Chuẩn bị kỹ lưỡng
Trong tiết thu mát mẻ đầu tháng 9, tổ kiểm tra, đánh giá kết quả huấn luyện của Lữ đoàn 87 (Cục Tác chiến Điện tử, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam) rời sở chỉ huy trên chiếc xe ô tô cá mập, cơ động về hướng thao trường cách đó khoảng 1,5km, đến kiểm tra, đánh giá kết quả huấn luyện ở Tiểu đoàn 3. Đây là nội dung công việc quan trọng, giúp chỉ huy lữ đoàn có cơ sở để đánh giá thực chất kết quả tổ chức huấn luyện năm 2022 của các phân đội.
Xe chở chúng tôi lướt khá êm trên nền bê tông, vượt qua những tán lá keo xanh mướt ven đường sau một đêm tắm sương thu. Đến nơi, chúng tôi thấy cán bộ, chiến sĩ của Tiểu đoàn 3 đã xếp hàng ngang bên bộ khí tài tác chiến điện tử chờ sẵn. Sau 10 phút phổ biến, quán triệt mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp kiểm tra, kíp trắc thủ vào thực hành chiến đấu. Thượng úy Đồng Mạnh Tiến, Đài trưởng (kiêm số 1) ra khẩu lệnh vang như chuông:
- Tất cả các số, triển khai khí tài, chuẩn bị chiến đấu.
Khẩu lệnh vừa dứt, Thượng úy QNCN Nguyễn Văn Kết lao về phía đầu xe khí tài. Thoáng chốc đã thấy anh ở trong cabin và nổ máy. Chiếc xe chở khí tài dịch chuyển đến vị trí tác chiến được xác định trước rồi đứng khựng trong tiếng máy nổ đều đều. Ngay lập tức, chiến sĩ Nguyễn Khắc Kiên và Nguyễn Đăng Lộc cũng cơ động rời khỏi vị trí. Họ lên xe và lấy phương tiện. Loáng cái đã thấy Lộc cắm phập cọc níu anten cao khoảng 1m xuống nền đất ở phía sau xe. Lộc gò người, dùng sức của hai tay kết hợp với lực của toàn thân để ghim các cọc xuống nền đất cho chắc chắn. Với bộ khí tài tác chiến điện tử, đây là công việc hết sức quan trọng cho dù động tác rất đơn giản, bởi nếu cắm lệch sẽ khiến các bước tiếp theo không chuẩn xác...
Khoảng 5 phút sau, anten được dựng lên dưới nền bầu trời trong xanh. Các số nhanh nhẹn phối hợp căng dây níu bằng kim loại. Thượng úy Đồng Mạnh Tiến đứng xa ngắm chỉnh, còn các số khác vừa làm vừa quan sát để điều tiết vị trí anten được chắc chắn, vuông góc với mặt đất. Sau những công đoạn này thì lưới ngụy trang được đưa đến, các số lại nhịp nhàng phối hợp phủ lưới toàn bộ thân xe và cột anten. Dưới nắng thu, khẩu lệnh của kíp trưởng Tiến và tiếng hô trả lời của các trắc thủ vang vọng, chắc nịch, có cả tiếng thiết bị kim loại va vào nhau loảng xoảng. Các chiến sĩ áo loang loáng mồ hôi như những con thoi di chuyển hết nơi này đến nơi khác quanh thân và nóc xe. Lúc này, toàn bộ xe khí tài được phủ lưới ngụy trang xanh như màu cỏ, màu cây ở môi trường xung quanh. Khi các chiến sĩ còn đang “thở bằng tai” thì Thượng úy Đồng Mạnh Tiến đã ra khẩu lệnh tiếp theo:
- Chuẩn bị khí tài xong, các số về vị trí chiến đấu.
Rồi Thượng úy Đồng Mạnh Tiến và Trung úy QNCN Lương Mạnh Tuân-trắc thủ số 2 lao lên khoang khí tài tác nghiệp. Ở dưới, Nguyễn Văn Kết khởi động trạm nguồn điện 30kW. Tiếng máy gắt gỏng rồi dịu xuống đều đều. Kết ra đuôi xe:
- Báo cáo, nguồn tốt.
Đài trưởng Đồng Mạnh Tiến hô to át tiếng động cơ đang nổ:
- Mở máy!
Từ lúc này, khí tài thu tín hiệu sóng điện từ bắt đầu hoạt động. Các trắc thủ phải quan sát trên màn hình để phát hiện mục tiêu trong phạm vi không gian quản lý mà tính năng bộ khí tài cho phép. Bên ngoài, Đại úy Nguyễn Thanh Tùng, Chính trị viên Tiểu đoàn 3 ghé vào tai tôi “thuyết minh”, trước đây, khi mới đưa bộ khí tài vào khai thác, nội dung triển khai khí tài có khi phải thực hiện mất tới một giờ đồng hồ. Còn nay, sau khi được huấn luyện, luyện tập thuần thục và qua rút kinh nghiệm loại bỏ những khâu thừa, toàn bộ quá trình chuẩn bị của kíp chiến đấu đều được rút ngắn. Càng huấn luyện kỹ thì mức độ thuần thục và khả năng phối hợp, hiệp đồng của các số càng cao.
