Một “tứ đại danh khuyển” có thể làm “dũng sĩ” rà phá bom mìn

Trên thế giới đã có nhiều nước sử dụng chó nghiệp vụ vào rà phá bom mìn cho hiệu quả cao, nổi tiếng nhất là giống chó Malinois của Bỉ và chó Becgie của Đức…

Mới đây, một công trình nghiên cứu của Thạc sĩ Trần Hữu Côi (Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga) và Tiến sĩ Tô Đức Thọ (Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn) cho thấy, giống chó bản địa dạng sói ở Việt Nam có tên Dingo Đông Dương cũng có thể huấn luyện để tham gia tìm kiếm, phát hiện, rà phá bom mìn có hiệu quả. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc về giống chó Dingo Đông Dương.

Chó Dingo trưởng thành

Vì sao Dingo Đông Dương vang danh thế giới?

Dingo Đông Dương là một giống chó khá nổi tiếng và được săn lùng rất nhiều. Tuy nhiên, hiện nay rất khó để tìm thấy một chú chó Dingo thuần chủng bởi chúng đã được lai tạo với nhiều giống khác nhau và được tìm thấy nhiều nhất ở hạ lưu sông Mã (thuộc tỉnh Thanh Hóa). Loài chó này có những đặc điểm về hình dáng ngoại hình rất đặc trưng. Nếu một chú chó Dingo Đông Dương thuần chủng, không bị lai tạp thì chúng thường có những đặc điểm cơ bản như: Có tầm vóc trung bình và hình thể mặt cắt ngang hơi dài (tỷ lệ giữa chiều cao và chiều dài). Tất cả các chú chó Dingo thuần chủng đều phải có vệt lông trắng ở bàn chân và chỏm đuôi. Khác với các loài chó nuôi khác, chân Dingo không bao giờ có huyền đề. Chúng có cấu trúc cơ thể nhẹ nhàng, rắn chắc và kết cấu đầu, mình, các chi cân đối một cách tự nhiên, không có xu hướng phát triển thô kệch hoặc thể tạng béo phệ. Chân cao, đầu to so với kích thước mình. Sự khác biệt giới tính thể hiện rõ, con đực to lớn và mạnh mẽ hơn con cái, con đực cũng có đầu to hơn. Giống Dingo ngày nay tại Úc được thế giới biết đến phổ biến là màu vàng, một số ít cá thể màu vàng trắng hoặc màu đen. Thoạt nhìn, những đại diện điển hình của giống chó này hoàn toàn giống với loài sói về hình dáng bên ngoài cũng như cách thức đi và chạy. Dingo Đông Dương dạng sói tại Việt Nam có cách thức vận động rất hiệu quả, uyển chuyển và không phí sức, không có biểu hiện thân hình lắc lư, xiêu đổ hay mất thăng bằng. Khi chạy bước dài, các chi tách khỏi mặt đất với độ cao nhỏ nhất, các bàn chân được đặt trên một đường thẳng. Khi chó phi, chạy tốc độ cao, bước phi dài, không có cảm tưởng vội vã, hối hả. Cú nhảy vượt vật cản của chúng tỏ ra mềm mại, có tính toán và được thực hiện với lượng sức lực bỏ ra ít nhất.

Nhìn chung, Dingo Đông Dương dạng sói là mẫu hình của sự kết hợp hài hòa sức mạnh, khéo léo, uyển chuyển, nhanh nhẹn và dẻo dai. Chúng có khả năng chịu đựng thời tiết nóng bức, nhu cầu thức ăn và nước uống không nhiều. Hầu hết các Dingo tại Việt Nam hiện nay có sự phân loại rất khác nhau ở hệ thần kinh trung ương. Một số con khi tiếp xúc tỏ ra nghi ngại, số khác thì có “độ bình thản” cao. Điểm chung là chúng thường không bị mất tập trung, trí nhớ tốt, tốc độ phản ứng nhanh. Các cơ quan thị giác, thính giác và khứu giác của Dingo cũng phát triển rất tốt, là sự lựa chọn rất thích hợp cho công tác tìm kiếm, đặc biệt là truy vết. Những công việc này là sở trường lớn nhất của chúng. Việc dạy và huấn luyện những chú chó này cần bắt đầu từ độ tuổi rất sớm.Các chú chó Dingo Đông Dương thuộc giống này sử dụng bàn chân rất tốt khi tiếp xúc với những đồ vật khác nhau, động tác của chúng chính xác, khéo léo. Khi vượt chướng ngại vật, chúng thể hiện khả năng giữ thăng bằng rất tốt, không sợ độ cao, phối hợp động tác rất hoàn hảo.

