Xe bon bon trên Đại lộ Thăng Long, thoáng chốc đã thấy chùa Thầy hiện ra trong tầm mắt. Chùa Thầy của gần 30 năm trước và chùa Thầy của hiện tại “xích” lại gần nhau nhờ một tiếng chuông chùa. Trong đoàn chúng tôi, một số người cứ tiếc vì không về chùa Thầy vào dịp lễ hội (ngày mồng 5 đến 7-3 âm lịch) nhưng đi chùa vào ngày thường cũng có cái hay. Tu tại tâm mà! Dừng chân nơi cửa Phật thấy tâm tĩnh, lòng thanh thản, vãn cảnh chùa thấy đẹp, cảm nhận được thiên nhiên hoan ca, thiết nghĩ ngày nào cũng là hội. Cầu xin sức khỏe cho người thân, đồng nghiệp, bạn bè và một chút đặc biệt xin riêng với các bậc thánh thần, với các vị La hán hẳn là điều nên làm khi đặt chân đến chùa Thầy - một trong những thắng cảnh đẹp của Thăng Long-Hà Nội.
leftcenterrightdel

Chùa Thầy vẫn giữ được kiến trúc tuyệt đẹp từ thuở xa xưa. 

Ngồi nghỉ chân ở Nhật Tiên Kiều và Nguyệt Tiên Kiều, lại nhớ về ngày xửa ngày xưa bé loắt choắt gầy còm thời cắp sách đến trường, cả bọn í ới đi chơi chùa Thầy. Nào biết ngôi chùa này xa gần Thủ đô, thấy đứa nào đứa nấy háo hức, quyết tâm ghê người nên cũng “cho tao đi với”.
Cả bọn leo lên xe đạp, cứ thế “cân 3” trên con đường đầy sỏi đá. Cố lục lại trong trí nhớ xem con đường ngày trước dẫn lối đám “nhất quỷ, nhì ma” đến với chùa Thầy như thế nào. Chịu. Chỉ là một thoáng mơ hồ ảo ảnh trong trí não. Nhưng vẫn nhớ gương mặt cười tươi hớn hở của thằng Dũng, dù lưng áo ướt đầm mồ hôi trong cơn mưa phùn. Thương cái Tâm ngã xe xuống mương nước cạnh chùa. Nhớ cảnh mấy đứa vừa ăn bánh mỳ vừa gỡ thủy tinh đến là khổ. Ba lô cái Tâm đựng mấy chai nước khoáng Kim Bôi kèm đồ ăn, nó ngã xuống mương thành ra chai lọ cũng vỡ vụn, đâm hết vào bánh mỳ, hoa quả. Bữa nay hàng quán hiện nhiều nơi đất Phật nhưng thật hay, thật may khi không có cảnh mời mọc du khách thái quá. Có lẽ chính quyền địa phương đã quán triệt các chủ nhà hàng, khách sạn để cùng nhau xây dựng chùa Thầy thành một điểm đến lý tưởng vào bất kỳ mùa nào quanh năm.
Núi Sài Sơn đây rồi, nơi cách đây gần 1.000 năm, thiền sư Từ Đạo Hạnh đã xây một thảo am nhỏ (Hương Hải am). Qua trùng điệp thời gian, từ một thảo am nhỏ, chùa Thầy được bao thế hệ xây dựng, gìn giữ và bảo tồn cho đến ngày nay, ngẫm ra quả là điều vô cùng trân quý. Có trò chuyện với những người dân ở làng Hoàng Xá, xã Phượng Cách, mới thấy họ vô cùng tự hào, tâm đắc về ngôi chùa ở núi Sài Sơn này.

Các con đường ở Hoàng Xá sạch sẽ, nhà cửa khang trang, ấy là nhờ người trong vùng không ai bảo ai tự giác quét dọn. Ngay cả khu chợ gần đường lên chùa cũng buôn bán trong cảnh trật tự, hiếm khi nghe thấy ai đó nặng lời mua bán.  

Trong bữa ăn trưa được người dân làng mời, chúng tôi có may mắn được các cụ đức cao vọng trọng kể chuyện, rằng chùa Thầy được xây dựng trên thế đất hình con rồng, quay mặt về hướng Nam, trải dài theo triền núi. Chùa được dựng ở núi Sài Sơn quanh co, uốn lượn như đuôi rồng, phía trước là hồ Long Trì (ao rồng). Chùa nằm trên khu đất hàm rồng, sân cỏ trước là hàm trên của rồng, bờ hồ bên trái là hàm dưới, miệng rồng há ra đón “ngọc” là Thủy Đình. Hai cầu Nhật Tiên Kiều và Nguyệt Tiên Kiều là răng nanh của rồng; hai bên có giếng tượng trưng cho mắt rồng; hai cây gạo thần thế đỏ rực hoa trước chùa là râu rồng (tiếc là đã chết mất một cây). Rồi ba lớp chùa Hạ, Trung, Thượng là đầu rồng; hành lang hai bên chùa có gác chuông, gác trống là tai rồng…

Trong bữa ăn, mọi người tranh luận rôm rả xem Nhật Tiên Kiều và Nguyệt Tiên Kiều cầu nào đẹp hơn. Chỉ cần ngắm nhìn hay ngồi hóng mát ở hai cây cầu-“nanh rồng” này, đã thấy trong người dễ chịu rất nhiều.

Ráng chiều, chúng tôi mới leo lên chùa Thầy. Khung cảnh thần tiên cứ thế hiện ra trước mắt khiến ai nấy dù mỏi chân cũng cố đi đến tận cùng non cao. Leo núi mới cảm nhận rõ tòa chính của chùa Thầy được xây trên nền đất rất cao. Phía trước chùa là một sân rộng nhìn ra hồ Long Trì. Chợt giật mình thấy xưa kia không biết cao nhân nào đã đặt nhà Thủy Tạ ở vị trí đắc địa đến thế! Giữa hồ nước xanh Long Trì là nhà Thủy Tạ kiểu phương đình, với hai tầng tám mái chồng diêm xòe ra bốn phía tựa đóa sen mọc lên từ “ao rồng”.

Đứng trên non cao, trong màn sương mù se se lạnh tiết Thu, thưởng ngoạn khung cảnh thiên nhiên mới thấy người xưa sao khéo khéo là, đã đặt chùa Thầy vào vị trí đắc địa về phong thủy mà cũng thật hài hòa giữa thiên-địa-nhân.

Trong bài ký ghi trên vách núi Sài Sơn, chúa Trịnh Căn đã phác họa cảnh chùa Thầy: “Như viên ngọc nổi lên giữa đám sỏi đá, rạng vẻ xuân tươi khắp cả bốn mùa. Động trên hệt như cõi thanh hư, bên vách còn in mây ráng. Ao rồng thông sang bến siêu độ, cầu tiên Nhật Nguyệt đôi vầng. Hình tựa bình phong, sông như dải lụa”. 

Bài và ảnh: ĐÌNH MINH