Trong căn nhà riêng trên phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), ông hào hứng kể cho chúng tôi nghe một thời tuổi trẻ cầm máy cũng như câu chuyện phía sau mỗi bức ảnh giờ trở thành nguồn tư liệu quý hiếm...
Lật giở từng tấm ảnh cũ, nghệ sĩ nhiếp ảnh Xuân Át chỉ cho tôi bức ảnh “Bác mong có nhiều Cốc hơn nữa”. Đây là bức ảnh được ông chụp vào ngày Mồng Một Tết Kỷ Dậu 1969 tại Quân chủng PK-KQ. Hôm ấy, Bác Hồ đến thăm quân chủng. Khi nói chuyện tại hội trường, biết Nguyễn Văn Cốc, phi công Trung đoàn 921, bắn rơi nhiều máy bay Mỹ nhất ngồi ở phía dưới, Bác nhìn về phía Nguyễn Văn Cốc và nói: “Chú Cốc lên đây!”. Nguyễn Văn Cốc tiến lên đứng nghiêm trước mặt Bác, giơ tay chào: “Báo cáo Bác, phi công Nguyễn Văn Cốc có mặt!”. Bác hướng xuống hội trường nói: “Năm mới, Bác chúc Quân chủng PK-KQ có nhiều Cốc hơn nữa”. Khoảnh khắc ấy đã được nghệ sĩ Xuân Át ghi lại đầy đủ, chi tiết và trở nên nổi tiếng khi được gắn với lời chúc của Bác.
Là phóng viên ảnh của Báo PK-KQ trong những năm tháng chống Mỹ, cứu nước, nghệ sĩ Xuân Át có cả kho hình ảnh về quá trình phát triển, chiến đấu của bộ đội PK-KQ thời điểm ấy. Ông chỉ cho tôi bức ảnh “Pháo đài bay B-52 đền tội trên bầu trời Hà Nội”. Đó là Chiến dịch “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” của quân và dân ta tháng 12-1972. Bức ảnh “Pháo đài bay B-52 đền tội trên bầu trời Hà Nội” được ông ghi lại vào đêm 26-12-1972 khi đang “săn” B-52 cháy trên phố Khâm Thiên. Cho đến bây giờ, ông vẫn coi đây là một trong những bức ảnh để đời-một tư liệu quý giá, ghi lại chiến công của bộ đội PK-KQ tháng 12-1972.
    |
 |
|
Phi đội Quyết thắng. Ảnh: XUÂN ÁT |
Nguyễn Xuân Át nhập ngũ năm 1965, tại Sư đoàn 308. Sau một năm rèn luyện, do có năng khiếu về nhiếp ảnh, ông được điều động về Báo PK-KQ, với vai trò chính là phóng viên ảnh. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, ông có mặt tại Phan Rang để ghi lại hình ảnh những phi công tham gia “Phi đội Quyết thắng”... Giờ đây, dù đã 80 tuổi nhưng với ông, nhiếp ảnh vẫn là một đam mê không có tuổi.
TRỊNH NGHĨA