Phóng viên (PV): Thưa đạo diễn Leon Quang Lê, cho đến nay, sau “bội thu” giải thưởng của “Song Lang” tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 21 vừa qua, anh đánh giá thành công lớn nhất của “Song Lang” là gì?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Thành công lớn nhất của “Song Lang” đối với tôi chính là việc mối quan hệ của nhân vật Dũng và Linh Phụng được giữ đúng như mong muốn từ ban đầu của tôi, và sau khi qua kiểm duyệt, bộ phim vẫn được ra đời “lành lặn chân tay”. Bên cạnh đó, sự đón nhận nồng nhiệt của khán giả quốc tế cùng những giải thưởng tại các liên hoan phim trên thế giới cho đến giờ vẫn luôn làm tôi bất ngờ, nhất là khi nghe những chia sẻ như: “Cải lương đặc sắc quá!”, “Làm sao để tôi có thể tìm hiểu thêm về cải lương trên mạng?”, “Chúng tôi nhất định phải đi thăm Việt Nam sau khi đã xem phim này!”... Nhưng trên tất cả, sự đón nhận và những tình yêu thương của các khán giả Việt Nam trong và ngoài nước là điều tôi trân quý nhất. Vì tôi nghĩ rằng chỉ có người Việt, nói tiếng Việt, đã hoặc đang sinh sống ở Việt Nam, thấm nhuần văn hóa Việt thì mới có thể thật sự hiểu được “Song Lang” một cách trọn vẹn nhất.
PV: Bản thân anh chắc hẳn cũng thay đổi nhiều sau thành công của bộ phim đầu tay mình làm đạo diễn?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Nếu nói về thay đổi của bản thân sau bộ phim đầu tay thì có lẽ điều tôi cảm nhận rõ nhất đầu tiên đó là tôi... nghèo hơn rất nhiều về mặt tài chính. Vì cho đến giờ đã hơn 3 năm trôi qua, thời gian của tôi không làm gì được khác để mang lại thu nhập ngoài việc tập trung để cho ra đời “Song Lang”, sau đó là tham gia các liên hoan phim, và thực hiện cuốn sách ảnh “Song Lang - Nhìn lại”. Nhưng với tôi sự đánh đổi này hoàn toàn xứng đáng.
PV: Như anh chia sẻ thì để cho ra đời bộ phim này anh đã có sự chuẩn bị khá kỹ, cụ thể như thế nào, thưa anh?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Thời gian tôi thực sự bắt tay vào viết kịch bản cho đến khi hoàn thành bộ phim mất khoảng 3 năm. Nhưng việc lên ý tưởng, nghiên cứu và trang bị cho bản thân những kiến thức mà tôi cảm thấy nhất thiết cần để làm ra được một sản phẩm nghệ thuật ưng ý thì tôi đã chuẩn bị từ khoảng 8 năm về trước. Trong laptop của tôi hiện giờ vẫn còn đầy những dữ liệu sưu tầm về các bài phỏng vấn nghệ sĩ cải lương, những mẩu chuyện về cuộc sống của các đoàn hát qua nhiều thập niên, hình ảnh sân khấu và Sài Gòn, con người, thời trang trong những thập niên 70, 80 của thế kỷ trước. Tôi cũng đã bỏ ra rất nhiều thời gian để đi học cải lương, lê la cùng các đoàn hát, kết thân cùng nhiều nghệ sĩ trong giới để trò chuyện, thu thập kiến thức từ họ. Nhưng hơn hẳn, trong trí nhớ của tôi còn rất nhiều kỷ niệm, hình ảnh về cuộc sống và cải lương của thập niên 80 khi tôi còn sống ở Việt Nam mà tôi đã đưa vào phim. Nên có thể nói, bằng một cách vô nhận thức, tôi chuẩn bị cho dự án “Song Lang” từ khi nhận ra tình yêu của mình với cải lương.
