Cuốn thư “Chiếu dời đô” bằng gốm Bát Tràng ở Đền Đô.Đền Đô (tỉnh Bắc Ninh) đã được báo chí nhắc nhiều nhưng lần trở lại mới đây, tôi được biết thêm một câu chuyện độc đáo: Từ phế tích hoang tàn đổ nát, thực hiện  lời căn  dặn của Bác Hồ, những người tâm huyết đã phải đi tìm lại vóc dáng Đền Đô qua hình ảnh lưu giữ ở Viện Viễn Đông Bác Cổ...

Đền Đô còn gọi là Cổ Pháp điện hay đền thờ Lý Bát Đế, được xây dựng từ thời nhà Lê, trên khu đất phía đông làng Đình Bảng. Khu đất này, theo Thiền sư Lý Vạn Hạnh, là nơi hội tụ của thiên khí, nơi có 8 đầu rồng chầu về. Tương truyền, xưa kia phía trước cửa đền là một khu rừng, có dòng Tiêu Tương uốn khúc chảy qua. Sau này, đền được nhiều lần trùng tu và mở rộng. Thời kháng chiến chống Pháp, quân giặc đã giội bom phá hủy hoàn toàn Đền Đô.

Cuốn thư "Chiếu dời đô" bằng gốm Bát Tràng ở Đền Đô.
Ảnh: Ngọc Hoàng

“Chuyện dựng lại Đền Đô bắt đầu cách đây hơn 20 năm,  vào ngày 7-9-1989, nhằm ngày giỗ vua Lý Thánh Tông và kỷ niệm 44 năm ngày Bác Hồ về thăm Đền Đô lần đầu, lễ khởi công xây dựng lại đền được tiến hành. Mọi người nhớ đến lời Bác nói tại sân rồng Đền Đô trong lần về thăm lần thứ tư (17-12-1955): “Phải giữ gìn những cổ vật của Đền Đô còn lại. Khi có điều kiện nhân dân ta sẽ xây dựng lại Đền Đô” – nhà giáo Nguyễn Đức Thìn, người trông coi Đền Đô hiện nay kể.

Trước đó, ngày 18-5-1989, đã có một hội nghị “Diên Hồng” của hơn 500 bô lão và các lãnh đạo địa phương bàn bạc việc này. Một câu hỏi lớn đặt ra: Xây lại đền như thế nào, hình vóc cũ ra sao? Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn được biết, Viện Viễn Đông Bác Cổ là nơi nghiên cứu, khai quật, khảo cổ toàn cõi Đông Dương, chắc chắn có lưu giữ được những hình ảnh Đền Đô từ đầu thế kỷ 20. Ông lặn lội tìm kiếm, sưu tầm và làm một “triển lãm” những hình ảnh, tư liệu về Đền Đô. Ngôi đền đã được người Pháp vẽ mặt bằng, chụp ảnh tư liệu từng hạng mục từ năm 1913 khá chi tiết. “Thế là, tôi tập trung lên ma-két, trưng bày ảnh, viết chú thích lên các pa-nô khổ lớn, tổ chức triển lãm giới thiệu Đền Đô tại hội trường xã. Mọi người, nhất là các cụ cao tuổi vui lắm, ngắm hình ảnh, xúc cảm thốt lên: “Ôi Đền Đô đẹp sao! Chúng ta nhất định phải xây dựng lại!”-ông Thìn kể.

Chủ tịch Quốc hội Lê Quang Đạo khi ấy, một người con ưu tú quê hương Đình Bảng dù bận công tác cũng gửi thư về hoan nghênh việc xây dựng lại di tích. Từ đó, trong suốt hơn hai chục năm qua, người góp của, kẻ góp công từ khắp trong và ngoài nước đã giúp diện mạo của Đền Đô đổi thay từng ngày. Lần lượt hiện ra nhà Hậu cung, nhà chuyền Bồng, nhà Kiệu, nhà để ngựa, Văn chỉ, Võ chỉ, Thủy đình, Phương đình… Dù được xây dựng và hoàn thiện trong điều kiện “lựa cơm gắp mắm”, nhưng mỗi công trình, hạng mục công trình đều coi trọng cả về dáng vẻ kiến trúc và chất lượng, kỹ thuật, độ bền.

Về Đền Đô những ngày này, chúng tôi thêm bất ngờ khi biết, đền còn có nhiều hoạt động hướng về 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Trước cửa đền phía bên trái, nổi bật bức cuốn thư “Chiếu dời đô” bằng gốm được bàn tay tài hoa của người thợ Bát Tràng thể hiện. Một lễ hội lớn về người cao tuổi toàn quốc sẽ được tổ chức vào trung tuần tháng 3 âm lịch. Dự lễ sẽ có đại diện của tất cả các hội người cao tuổi trên toàn quốc. Ngoài phần lễ rước kiệu hoành tráng, trang trọng và cúng tế, sẽ có những trò chơi dân gian như: Hát quan họ dưới hồ, bên Thủy đình; chơi cờ người, vật, đu quay, thả chim, chọi gà… Sẽ có một hội chợ giới thiệu sản phẩm đặc sắc của người cao tuổi các vùng miền đất nước. Ban tổ chức cho biết, đại biểu các hậu duệ của Vua Lý Thái Tổ ở Hàn Quốc, đại sứ Hàn Quốc tại nước ta cũng sẽ về dự lễ hội Đền Đô lần này…

Nguyễn Hoàng Sáu