Phát hiện nhanh, xử lý chính xác
Đài trưởng, Thượng úy Đồng Mạnh Tiến là nhân vật quan trọng nhất của kíp chiến đấu. Anh vừa là chỉ huy và đồng thời là trắc thủ số 1, chịu toàn bộ trách nhiệm trong việc trinh sát phát hiện, phân tích và gây nhiễu, tiêu diệt mục tiêu. Hiện nay, ở Tiểu đoàn 3 nói riêng và toàn Lữ đoàn 87 nói chung, số cán bộ chỉ huy trẻ tốt nghiệp cơ bản ở các học viện, nhà trường có thể đảm đương nhiệm vụ chỉ huy tác chiến điện tử như Tiến không còn là của hiếm. Họ sử dụng khí tài hết sức thuần thục, chuẩn xác.
Đang căng mắt quan sát trên màn hình, chợt trắc thủ số 2 Lương Mạnh Tuân báo cáo:
- Phát hiện tần số 40.503 đang chuyển điện, tên đài sông Hồng 01, sông Lam 03, nghi ngờ là đài địch.
Ngay lập tức, Đài trưởng Tiến báo cáo xin chỉ thị và được lệnh gây nhiễu, rồi tiến hành thao tác gây nhiễu. Khoảng 3 phút sau, Đài trưởng Tiến lệnh:
- Số 2, kiểm tra kết quả gây nhiễu.
Trắc thủ số 2 liền báo:
- Nhiễu tốt, 40.503 đã ngừng liên lạc.
Sau tình huống này, tổ kiểm tra đưa thêm vài ba tình huống khác khá hóc búa, nhưng Đài trưởng Tiến và các số đều nhịp nhàng phối hợp xử lý rất đúng quy trình, có nhiều nội dung xử lý sáng tạo, hiệu quả tác chiến rõ ràng. Sau đợt kiểm tra, Tiến tâm sự với tôi rất cởi mở rằng, huấn luyện thuần thục mới chỉ là một điều kiện để thực hiện nhiệm vụ. Điều anh lo lắng cho kíp đó là độ bền sức khỏe và tâm lý khi tác chiến. Theo phân tích của Tiến, các trắc thủ ngồi bên khí tài với thời gian dài, mắt phải căng ra quan sát trên màn hiển thị và luôn phải tập trung, nếu để lọt mục tiêu sẽ không hoàn thành nhiệm vụ nên thần kinh rất mệt mỏi, căng thẳng. Tới đây, với những thời gian còn lại của chương trình huấn luyện, Tiến và các trắc thủ sẽ cố gắng rèn luyện độ bền tâm lý để có thể tác chiến liên tục trong 2-4 giờ mà vẫn chuẩn xác, hiệu quả.
Để giải quyết bài toán về độ bền và tâm lý của các trắc thủ khi huấn luyện, nhiều tháng qua, Chính trị viên Tiểu đoàn 3 Nguyễn Thanh Tùng đã có những giải pháp khá hay mà từ trước chưa hề áp dụng. Theo Tùng, ngoài việc tổ chức cho bộ đội ăn, ngủ, nghỉ theo quy định để bảo đảm thể lực tác nghiệp thì còn một vấn đề khác mà anh đang thử nghiệm và đã cho kết quả tốt. Sau lễ ra quân huấn luyện ngày 1-3-2022, Tùng mạnh dạn bàn bạc và đưa các trò chơi quân sự mà anh sưu tầm, sửa lại cho phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ ngành tác chiến điện tử vào huấn luyện.
Thế là đã thành lệ, buổi sáng, trước khi đến thao trường, các kíp huấn luyện lại tổ chức những trò chơi quân sự để khởi động cơ bắp và đặc biệt là khởi động sự tập trung, tinh thần phối hợp của các số. Giữa giờ huấn luyện, trong nghỉ giải lao, Tùng cũng tổ chức các trò chơi, như: “Cõng bạn trộm đào”, “tiếp đạn cho xạ thủ”, “dẫn thủy nhập sơn”...
Tùng kể với tôi, lúc đầu cũng gặp khó khăn vì có dư luận to nhỏ rằng, anh bày đặt, thích thể hiện. Có người còn mạnh bạo góp ý với Tùng là "huấn luyện đã mệt còn bày trò". Bỏ qua những lời ong tiếng ve, Tùng trực tiếp cùng các thành viên ban chấp hành chi đoàn tổ chức trò chơi tập thể như kế hoạch và có trao thưởng. Bây giờ thì anh em đã quen, lời bàn tán, xì xào không còn. Tùng chia sẻ, cái được là áp lực chất lượng huấn luyện bị chế ngự, giải tỏa và nhường lại cho sự sảng khoái. Bộ đội không căng thẳng nên họ tập trung cao độ tinh thần để huấn luyện đạt thành tích tốt nhất.
Khoa học công nghệ càng phát triển thì việc ứng dụng các thiết bị điện tử trong quân sự, trong chiến tranh, thay thế con người càng nhiều. Đây là những dấu hiệu cho thấy tác chiến điện tử sẽ trở thành xu thế. Với chúng tôi, việc quản lý, sử dụng, khai thác hiệu quả khí tài hiện đại, giúp cho bảo vệ mục tiêu từ xa, tránh thiệt hại, đổ máu là mệnh lệnh không lời, mệnh lệnh trái tim. Nhận thức ý nghĩa ấy nên việc lấy thực tế là bài học huấn luyện với chúng tôi rất quan trọng, ý nghĩa. Nó càng ý nghĩa hơn khi các cán bộ, chiến sĩ có đủ những tố chất để huấn luyện giỏi, đạt hiệu suất chiến đấu cao.
Thượng tá TẠ VĂN TUỆ (Chủ nhiệm Chính trị Lữ đoàn 87, Cục Tác chiến Điện tử)