác

Biển màu gì thăm thẳm lúc anh đi?

Em chưa hay cánh đồi ấy tên gì

Nhưng em biết ngày ngày anh vẫn đứng

Anh chưa biết đã tan cơn báo động

Chưa biết tin nhà, không nhận ra em…

Không nằm trong nghĩa trang

Anh ở với đồi, anh xanh vào cỏ

Cỏ ở đây thành nhang khói nhà mình

Đồi ở đây cũng là con của mẹ

Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em!

Tiếng còi xe Phan Thiết bước vào đêm

Đèn thành phố soi người đi câu cá

Anh không ngủ, người đi câu không ngủ

Biển đêm đêm trò chuyện với hai người…

Cứ thế từng ngày Phan Thiết có anh tôi!

Hữu Thỉnh

Lời bình của người hâm mộ

Phan Thiết có anh tôi được đánh giá là một trong những bài thơ hay nhất trong sự nghiệp thơ ca của nhà thơ Hữu Thỉnh. Bài thơ là một lời tâm tình của tác giả gửi đến anh ruột - người lính đã ngã xuống cho sự bình yên của đất nước.

Bài thơ không có những hình ảnh lộng lẫy, bi hùng như “dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỉ”, nhưng những hình ảnh bình dị, những cảm xúc chân thành của con người đã gây xúc động sâu sắc. Những hình ảnh thơ chân thật, sống động như: “Qua cửa hầm/ Sau những ngày vượt dốc/ Biển thì rộng căn hầm quá chật/ Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai”... cho người đọc một hình dung rõ nét về cuộc sống gian khổ, hiểm nguy trong chiến đấu. Người đọc cũng xúc động trước những khát khao rất đỗi bình dị nhưng lại khó trở thành hiện thực của chiến sĩ. Đứng trước biển, người lính đang làm nhiệm vụ thấy lòng mình nao nao, bồn chồn như một “hành khách” sắp bị trễ “chuyến tàu” thiên nhiên tươi đẹp. Trong mắt anh, “biển như một con tàu sắp sửa kéo còi đi”…

Nếu những khổ thơ đầu của bài thơ dành để kể về anh - một người lính, một sự hi sinh thì những khổ sau là phần dành cho những cảm xúc của người em, của tác giả. “Anh ở đây mà em mãi đi tìm/ Em hi vọng để lấy đà vượt dốc/ Tân Cảnh/ Sa Thầy/ Đắc Pét/ Đắc Tô”.

Và trong tâm thế một người lính, đồng đội của anh trai:

Em đã qua những cơn sốt anh qua

Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp

Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết

Em một mình đứng khóc ở sau xe.

Ở đây, nhà thơ đã có một “kiểu” khóc anh rất riêng mà không giống với bất kì ai, không lẫn với bất kỳ nhà thơ, bài thơ nào khác: “Em một mình đứng khóc ở sau xe”. Em cũng là một người lính, cũng từng xông pha trận mạc, dạn dày sương gió, “đã qua những cơn sốt anh qua, đã gặp trận mưa rừng anh gặp”, thế mà sao bỗng trở nên nhỏ bé, yếu đuối, vụng dại trước sự hi sinh của anh. Từ đấy, người đọc có thể thấu hiểu tình cảm gắn bó sâu sắc giữa hai con người này. Tình yêu thương đó có sức mạnh hóa giải những khoảng cách và nới rộng những tấm lòng. “Cỏ ở đây thành nhang khói nhà mình/ Đồi ở đây cũng là con của mẹ/ Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em”.

Bài thơ khóc anh trai liệt sĩ nhưng cũng chính là khóc cho biết bao liệt sĩ khác. Nhà thơ đã nói lên được tình cảm của muôn triệu con người, những con người mang nỗi đau mất người thân trong chiến tranh.

NGUYỄN THỊ HÒA BÌNH