Vai trò "bà đỡ" của Nhà nước

Phát triển chưa bền vững

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), giai đoạn 2006-2015, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 40% GDP, khoảng 30% giá trị tổng sản lượng công nghiệp, gần 80% tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ, khoảng 60% tổng lượng hàng hóa. Năm 2015, các doanh nghiệp tư nhân lớn của Việt Nam chiếm gần 40% số lượng lao động, 24% tổng doanh thu, 35% tổng tài sản và 22% lợi nhuận sau thuế của các doanh nghiệp trong tốp 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam (VNR500).

Khu vực kinh tế tư nhân đang phát triển năng động, đáp ứng và thích nghi được sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đặc biệt, hiệu quả sử dụng đồng vốn của doanh nghiệp tư nhân thể hiện qua hệ số gia tăng vốn sản lượng (ICOR) luôn đứng đầu trong các loại hình doanh nghiệp.

Cùng những thành công trên, kinh tế tư nhân phát triển đã có tác dụng làm cho sản phẩm hàng hóa trong xã hội không chỉ tăng về số lượng, đa dạng về chủng loại mà còn thúc đẩy sự hình thành và phát triển các loại thị trường, làm tăng sức cạnh tranh của hàng hóa sản xuất trong nước, góp phần tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Tuy nhiên, kinh tế tư nhân nói chung, doanh nghiệp tư nhân nói riêng cũng còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình tồn tại và phát triển.

Mặc dù tăng khá nhanh nhưng tỷ trọng doanh nghiệp tư nhân đang giảm dần so với tổng doanh nghiệp trong cả nước. Bên cạnh đó, số lượng doanh nghiệp tư nhân bị phá sản cũng chiếm số lượng không nhỏ. Tốc độ tăng trưởng GDP của kinh tế tư nhân đang có xu hướng giảm trong những năm gần đây. Giai đoạn 2003-2010 là 11,93%, đến giai đoạn 2011-2015, tỷ trọng này chỉ còn 7,54%. Hơn thế, có tới 97% doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, trình độ công nghệ thấp và chậm đổi mới, trình độ quản trị, tính liên kết còn yếu…

Để trở thành động lực quan trọng

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 5 khóa XII đã khẳng định: “Xóa bỏ mọi định kiến, rào cản; cải cách mạnh các thủ tục hành chính rườm rà, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển”. Trong buổi tiếp xúc với đội ngũ doanh nhân ngày 17-5-2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc với thông điệp “đồng hành cùng doanh nghiệp” tiếp tục thể hiện quyết tâm xây dựng Chính phủ kiến tạo, hành động, hỗ trợ doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp tư nhân nói riêng có môi trường lành mạnh để phát triển, thực sự trở thành động lực phát triển của đất nước. Như vậy, có thể thấy, chưa bao giờ khu vực kinh tế tư nhân lại nhận được sự quan tâm, được nhìn nhận, coi trọng và đặt ở vị trí xứng tầm như hiện nay.

Thời gian qua, Chính phủ không ngừng thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp... Những chính sách này đã được thị trường phản hồi tích cực. Nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội để duy trì mức tăng trưởng cao, thậm chí có thể tạo ra sự bứt phá trên diện rộng. Cơ hội đầu tiên, đó là chương trình mới về tái cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng đã được thông qua trong năm 2016. Đây là chương trình mang tầm chiến lược, có ý nghĩa quyết định triển vọng phát triển dài hạn của đất nước. Thứ hai, Chính phủ đã nhanh chóng xác định và triển khai hai tuyến hành động lớn, có ý nghĩa chiến lược xuyên suốt tạo thay đổi là xây dựng Nhà nước kiến tạo. Đồng thời, coi khu vực tư nhân là động lực phát triển quan trọng của cả nền kinh tế. Đây là bước tiến lớn về tư duy theo chiều hướng hiện đại, thực tiễn trong hoạt động kinh tế. Thứ ba, với việc tái định hướng phát triển nền nông nghiệp dựa trên hai động lực chính là công nghệ cao và doanh nghiệp tạo nhiều cơ hội nâng cao giá trị sản phẩm nông sản, tạo ra bước ngoặt trong phát triển nông nghiệp, góp thêm một mũi nhọn nữa cho nền kinh tế.

Dù được đánh giá là còn cần hoàn thiện nhưng các thể chế, chính sách của Nhà nước đang góp phần tích cực vào sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Vấn đề còn lại là bản thân các doanh nghiệp tư nhân.

Theo ông Don Lam, Tổng giám đốc Tập đoàn VinaCapital, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh sáng tạo, đầu tư vào các lĩnh vực như công nghệ và marketing để xây dựng thương hiệu. Hiện tại đang có nhiều công ty, thương hiệu tốt tại Việt Nam và họ cần tìm những hướng đi mới để có thể cạnh tranh với các công ty nước ngoài đang rất hứng thú với thị trường này. Các doanh nghiệp tư nhân cần chuyển trọng tâm sang những ngành nghề cần nhiều kỹ năng và kiến thức. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp tư nhân phải nâng cao năng lực của mình để bắt kịp những tiêu chuẩn quốc tế mới cũng như các thỏa thuận song phương và đa phương. Đối với thị trường trong nước, thay vì cạnh tranh, các doanh nghiệp tư nhân cần chia sẻ. Theo đó, các doanh nghiệp tư nhân cần nhận thức đúng đắn hơn về liên kết kinh tế. Bản thân các doanh nghiệp phải tìm cách huy động vốn từ các kênh khác nhau, tính toán lại phương án sản xuất, kinh doanh của mình để tránh rủi ro thị trường và cả rủi ro về sản xuất.

NGUYỄN LONG AN