Nâng tầm thương hiệu gà Tiên Yên

Hiệu quả mô hình nuôi gà bán công nghiệp

Đến huyện Tiên Yên, chúng tôi tìm đến trang trại gà của ông Phạm Văn Bình tại xã Yên Than. Với diện tích 2ha, trang trại của ông không chỉ nuôi gà thương phẩm mà còn cung cấp gà giống cho đông đảo bà con tại địa phương và một số tỉnh lân cận. Theo tìm hiểu, cách đây 8 năm, ông Bình đã tiên phong trong việc mở mô hình nuôi gà bán công nghiệp tại huyện Tiên Yên. Ông Bình chia sẻ: “Năm 2012, tôi thấy gà Tiên Yên có giá thành cao mà người dân nuôi vất vả, không có để bán cho khách. Khi đó, tôi đã nghĩ, tại sao mình không làm trang trại nuôi gà, nhân giống gà nhiều hơn nữa? Nhưng khi tôi bàn với gia đình và người thân mọi người đều phản đối. Nhiều ý kiến cho rằng, nuôi gà theo mô hình trang trại thì thịt gà sẽ bị giảm chất lượng. Đó còn chưa kể tới việc cần nhiều vốn, chăm nuôi không khéo dễ bị phá sản”.

Gà Tiên Yên có nhiều nét riêng so với các giống gà khác.

Sau nhiều đêm trằn trọc suy nghĩ, ông Phạm Văn Bình đã thuyết phục vợ ủng hộ cho ý tưởng của mình về đàn gà. Và khi vợ chồng thống nhất, ông đã quyết định vay 1,5 tỷ đồng làm vốn để đầu tư xây dựng trang trại, mua gà giống. Cũng bởi vì làm theo kinh nghiệm cá nhân, chưa hiểu gì về kỹ thuật nuôi gà theo mô hình trang trại nên những ngày đầu ông Bình gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ gà nở thấp vì không có kỹ thuật chăm sóc nên đàn gà sống sót không cao. Không đầu hàng khó khăn, ông Bình đã lên internet tìm hiểu kỹ thuật nuôi gà. Mỗi khi nghe ở đâu có mô hình trang trại gà là ông tìm đến xin học. Có lần, đến thăm một mô hình nuôi gà trang trại ở Bắc Giang, ông xin gia chủ được ở lại hai ngày để học hỏi. Có hôm lên Vĩnh Phúc, ông cũng ở lại một tuần để tìm hiểu kỹ thuật của họ. Rồi mỗi lần biết trên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hay Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc gia súc, gia cầm là ông xin đi học.

Mất gần một năm học hỏi kinh nghiệm, trang trại nuôi gà của ông Phạm Văn Bình dần cho thấy hiệu quả. Ông đầu tư mua điều hòa, bóng sưởi để đàn gà không bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Tỷ lệ gà sau khi được ấp và sống sót đến lúc xuất bán giống lên tới 80%. Năm 2013, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh có Dự án “Phát triển đàn gà Tiên Yên theo mô hình bán công nghiệp”. Sau khi khảo sát, trang trại của ông Phạm Văn Bình đã được lựa chọn. Trong vòng hơn một năm, trang trại nhà ông Bình được hỗ trợ tiền thức ăn, thuốc men cho gà. Sau khi có gà giống, ông Bình phải cam kết bán cho người dân trên địa bàn với giá đã được quy định trong dự án. Tạo đàn bố mẹ, trứng của gà sẽ được mang đi ấp trong 21 ngày và khi nở ra sẽ chăm sóc 21 ngày nữa trước khi bán giống cho người dân.

Trước đây, trong suy nghĩ của nhiều người, gà Tiên Yên ngon là vì được nuôi trên đồi, ăn hạt ngô, củ sắn. Vì thế khi nghe tin gà được nuôi theo mô hình trang trại, nhiều người đã dè bỉu. Với mô hình bán công nghiệp, gà được ấp bằng máy, nở ra không để mẹ nuôi và được cho ăn cám công nghiệp. Nhưng khi gà đã đủ độ cứng, gà Tiên Yên sẽ được nuôi bằng ngô, thóc cho tới khi bán. Lứa gà giống đầu tiên của trang trại nhà ông Bình được 600 con. Tiếp đó, ông nuôi gà thương phẩm, cung cấp gà thịt cho nhiều hàng quán, nhà hàng trên địa bàn huyện. Mỗi năm, thu nhập của trang trại gà nhà ông Bình ước đạt từ 500 đến 600 triệu đồng. Tiếng lành đồn xa, dần dần người dân Tiên Yên đã tìm đến trang trại của ông để học hỏi kinh nghiệm. Ông Bình sẵn sàng chia sẻ bất cứ điều gì mình học được cho người dân. Thậm chí ông còn hướng dẫn họ kỹ thuật ấp trứng, soi trứng, tiêm gà...

Từ mô hình nuôi gà bán công nghiệp của ông Phạm Văn Bình, nhiều hộ dân tại huyện Tiên Yên đã chuyển đổi mô hình nuôi gà và đạt được năng suất cao. Đến thăm trang trại nuôi gà của ông Nông Văn Kiên tại xã Điền Xá, chúng tôi ấn tượng bởi quy trình nuôi gà chặt chẽ. Ông Kiên cho biết: “Nuôi gà Tiên Yên phải tuân thủ quy định từ chọn giống, thức ăn đến môi trường, chuồng trại cho gà. Đặc biệt, thông qua kiểm soát chặt chẽ, giúp người nuôi theo dõi được sự thay đổi của con gà trong suốt quá trình chăm sóc để có sự điều chỉnh phù hợp. Gà Tiên Yên đòi hỏi thời gian nuôi 6 tháng đối với gà mái, 7-8 tháng đối với gà trống thiến”.