Tuy nhiên, Dingo chưa bao giờ được coi là thuần dưỡng một cách hoàn toàn. Phần lớn dòng máu trong cơ thể Dingo Đông Dương vẫn mang đậm chất hoang dã. Đó cũng chính là nét đặc trưng riêng khiến Dingo là loài chó thu hút nhiều người yêu chó trên khắp thế giới. Dingo rất giống tính cách loài chó cộc đuôi mà đồng bào dân tộc thiểu số phía Bắc vẫn nuôi.

Dingo chỉ sinh một lứa trong một năm và một đặc điểm khác biệt rất thú vị khác là nó chỉ có một bạn đời duy nhất. Loài chó này cũng rất trung thành với chủ nhân, hoang dã nhưng rất biết nghe lời trong khi bản năng bầy đàn vẫn cao và thường phối hợp rất tốt với những con Dingo khác khi đi săn. Do có những đặc điểm nổi trội trên nên loài chó này rất nổi tiếng, được mệnh danh là một trong “tứ đại danh khuyển” của Việt Nam.

Khi so sánh về giá tiền giữa chó ngoại và giống chó trong nước phục vụ công tác rà phá bom mìn, có sự chênh lệch giá thành giữa hai loại rất nhiều lần. Một con chó ngoại giống Becgie của Đức hay Malinois của Bỉ đã huấn luyện thành thục và có thể làm việc được sẽ có giá 20.000USD đến 40.000USD. Những nếu sử dụng chó trong nước, giá thành chỉ khoảng 250-500USD/con. Đặc biệt, sử dụng Dingo Đông Dương, Việt Nam sẽ chủ động được nguồn giống. Chó có tính thích nghi cao với điều kiện môi trường ít dịch bệnh. Ngoài ra, có thể thu được ngoại tệ nếu giống chó được xây dựng thành thương hiệu chó rà phá bom mìn khi xuất khẩu ra nước ngoài.

Triển vọng trở thành “dũng sĩ” rà phá bom mìn

Theo công bố của Thạc sĩ Trần Hữu Côi và Tiến sĩ Tô Đức Thọ, bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam còn rất lớn và đang là bài toán nan giải đối với công tác giải phóng đất đai, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sử dụng chó bản địa vào tìm kiếm, phát hiện, rà phá bom mìn, vật nổ sau chiến tranh là vấn đề rất có giá trị thực tiễn ở Việt Nam. Nhóm hợp tác nghiên cứu đề tài, sau khi phân tích các dữ liệu khoa học về chó Dingo Đông Dương sẽ khảo sát các giống chó để chọn giống phù hợp cho nghiệp vụ chó rà phá bom mìn (lựa chọn một giống chó Dingo Đông Dương và một giống chó Malinois của Bỉ). Cùng với đó, nhóm phải khảo sát tình trạng bom mìn còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam là những loại nào để xây dựng, hoàn thiện phương pháp chọn chó cho việc huấn luyện chó tìm kiếm bom mìn. Mục tiêu của nhóm là tạo ra 10 cá thể chó được huấn luyện tìm kiếm, phát hiện bom mìn bảo đảm sức khỏe thực hiện được nghiệp vụ. Nhóm cũng sẽ xây dựng đặc điểm di truyền vùng gen của giống chó dạng sói, bảo đảm tính khoa học. Điều quan trọng nữa là xây dựng phương pháp huấn luyện chó tìm kiếm, phát hiện bom mìn sau chiến tranh để đưa vào áp dụng thành công.

Chó Dingo chưa trưởng thành. Ảnh tư liệu

Tìm kiếm, phát hiện bom mìn sau chiến tranh là một trong những chuyên khoa nghiệp vụ mới của chó nghiệp vụ chưa có ở Việt Nam. Bởi vậy, kết quả của đề tài này sẽ đóng góp cơ sở lý luận cũng như thực tiễn cho sự phát triển, nâng cao chất lượng huấn luyện chó nghiệp vụ ở Việt Nam. Đây cũng là một trong những phương pháp mới, sử dụng động vật vào hoạt động quốc phòng, an ninh và dân sinh. Bên cạnh đó, giống chó bản địa Dingo Đông Dương chỉ có số lượng ít, phân bố đầu nguồn sông Mã (thuộc địa phận tỉnh Thanh Hóa), hiện đang có nguy cơ tuyệt chủng. Vì vậy, nếu chương trình được thực hiện sẽ góp phần bảo tồn và phát triển nguồn gen của giống chó quý hiếm này. Huấn luyện được chó bản địa tham gia tìm kiếm, phát hiện, rà phá bom mìn sẽ làm giảm giá thành so với sử dụng chó ngoại nhiều lần. Hơn nữa, làm được việc này có thể sử dụng chó nghiệp vụ vào phát hiện các vật liệu nổ ở mọi địa hình, góp phần nâng cao chất lượng công tác chống khủng bố ở nước ta.

TỐNG QUÂN