PV: Có thể tưởng tượng được rằng, anh và những cộng sự đã gặp không ít khó khăn để hoàn thành bộ phim, đáng kể nhất là gì, thưa anh?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Có thể nói, ngoài những khó khăn chúng tôi phải đối mặt liên quan đến kinh phí, thì việc thành phố bây giờ đã thay đổi quá nhiều là một trong những trở ngại lớn nhất để thực hiện một bộ phim đòi hỏi bối cảnh của 30 năm trước. Hơn thế, các rạp hát cải lương của thành phố bây giờ cũng đã biến mất gần hết. Những rạp còn lại thì đã quá xuống cấp. Nhưng tôi may mắn có một ê-kíp trẻ, nhiệt huyết, yêu dự án đã hết lòng đồng hành với tôi. Và tôi cũng tin rằng, mình được sự phù hộ của Tổ nghiệp rất nhiều trong suốt quá trình thực hiện “Song Lang”.
PV: Trong giai đoạn xã hội hóa điện ảnh hiện nay, phim ra rạp thường nhắm đến mục đích kinh doanh. Khi làm “Song Lang” anh có nghĩ đến vấn đề doanh thu của phim không?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Có và không. CÓ nghĩ đến để tôi không trở nên vô trách nhiệm và phung phí trong cách, trong việc sử dụng kinh phí cho dự án. Nhưng cũng là KHÔNG nghĩ đến để tôi tránh trở nên lăn tăn, tham lam, vừa muốn đạt được đúng tiêu chí nghệ thuật mà bản thân tự đề ra lại vừa muốn trở thành bom tấn phòng vé. Tôi nghĩ ta không thể đòi hỏi cả hai điều trên trong một sản phẩm giữa một thị trường điện ảnh như Việt Nam hiện tại.
PV: Theo anh, thành công của một bộ phim được đánh giá qua điều gì? Có phụ thuộc vào doanh thu phòng vé không?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Mỗi người sẽ có một định nghĩa của thành công theo suy nghĩ riêng của họ, và vị trí của họ là gì trong dự án phim đó. Riêng tôi, với góc nhìn của một nghệ sĩ thì thành công hay không nằm ở việc bạn có giữ được cho sản phẩm nghệ thuật của mình đúng với phong cách của mình hay không, nó có chạm được đến với trái tim người xem hay không và sau khi xem rồi nó có đọng lại được cho khán giả điều gì hay không, đó mới là điều quan trọng nhất.
PV: Ngay bộ phim đầu tay anh đã được cho là liều lĩnh khi lựa chọn đề tài khó mà hiếm đạo diễn, nhất là đạo diễn trẻ dám làm. Trong tương lai anh có dự định sẽ tiếp tục với những bộ phim nghệ thuật đề tài văn hóa truyền thống như thế không?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Nếu nghĩ đến việc làm phim với mục đích duy nhất là để kiếm lời thì đương nhiên bạn sẽ thấy “Song Lang” là một đề tài liều lĩnh. Nhưng nếu bạn nghĩ đến làm phim là công việc của đam mê, thì bạn sẽ thấy việc tôi thực hiện “Song Lang” là một điều hết sức bình thường. Còn với những dự án trong tương lai, nếu tôi tìm được những câu chuyện cho tôi cảm hứng mà trong đó có đi kèm các yếu tố văn hóa truyền thống một cách hợp lý thì tôi sẽ làm. Thực ra tôi cũng không tự gán cho mình trách nhiệm to tát như bảo tồn văn hóa nghệ thuật truyền thống để chỉ chăm chú riêng vào những đề tài này. Hiện tôi đã bắt đầu tiến hành dự án kế tiếp, nhưng cũng như với “Song Lang”, tôi chỉ muốn công bố sản phẩm một khi sản phẩm đã hoàn thành nên hiện thời tôi xin được giữ bí mật.
PV: Theo anh, trong giai đoạn hiện nay Nhà nước cần hỗ trợ gì cho phim tư nhân, nhất là những phim đề cao bản sắc văn hóa truyền thống, lịch sử?
Đạo diễn Leon Quang Lê: Tôi nghĩ trước hết cần phải có một chính sách kiểm duyệt rõ ràng, văn minh, thông minh, hợp lý và đồng nhất. Và cũng sẽ rất khó để phát triển trong nghệ thuật nếu không có quyền tự do trong sáng tạo. Chỉ với riêng điều này đối với riêng tôi đã là một sự hỗ trợ vô cùng to lớn.
PV: Trân trọng cảm ơn anh và chúc anh có thêm nhiều sản phẩm nghệ thuật thành công trong thời gian tới!
DƯƠNG THU (thực hiện)