Những năm qua, huyện Tiên Yên đã tích cực vận động người dân mở rộng quy mô chăn nuôi. Huyện tiếp tục xây dựng mô hình Hợp tác xã Chăn nuôi và tiêu thụ gà Tiên Yên, nhằm nâng cao ý thức của người dân từ khâu tổ chức sản xuất, quản lý trang trại đến tiêu thụ sản phẩm, góp phần bảo tồn và phát triển giống gà Tiên Yên theo quy mô lớn. Một hộ nuôi gà Tiên Yên thấp nhất là 500 con, nhiều nhất nuôi theo hình thức trang trại hơn 6.000 con. Hiện tổng đàn gà Tiên Yên của huyện là khoảng 850.000 con.

Ứng dụng khoa học công nghệ để bảo tồn nguồn gen

Tại Tuần Văn hóa, thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh lần thứ III-năm 2020, UBND huyện Tiên Yên đã lần đầu tiên tổ chức Hội thi “Vua gà Tiên Yên”. Tham dự có 20 đội thi tới từ các hợp tác xã, trang trại chăn nuôi gà được cấp chứng nhận nhãn hiệu gà Tiên Yên, có số lượng từ 500 con trở lên. Các đội đã trải qua nhiều nội dung thi như: “Vua gà”, đôi gà đẹp, gà trống thiến đẹp, thuyết trình về quy trình nuôi và đặc điểm nhận diện gà Tiên Yên. Hội thi lần đầu tiên được tổ chức với mục đích giới thiệu, quảng bá, tôn vinh thương hiệu gà Tiên Yên ngày càng vươn xa; tuyên truyền và nâng cao nhận thức về việc duy trì, phát triển, bảo tồn giống gà bản địa, giúp người chăn nuôi hiểu rõ giá trị của giống gà Tiên Yên. Đồng thời hội thi đã tôn vinh các cơ sở, người chăn nuôi gà Tiên Yên giỏi trên địa bàn huyện.

Trong những năm qua, huyện Tiên Yên đã xác định nuôi gà là trọng tâm phát triển kinh tế, mang đến hiệu quả cao trong việc xóa đói, giảm nghèo cho người dân. Quy trình nuôi gà chỉ mất từ 6 đến 8 tháng là có thể mang đến lợi nhuận, hơn hẳn so với việc trồng cây cao su. Để cung cấp đủ con giống cho người dân, huyện Tiên Yên đã tích cực vận dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật vào việc thụ tinh nhân tạo, chăm sóc đàn gà. Ông Lý Văn Diểng, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tiên Yên cho biết: “Từ năm 2013, huyện Tiên Yên đã áp dụng công nghệ thụ tinh nhân tạo cho gà. Phương pháp này mang đến hiệu quả cao, đặc biệt là chất lượng gà được tạo ra chuẩn. Chúng tôi xác định, việc bảo tồn gen là nhiệm vụ sống còn, vừa kiểm soát được bộ gen vừa nhân giống đạt tỷ lệ cao”.

Hội thi “Vua gà Tiên Yên” nhằm quảng bá, khuyến khích các hộ nông dân chăn nuôi giỏi.

Giống gà Tiên Yên được đồng bào các dân tộc trong huyện nuôi dưỡng tự nhiên từ nhiều đời nay nên không thể tránh khỏi việc nguồn gen bị lai tạp. Chính vì vậy, việc áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật vừa giúp bảo tồn bộ gen, vừa giúp chọn lọc giống thuần chủng đúng tiêu chuẩn gà Tiên Yên. Ông Lâm Văn Phong, Phó trưởng phòng Quản lý khoa học, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Con gà Tiên Yên được xác định là một trong những sản phẩm đặc sắc mà tỉnh Quảng Ninh ưu tiên phát triển. Trong những năm qua, gà Tiên Yên đã từng bước được thực hiện các hoạt động bảo tồn về giống, thụ tinh nhân tạo. Hiện tại, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh đang tham mưu lên các cấp lãnh đạo thực hiện chương trình bảo tồn, lưu trữ nguồn gen, xác định lại mã gen chuẩn của gà Tiên Yên. Mong muốn đưa bản đồ gen gà Tiên Yên vào bản đồ gen các loài vật nuôi của Việt Nam. Trong thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với các nhà khoa học xác định được mã gen, tuyển chọn những đặc điểm, đặc trưng nhất, duy trì hệ số tối ưu nhất, gìn giữ những nét đặc trưng nhất của gà Tiên Yên. Qua hai lần làm việc cùng với các nhà khoa học của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Viện Chăn nuôi-Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chúng tôi xác định rằng, khó khăn lớn nhất của công việc này là đòi hỏi chi phí rất lớn, kỹ thuật rất phức tạp. Trong chương trình này, chúng tôi đã lên kế hoạch huy động ngân sách của huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh và các doanh nghiệp nhằm bảo tồn nguồn gen quý gà Tiên Yên, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế của Tiên Yên trong thời gian tới”.

Bài và ảnh: HỮU TRƯỞNG